آیا تابهحال فکر کردهاید که ساختمانها از چه ساخته شدهاند؟ ساخت از ابتدا تا انتها چقدر طول میکشد؟ اغلب اوقات، پاسخ به این سؤالات منفی است، زیرا ما آنقدر درگیر جنبههای دیگر زندگی خود هستیم که نمیتوانیم زمانی برای فکرکردن به چنین سؤالاتی داشته باشیم. بااینحال، مهم است که همه ما انواع اصلی سازههای ساختمانی را بشناسیم، حتی اگر بهسختی از این دانش استفاده کنیم مگر اینکه در زمینه ساختوساز باشیم.
در این مطلب به معرفی انواع سازههای ساختمانی خواهیم پرداخت.
معرفی ساختمانهای فلزی یا فولادی
در این نوع ساختمانها برای ساختن ستونها و پلها از پروفیلهای فولادی استفاده میشود. در ایران معمولاً ستونها را از تیرآهنهای IPE دوبل و یا بالپهنهای تکی (آهنهای (H استفاده مینمایند و معمولاً دو قطعه را بهوسیله جوش به همدیگر متصل میکنند. سقف این نوع ساختمانها ممکن است تیرآهن و طاق ضربی باشد و یا از انواع سقفهای دیگر از قبیل تیرچه بلوک و غیره استفاده گردد. برای پارتیشنها میتوان مانند ساختمانهای بتونی از انواع آجر و یا قطعات گچی، چوب و یا سفالهای تیغهای استفاده نمود.
درهرحال جداکنندهها باید از مصالح سبک انتخاب شوند. در بعضی از پروژهها برای اتصال قطعات از جوش استفاده نکرده بلکه بیشتر از پیچ و پرچ استفاده مینمایند و برای ستونها میتوان بهجای تیرآهن از نبشی و یا ناودانی استفاده کرد. اسکلت فولادی یکی از پرکاربردترین انواع سیستمهای ساختمانی در صنایع ساختمانسازی ایران و جهان است.
۱. مهمترین مزایای ساختمان اسکلت فلز
از مهمترین مزایای این نوع اسکلت نسبت به گزینههای دیگر میتوان بهسرعت اجرای بالا، شکلپذیری مناسب و بهتبع آن قدرت جذب انرژی مناسب اشاره کرد. این اسکلتها در انواع بلند و کوتاه ساخته شده و هیچگونه محدودیتی از نظر ارتفاع برای این اسکلتها وجود ندارد و در مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان به طور مفصل در مورد طراحی این نوع ساختمانها و جزئیات آنها البته اسکلت با فولاد گرم شده صحبت شده است.
از دیگر مزایای اسکلت فولادی میتوان به تنوع مقاطع فولادی اشاره کرد که به شرایط و نیروی موجود میتوان از هرکدام بهجای خود استفاده نمود. همچنین انعطافپذیری زیاد سازههای فولادی نسبت به سازههای بتنی خود مزیت بسیار چشمگیری است. این امر در مرحله ساخت به طراح این امکان را میدهد تا بهراحتی از طرح معماری خود استفاده کند درحالیکه در ساختمانهای بتنی به علت زیاد بودن ابعاد قسمتهای سازهای تیر و ستون باعث ایجاد محدودیت در طرح و نیز مشکلات اجرا نظیر قالببندی در شرایط و حالات خاص میشود.
۲. تقسیمبندی اسکلت فولادی از لحاظ نورد کارخانهای
الف. فولاد گرم نورد شده: فولاد را ذوب کرده، زیر غلتک فولاد ذوب شده را تبدیل به پروفیل میکنند، ضخامت و وزن آنها زیاد است. (فولاد مبارکه و ذوبآهن اصفهان)
ب. فولاد سرد نوردشده: فولاد را گرم کرده، سپس فولاد را بهصورت ورق نازک در خامهایی بین ۰/۳ mm تا ۳mm نورد میکنند. ورق نازک حاصل را روی قرقره میپیچانند و سپس آن را باز مینمایند. یکی از اهداف فولاد سرد نورد شده حذف جوش است. طبق آییننامه ایران جوشکاری روی ورقهای بالای ۳mm مجاز است فولاد گرم نورد شده در واقع برای سیستمهای با دهانههای زیاد (مثلاً ۶ متری) کاربرد دارد.
دیوارها در این نوع سیستم المانی غیرسازهای دارند و فقط هزینه اضافی را به دنبال خواهند داشت. در سیستم سرد نورد شده اجزا عملکردی سازهای داشته و فاصله بین ستونها کم شده و در نتیجه تعداد ستونها افزایش پیدا میکند و در نهایت نیروی یک ستون بین چند ستون تقسیم میشود و ضخامت ستونها پائین خواهد آمد. فولاد گالوانیزه شن در واقع همان فولاد سرد نورد شده است.
در سیستم فولاد سرد نورد شده، درجه نامعینی سازه بالا میرود و با بالارفتن درجه نامعینی پایداری سازه بیشتر میشود. پس میتوان نتیجه گرفت سیستم فولاد سرد نورد شده سیستمی است که اجرای آن به روشهای مهندسی خیلی نزدیک میباشد. البته ذکر این نکته ضروری است که برای ساختمانهای بلندمرتبه بایستی از فولاد گرم نورد شده استفاده کرد که مستلزم استفاده از اتصالات جوش و پیچ است.
مهمترین نکات درباره ساختمانهای آجری
ساختمانهای کوچک که از چهارطبقه تجاوز نمینماید میتوان از این نوع سازه در ساختمان استفاده نمود. اسکلت اصلی این نوع ساختمانها آجر بوده و برای ساختن سقفها در ایران معمولاً از پروفیلهای IPE و آجر بهصورت طاق ضربی استفاده میگردد و یا از سقف تیرچه و بلوک استفاده میشود.
در این نوع ساختمانها برای مقابله با نیروهای جانبی مانند زلزله باید حتماً از شناژهای روی کرسیچینی و زیر سقفها استفاده گردد. در ساختمانهای آجری معمولاً دیوارهای حمال در طبقات مختلف رویهم قرار میگیرند و اغلب پارتیشنها نیز همین دیوارهای حمال هستند.
نکته: حداقل عرض دیوارهای حمال نباید از ۳۵ سانتیمتر کمتر باشد.
آشنایی با ساختمانهای خشتی و گلی
یکی از انواع سازههای ساختمانی است اما در شهرها به علت هزینه بالا زمین و مقاومت پائین، کمتر ساخته میشود و بیشتر در روستاهای دور که دسترسی به مصالح ساختمانی مشکلتر است مورداستفاده قرار میگیرد. اسکلت اصلی این نوع ساختمانها از خشت خام و گل است و تعداد طبقات آن از یک طبقه تجاوز نمیکند. همچنین یکی از معایب بزرگ این نوع سازههای ساختمانی این است که در مقابل نیروهای جانبی مخصوصاً زلزله بههیچوجه مقاومت نمینمایند. باید از ساختن این نوع ساختمانها مخصوصاً در کشور ما که از مناطق زلزلهخیز دنیا میباشد جداً جلوگیری به عمل آید.
ساختمانهای چوبی، یکی از انواع سازههای ساختمانی
این نوع ساختمانها در مناطقی که چوب با قیمت ارزان در دسترس است ساخته میشوند، مانند شهرهای جنوبی کشور اتریش، بعضی ایالتهای کشور آمریکا و شهرهای شمالی ایران. یکی از بهترین سیستمهای ساختمانی برای کشورهایی با انبوه درختان و جنگلهای زیاد، سیستم اسکلت چوبی است. اسکلت چوبی برای خانههایی تا ۳ طبقه، در این کشورها بهترین گزینه است. به دلیل فراوانی چوب و در نتیجه ارزانی آن، استفاده از اسکلت چوبی در این کشورها اقتصادیتر از سایر گزینهها است.
یکی از مزیتهایی چوب این است که با استفاده از یک مدیریت صحیح میتوان چوب را بهعنوان یک منبع برگشتپذیر مورداستفاده قرارداد. به دلیل عدم وجود جنگلهای انبوه و نیز عدم مدیریت صحیح در استفاده از چوب و قطع درختان جنگلی در سالهای قبل، سیستم اسکلت چوبی در ایران کاربرد ندارد و گزینهای غیراقتصادی خواهد بود.
ساختمانهای اسکلت بتن بیشتر در چه مناطقی استفاده میشوند؟
ساختمان بتنی ساختمانی است که برای اسکلت اصلی آن از بتنآرمه (سیمان، شن، ماسه و فولاد بهصورت میلگرد ساده و یا آجدار) استفاده شده باشد. در ساختمانهای بتنی سقفها بهوسیله دالهای بتنی پوشیده میشود و یا از سقفهای تیرچه و بلوک و یا سایر سقفهای پیشساخته استفاده میگردد. برای دالهای جداکننده (پارتیشنها) ممکن است از انواع آجر مانند سفال تیغهای، آجر ماشینی سوراخدار، آجر معمولی کورهای و یا تیغه گچی و یا چوب استفاده شده و نیز ممکن است از دیوار بتنآرمه استفاده گردد. همچنین این ساختمانها یکی از مقاومترین نوع سازههای ساختمانی به شمارمیرود.
درهرحال در این نوع ساختمانها شاهتیرها و ستونها از بتنآرمه (بتن مسلح) ساخته میشود. این نوع سیستم سرعت اجرای پایینتری نسبت به فولادی دارد. اما در تکنولوژی پیشساختگی این مشکل به نسبت زیادی کاهشیافته است.
اسکلت بتن در بسیاری از مناطق مرطوب ایران استفاده میشود. به دلیل زنگزدگی سازههای فولادی در این مناطق عمر مفید آنها کاهش پیدا کرده و به همین دلیل اسکلت بتن در این مناطق بیشتر کاربرد دارد. این نوع سیستم سازهای، در سازههای حساس مثل نیروگاهها، پالایشگاهها و غیره نسبت به سازههای فولادی از کاربرد بیشتری برخوردار است، زیرا در مقابل شرایط محیطی و همچنین آتشسوزی مقاومت بالایی دارند.
۱. تقسیمبندی سیستم اسکلت بتن
الف. درجا ریخته شده: برای ساختمانهای بتنی خوب مناسب است. این روش در محل پروژه اجرا میشود اما باید در موقع اجرا دقت زیادی اعمال شود چرا که کوچکترین اشتباهی میتواند نقص مهمی ایجاد کرده و باعث عملکرد نامناسب ساختمان گردد.
ب. پیشساخته: در ساختمانهای بتنی اجزای درجه دوم را پیشساخته میکنیم ولی ستونها درجا ریخته میشوند. چون پیشساخته کردن تیر و ستون عملی نامناسب است. اما این امر خود درصورتیکه درست اجرا شود بهخاطر مزیت صنعتی بودن میتوان چه در هزینه و چه در کیفیت تأثیرگذار باشد.
۲. معایب و مزایای اسکلت بتن
طول عمر مفید این ساختمانها سه برابر سازههای فولادی است. همچنین دارای مقاومت بالا در برابر آتشسوزی و نیز خورندگی ناشی از رطوبت هستند.
از معایب این سازهها میتوان به ابعاد زیاد تیر و ستون و ایجاد محدودیت در طراحی معماری، مشکلات قالببندی در شرایط خاص، ترد و شکننده بودن بتن نسبت به فولاد، سرعت پایین اجرا در برابر سازههای فولادی و هزینهٔ بالای تعمیر در صورت بروز خطا به هنگام اجرا و غیره اشاره کرد.
تعریفی کلی از ساختمانهای ترکیبی
ممکن است ساختمانی از ترکیب دو یا چند نوع از انواع سازههای فوق ساخته شود مانند ساختمانهای فلزی بتنی و یا فلزی آجری و غیره.
منظور از سازه فضایی چیست؟
سازه فضایی شکلهای هندسی منظمی هستند که در کنار یکدیگر تکرار شده و با اتصال مکرر این اجزا شبکهای مستحکم و یکپارچه با ساختاری سهبعدی ایجاد میکنند. سازههای فضایی شکلهای هندسی منظمی دارند که در کنار یکدیگر تکرار شده و با اتصال مکرر این اجزا شبکهای مستحکم و یکپارچه با ساختاری سهبعدی ایجاد میکنند.
این اجزا از المانهای طولی (با مقطعهای مربعی، دایرهای، مثلثی و غیره) و اتصالهایی که هر روز بر انواع آنها افزوده میشود تشکیل میگردد. جنس المانهای طولی متنوع بوده و بسته به نوع مصرف آنها متغیر خواهد بود ولی معمولاً از انواع پلاستیک و پروفیل، فولاد و آلومینیوم استفاده میشود.
مزایای معماری در سازههای فضایی (سازه فضا کار)
- سادگی و زیبایی منحصربهفرد سازههای فضا کار در معماری شكل منتظم سازههای فضایی یا سازههای فضا کار به لحاظ معماری جذاب، زیبا و باارزش بوده و ازاینرو است که بسیاری از معماران در سالنها، مراکز اجتماعات و غیره سازه فضایی را بهصورت نمایان به نمایش گذاشته و حتی در بسیاری از موارد جهت نماسازیها، از سازههای فضا کار استفاده مینمایند.
- انعطافپذیری زیاد به لحاظ معماری با استفاده از شکلهای هندسی بهظاهر یکسان و تکرارشونده سازههای فضایی، میتوان انواع فرمهای هندسی مطابق با طرحهای گوناگون معماری را خلق نموده و طرح دلخواه آرشیتکت را طراحی و تولید نمود اشکال متداول معماری در سازههای فضا کار بهصورت تخت، قوسی، چلیک، گنبدی، چتری، هرمی، سینوسی و غیره است.
- عدم نیاز به استفاده از سقف کاذب در سازههای فضا کار
- امکان اتصال آویزهای متعدد از سقف سازه فضا کار باتوجهبه قدرت باربری زیاد در سازههای فضایی
- گسترش سازههای فضایی با حداقل تغییر در سازه قبلی باتوجهبه ویژگی عدم ضرورت نظم تکیهگاهها درسازههایی فضا کار
- سازهای مناسب برای نورپردازی وجود نقاط از پیش تعریف شده بر روی سازههای فضا کار (گرههای سازه) و امکان اتصال نورافکنها و دیگر منابع نورانی در تمامی سطح ایجاد شده، محیط را جهت نورپردازی و دکوراتیو، بسیار زیبا و مناسب میسازد.
- دارای صرفهجویی فضایی فضای موجود بین لایههای سازه فضایی، محل مناسبی را جهت عبور تأسیسات الکتریکی، مکانیکی، حرارتی، برودتی و دیگر تأسیسات ساختمانی فراهم میسازد.
- ضریب ایمنی بالا در سازههای فضا کار برای هر آرشیتکت، یکی از پارامترهای مهم، طراحی مجموعهای ایمن، زیبا و پایدار است.
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!!