آماده‌سازی و اجرای سازه (آماده کردن کارگاه)
مهم‌ترین عوامل آماده‌سازی و اجرای سازه
پس از تحویل کارگاه، پیمانکار باید بر اساس ضوابط و مندرجات قرارداد نسبت به آماده‌سازی کارگاه اقدام نماید. آماده‌سازی اولیه به‌منظور استقرار عوامل اجرایی و شروع کار به شرح زیر است:
۱. تخریب و ازبین‌بردن ساختمان‌های موجود
ساختمان‌های موجود و قدیمی که در محدوده عملیاتی پروژه و در محل اجرا و استقرار بناهای جدید بوده و به‌منظور انجام کار، تخریب آنها ضروری‌است، باید با نظر کارفرما طبق دستورات دستگاه نظارت، اندازه‌گیری، صورت مجلس و تخریب‌گردند. این موارد باید در مشخصات فنی خصوصی ذکر شود. قبل از شروع به تخریب ساختمان‌ها باید مسائل ایمنی و اصول فنی در مورد قطع و کنترل انشعابات خطوط آب، برق، تلفن و غیره. با هماهنگی سازمان‌های مسئول مراعات کرد.
۲. تسطيح محوطه، گودبرداری‌ها و زهکشی
چنانچه محوطه کارگاه دارای پستی‌وبلندی‌های زیادباشد به‌نحوی‌که مانع از شروع اجرای عملیات‌شود، پیمانکار باید با نظر دستگاه نظارت نسبت به تسطیح محوطه تا تراز موردنظر و پاک‌کردن آن اقدام نماید. گودبرداری محل سازه‌ها باید با توجه رعایت‌نکات‌ایمنی و حفظ ساختمان‌های موجود هم‌جوار و رعایت مقررات و دستورالعمل‌های شهرداری و وزارت‌کار صورت‌گیرد.
پیمانکار باید نسبت به‌ایجاد دیوارهای موقت و جداکننده محل کارگاه در سواره‌روها و پیاده‌روها اقدام نموده و شرایط ایمن‌سازی محوطه را برای عبور عابرین و وسائل نقلیه کاملاً فراهم نماید. پیمانکار مسئول خسارات‌وارده به شخص ثالث در اثر عدم رعایت نکات‌ایمنی فوق‌الذکر خواهدبود.
۳. جانمایی نقاط نشانه و مبدأ یکی از عوامل آماده‌سازی و اجرای سازه
برای پیاده کردن قسمت‌های‌مختلف پروژه و تعیین حدود قانونی کار و مرز عملیات قرارداد بر اساس نقشه‌های اجرایی، مقدار کافی نقاط نشانه و مبدأ از طرف کارفرما و دستگاه نظارت طی صورت‌جلسه‌ای هنگام تحویل زمین در اختیار پیمانکار قرار داده خواهدشد.
۴. پرکردن چاه‌ها و آماده‌سازی، قنوات و قطع اشجار
چاه‌های آب و فاضلاب و قنوات متروکه که در محوطه عملیاتی پروژه واقع‌شده‌اند و پرکردن آنها ضروری‌است باید با نظر دستگاه نظارت، پر و ساخته‌شوند. پاک‌کردن محوطه از ریشه درختان و اشجار باید با نظر دستگاه نظارت صورت‌گیرد.
۵. ساختمان‌ها و تأسیسات تجهیز کارگاه
پیمانکار باید پس از امضای قرارداد و تحویل زمین، نقشه جانمایی و استقرار ساختمان‌ها و تأسیسات کارگاه را تهیه و به تصویب دستگاه نظارت برساند. ساختمان‌های مربوط به تجهیز کارگاه و تأسیسات مربوط باید دارای استحکام کافی و از نظر فضا جوابگوی پروژه بوده و اصول ایمنی در آنها رعایت‌شده‌باشد.
۶. تحویل و کنترل مصالح جهت آماده‌سازی و اجرای سازه
محل دپوی مصالح ساختمانی نظیر آجر، سیمان، شن و ماسه و آهن‌آلات باید در نقشه جانمایی کارگاه مشخص‌شود. کالاهای بسته‌بندی‌شده باید در محل‌های سرپوشیده و انبارهای مناسب نگهداری و دپو شوند. مصالح خراب و نامرغوب کلاً نباید به کارگاه وارد شود، در صورت ورود مصالح نامرغوب، پیمانکار باید بلافاصله آن را از کارگاه خارج‌سازد.
۷. منظور از عملیات خاکی چیست؟
به‌طورکلی عملیات خاکی مشتمل‌است بر: تمیزکردن بستر و حریم منطقه موردنظر از درختان و ریشه گیاهان، برداشت خاک‌های نباتی و نامرغوب، خاک‌برداری، گودبرداری، خاکریزی و کوبیدن خاک و بالاخره کارهای‌حفاظتی به‌منظور اجرای عملیات فوق.
۸. خاک‌برداری و گودبرداری هنگام آماده‌سازی و اجرای سازه
خاک‌برداری و گودبرداری عبارت است از برداشت خاک‌های محوطه، گودبرداری پی ساختمان‌ها و محل ابنیه فنی تأسیسات، برداشت خاک از منابع قرضه با وسایل، تجهیزات و ماشین‌آلات مورد‌تأیید تا تراز و رقوم‌های خواسته‌شده در نقشه‌های اجرایی و دستورالعمل‌های دستگاه نظارت.
قبل از انجام هرگونه عملیات خاکی، پیمانکار موظف‌است کروکی محل اجرای عملیات را دقیقاً با حضور نمایندگان دستگاه نظارت و کارفرما، برداشت و صورت‌مجلس نماید و قبل از شروع عملیات و باتوجه‌به برنامه زمان‌بندی پروژه و نحوه اجرای کار، نوع و تعداد ماشین‌آلات را به تأیید دستگاه نظارت‌برساند، اجرای هرگونه عملیات خاکی بدون تأیید کلی و مرحله‌ای دستگاه نظارت، به‌هیچ‌وجه مجازنیست. دستگاه نظارت می‌تواند هنگام بارندگی شدید با مواضع اضطراری به‌منظور حفاظت عملیات، کارهای اجرایی را متوقف‌نماید.
طبقه‌بندی و آماده‌سازی انواع زمین‌ها از نظر جنس
زمین‌ها از دید جنس و دانه‌بندی به هشت گروه تقسیم‌بندی‌شده‌اند که در ادامه توضیح‌داده‌شده‌است.
۱. زمین شن بوم چیست؟
مخلوطی از شن و ماسه و لای با کم‌وبیش دانه‌های قلوه‌سنگ که بهترین آن دارای دانه‌بندی پیوسته‌است و می‌توان آن را به‌آسانی متراکم کرد و به وزن فضایی آن افزود.
۲. توضیحی درباره زمین شن‌زار
دارای حدود دو سوم ماسه است و کمی شن به همراه داشته و لای بسیار کمی‌دارد. آب در این‌گونه زمین‌ها باقی‌نمانده فرومی‌رود.
۳. زمین ماسه‌زار یکی از انواع زمین برای آماده‌سازی اجرا سازه
دارای حدود دو سوم ماسه است و کمی شن به همراه دارد و لای آن بسیار کم‌است. این‌گونه زمین‌ها را می‌توان غرقاب و متراکم‌کرد.
۴. منظور از زمین خاکی چیست؟
دارای حدود دو سوم ماسه و حدود یک‌سوم خاک رس و لای است و می‌توان آن را متراکم‌کرد.
۵. زمین رسی و گل آهکی
(زمین گل آهکی ۴۰ تا ۷۵ درصد وزنش گرد سنگ آهک و ۲۵ تا ۶۰ درصد آن خاک رس‌می‌باشد). رسی دارای حدود دو سوم خاک رس و حدود یک‌سوم ماسه‌است. این‌گونه خاک‌ها در صورت خشک بودن قابل بارگذاری هستند چنانچه آب بمکند بادکرده خمیری و شل می‌شوند؛ لذا ساختمان‌سازی بر روی آنها توصیه‌نمی‌شود.
۶. زمین لایی بدون چسبندگی
بیش از دو سوم آن لای است و ماسه کمی دارد. این‌گونه زمین‌ها حالت چسبندگی ندارند و تراکم پذیرنیستند و قابلیت بارگذاری‌ندارد.
۷. زمین لجنی نوعی زمین نامناسب برای ساختمان‌سازی
بیش از دو سوم آن لای است، ماسه آن خیلی کم‌بوده و کم‌وبیش خاک نباتی به همراه‌دارد که آن را تیره‌رنگ‌کرده و قابل ساختمان‌سازی‌نیست.
۸. زمین خاک دستی چیست؟
از تجمع نخاله‌های ساختمانی و یا خاک حاصل از خاک‌برداری و حتی زباله به‌وجود‌آمده است و به علت عدم پیوستگی و یکنواختی آن ساختمان‌سازی بر روی آن به‌هیچ‌وجه توصیه‌نمی‌شود.
انواع زمین از دید اجرایی و آماده‌سازی
زمین‌ها از نظر کندن و جابه‌جاکردن در واقع از دید اجرایی به پنج دسته تقسیم‌شده‌اند که به شرح زیر است:
- زمین بیلی: این زمین‌ها با بیل‌برداشته‌می‌شود و نیازی به کندن ندارد. مانند ماسه و شن و خرده‌سنگ. بدیهی‌است که این زمین فاقد چسبندگی می‌باشد. پابیلی: با بیل و فشار پا کنده می‌شود و نیازی به کندن با کلنگ ندارد. مانند شن و ماسه خاک‌دار مسیل‌ها و زمین‌های زراعی.
- زمین کلنگی: که باید با کلنگ کنده شود. چسبندگی دانه‌های آن به یکدیگر از زمین پابیلی بیشتر است، بدنه گود کنده شده در زمین کلنگی، به‌ویژه پس از بارندگی باید به‌صورت عمودی‌بماند. این‌گونه زمین‌ها قابلیت ساختمان‌سازی دارند.
- دج: بسته به سختی‌شان، با کلنگ، پتک یا کمپرسور‌کنده می‌شوند. آنها زمین‌های شن بومی هستند که دانه‌های آنها به همدیگر چسبیده‌اند. بدنه گود کنده شده در این زمین‌ها، به‌ویژه پس از بارندگی باید به‌صورت عمودی باقی‌بماند.
- زمین سنگی: این دسته از زمین‌ها بر حسب جنس سنگ و بزرگی آن به چهار دسته زمین سنگی سست، نیم سخت، سخت و خیلی سخت تقسیم‌می‌شوند. کندن و جابه‌جاکردن آنها با ديلم و پتک و کمپرسور و گاهی اوقات مواد منفجره امکان‌پذیر است و قابلیت ساختمان‌سازی بر روی آنها وجوددارد.
عوامل آماده‌سازی و اجرای سازه بر اساس انواع زمین
۱. حفاظت و حراست تأسیسات موجود در آماده‌سازی
هنگام عملیات اجرایی پیمانکار موظف‌است از تأسیسات و ابنیه فنی موجود در محل پروژه، به‌جز آنچه که تخریب آن در شرایط خصوصی پیمان یا نقشه‌های اجرایی پیش‌بینی‌شده، نظیر ساختمان‌ها، تأسیسات جدید، لوله‌های آب، گاز و نفت، کابل‌های برق، تلفن، تأسیسات، ابنیه تاریخی و نظامی مجاور، حفاظت و حراست نماید، به‌نحوی‌که هیچ‌گونه آسیب و صدمه‌ای به آنها واردنماید.
پیمانکار موظف است به‌محض برخورد با این تأسیسات، مراتب را به کارفرما و دستگاه نظارت کتباً اطلاع‌دهد. قطع درختان موجود در محل اجرای پروژه، به‌غیراز درختانی که قطع آنها در پروژه پیش‌بینی‌شده، مجاز نیست و پیمانکار به هنگام اجرای عملیات باید نهایت دقت را به‌عمل‌آورد تا در اثر اجرای عملیات به سایر درختان آسیبی‌وارد‌نشود.
۲. برداشت خاک‌های فرسوده و یا نباتی سطحی
خاک‌های فرسوده و یا نباتی سطحی به خاک‌هایی اطلاق می‌شود که برای تحمل بارهای وارده از طرف سازه مناسب‌نباشند. لایه‌های خاک حاوی مواد آلی شامل ریشه‌های پوسیده گیاهان و درختان و نظایر آن جزو خاک‌های نباتی محسوب می‌شوند. در زمین‌های چمنی با پوشش نازک علفی، برداشت تا ۱۵ سانتی‌متر خاک نباتی توصیه می‌شود، ولی در زمین‌های لجن گلی عملیات تا برداشت کامل ریشه و کنده درختان و رسیدن به بستر مناسب ادامه‌می‌یابد.
۳. تعریف کلی خاک‌برداری زمین
منظور از خاک‌برداری برای آماده‌سازی و اجرای سازه، برداشت هرگونه مصالح و مواد خاکی، مصالح قلوه سنگی، شن و ماسه و مصالح سنگی ریزشی و لغزشی از بستر رودخانه‌ها، صرف‌نظر از جنس و کیفیت آنها به‌منظور تسطیح، شیب بندی و آماده نمودن محل پی ساختمان‌ها، سازه‌های فنی، راههای ارتباطی محوطه و تأمین خاک از منابع قرضه‌است.
در تمامی عملیات خاک‌برداری باید دقت کافی به‌عمل‌آید، تا از خاک‌برداری اضافی و ازبین‌رفتن مصالح در کف و جداره‌ها، خصوصاً در مقاطعی که بتن‌ریزی در آنها انجام می‌گیرد، جلوگیری به عمل آید. چنانچه کار کندن با ماشین صورت‌گیرد، باید عملیات تا ۱۵ سانتی‌متری عمق نهایی، انجام و بقیه عملیات برای تسطیح و رگلاژ کف کانال با دست صورت‌گیرد.
۴. پی‌کنی و گودبرداری به چه منظور اعمال می‌شود؟
منظور از پی‌کنی و گودبرداری انجام عملیات خاکی برای کندن محل پی ساختمان‌ها و دیوارهای حایل، لوله‌ها، پایه پل‌ها در محوطه ساختمان‌ها و نظایر آن با دست یا ماشین‌آلات مناسب، طبق رقوم خواسته‌شده در نقشه‌ها دستورالعمل‌های دستگاه نظارت است. پی‌کنی بیش از ابعاد افقی و عمودی به‌هیچ‌وجه مجازنیست.
به‌طورکلی عملیات گودبرداری در محل‌هایی که در آن پی‌سازی پیش‌بینی‌شده، در صورت تأیید دستگاه نظارت می‌تواند طوری صورت گیرد که تاحدامکان به قالب‌بندی نیاز‌نبوده و بتوان از جبهه خاک‌برداری‌شده با استفاده از پلاستیک یا روش‌های مشابه تأییدشده استفاده‌نمود. پی‌کنی و گودبرداری باید تا رسیدن به بستر مناسب ادامه یابد، مگر آنکه در مشخصات فنی خصوصی و نقشه‌های اجرایی یا دستورالعمل‌های دستگاه نظارت ترتیب دیگری مقررشدهباشد.
عملیات گودبرداری، باید با دیواره قائم صورت پذیرد، مگر آنکه نوع خاک، حفاری جدار گود به‌صورت شیب‌دار را، اجتناب‌ناپذیر سازد. گودبرداری در محل‌هایی که در آن پی‌سازی پیش‌بینی‌شده، در صورت تأیید دستگاه نظارت می‌تواند طوری صورت گیرد که تاحدامکان به قالب‌بندی نیاز نبوده و بتوان از جبهه خاک‌برداری شده با استفاده از پلاستیک یا روش‌های مشابه تأییدشده استفاده‌نمود. پی‌کنی و گودبرداری باید تا رسیدن به بستر مناسب ادامه‌یابد، مگر آنکه در مشخصات فنی خصوصی و نقشه‌های اجرایی با دستورالعمل‌های دستگاه نظارت ترتیب دیگری مقررشدهباشد.
۵. عملیات خاک‌برداری در زمین‌های لجنی
زمین‌های لجنی و آبدار، خاک‌های اشباع‌شده از آب و حاوی مواد آلی بوده که تحمل وزن ساختمان رانداشته و در اثر بارگذاری گسیخته می‌شوند. در زمین‌های لجنی، باید حتی‌الامکان از ماشین‌آلات کوچک، سبک و با سطح اتکای زیاد استفاده‌شود تا عملیات با سهولت بیشتر انجام‌شده و اشکالی پیش‌نیاید.
۶. آماده‌سازی در زمین‌های سنگی به چه صورت است؟
خاک‌برداری در زمین‌های سنگی باید بر اساس نقشه‌های اجرایی و دستورالعمل‌های دستگاه نظارت تا رقوم‌های خواسته‌شده و ابعاد موردنظر انجام شود. پیمانکار موظف است به هنگام عملیات خاک‌برداری و حفاری در سنگ، مراقبت‌ها و تدابیر لازم را به عمل آورد تا حتی‌الامکان ابعاد و رقوم‌های حفاری‌شده مطابق مندرجات نقشه و دستورالعمل‌های کارگاهی باشد، چنانچه در حالات خاص عملیات سنگ‌برداری اضافی اجتناب‌ناپذیر باشد، کارهای اضافی باید جداگانه صورت‌مجلس‌شده و به تأیید کارفرما برسد.
استفاده از مواد ناریه در حفاری مناطق سنگی، باید با تأیید قبلی دستگاه نظارت صورت‌گیرد. حمل و انبارکردن مواد منفجره، باید طبق قوانین و مقررات انجام‌شود. نگهداری و انبارکردن این مواد باید با اطلاع و زیر نظر مقامات ذی‌صلاح بوده و مصرف این مواد، باید با اطلاع قبلی مقامات ذی‌صلاح‌باشد.
چنانچه روی بسترهای سنگی پی‌سازی انجام‌می‌شود، این بستر باید عاری از هرگونه مصالح سست و جداشونده‌بوده و سطح کار قبلاً صاف شده باشد. شکاف‌ها و ناهمواری‌هایی که احتمالاً در بسترهای سنگی ایجادشده‌اند، باید قبل از عملیات پی‌سازی مطابق دستور دستگاه نظارت با بتن و ملات، پر و تسطیح‌شوند.
۷. حفاظت بدنه پی‌ها و گودها، یکی از عوامل آماده‌سازی زمین
حفاظت بدنه پی ساختمان‌ها، زیرزمین‌ها و ترانشه‌ها برای آماده‌سازی و اجرای‌سازه عبارت است از قراردادن و بستن حائل‌های موقت به‌منظور جلوگیری از ریزش‌های احتمالی و تأمین ایمنی کامل به هنگام عملیات ساختمانی. جزئیات اجرایی حفاظت بدنه پی‌ها و گودها، باید قبل از اجرا به تأیید دستگاه نظارت برسد. شکل و نوع حفاظت بدنه به عوامل مختلفی نظیر جنس خاک، عمق گودبرداری، ارتعاشات ایجاد شده در محل گود در اثر شرایط ترافیکی اطراف، مدت‌زمان تداوم عملیات، وجود آب‌های زیرزمینی و غیره خواهدداشت.
در زمین‌های ریزشی و به هنگام عملیات، پیمانکار مسئول حفظ ایمنی کارگران بوده و باید در مهاربندی‌ها و نصب وادارها نهایت دقت را به عمل آورد و قفل و بست‌های کامل را تأمین‌نماید.
در مواردی که قرار است کارگران درون ترانشه یا گود کار کنند، باید بازرسی‌های زیر انجام شود:
الف: حداقل روزی یک‌بار درصورتی‌که پرسنل به طور مرتب درون ترانشه کار می‌کنند.
ب: پس از هر ریزش غیرمنتظره مصالح به داخل ترانشه.
۸. برای خاکریزی از چه مصالحی باید استفاده شود؟
به‌طورکلی مصالح مناسب برای خاکریزی، باید از مصالح حاصل از گودبرداری‌ها و خاک‌برداری‌های پروژه تأمین‌شود استفاده از این خاک‌ها، باید با تأیید قبلی دستگاه نظارت صورت گیرد. در ادامه به انواع خاکریز اشارهمیکنیم.
- خاکریزهای باربر: به خاکریزی اطلاق می‌شود که بارهای استاتیکی وارده از شالوده و کف ساختمان و نیز بارهای دینامیکی حاصل از ماشین‌آلات و تأسیسات را تحمل نماید. این خاک خود منتقل نمایند. این خاکریزهای باید در دوران بهره‌برداری از ساختمان بارهای‌وارده را به بستر خود منتقل کند.
- پرکننده: برای پرکردن اطراف پی ساختمان‌ها، دیوارها دیوارهای حایل، ترانشه لوله‌ها و مشابه آن از خاکریزهای پرکننده استفاده‌می‌شود.
خاک‌های حاصل از گودبرداری و عملیات خاکی باید در صورت مناسب بودن به مصرف برسند. در غیر این صورت باید با نظر و تأیید دستگاه نظارت از خاک قرضه مناسب برای خاکریزی استفاده شود. در صورت عدم دسترسی به خاک مناسب با تأیید قبلی دستگاه می‌توان مصالحی نظیر بتن سبک و شفته آهکی استفاده‌نمود.
۹. پخش، تسطیح و کوبیدن بر اساس نوع مصالح آماده‌سازی
پیمانکار موظف است بر اساس برنامه زمان‌بندی منظم به قرارداد، تمامی ماشین‌آلات اعم از ماشین‌آلات پخش و تسطیح، آبپاشی و کوبیدن را باتوجه‌به نوع مصالح آماده نماید. قبل از شروع عملیات خاکریزی باید سطوح و مناطقی که در نقشه‌های اجرایی و دستورالعمل‌های دستگاه نظارت برای خاکریزی مشخص‌شده‌است، از مصالح نام مناسب، خاک نباتی، ریشه اشجار و گیاهان کاملاً تمیز و پاک‌شود.
بین آماده‌سازی بستر و اجرای عملیات خاکریزی، نباید فاصله زمانی زیاد وجود نداشته باشد. خاکریزی باید بلافاصله پس از آماده‌سازی شروع‌شود. عملیات خاکریزی باید به‌صورت لایه‌های افقی صورت‌گیرد. نحوه توزیع و پخش مصالح در لایه‌های خاکریزی، باید چنان‌باشد که در هیچ قسمت از کار، حفره و سوراخ به وجود نیامده و مصالح به‌صورت یکنواخت پخش‌شود.
تنظیم شیب شیروانی خاکریزها و شیب سطوح باید طبق نقشه، مشخصات و دستورالعمل‌های دستگاه نظارت انجام گردد. پیمانکار باید دقت نماید که شیب شیروان‌ها به طور مرتب، رگلاژ و تسطیح‌شده و آثار بی‌نظمی یا رد ماشین‌آلات در آنها دیده نشود. مقاطع طولی و عرضی باید دقیقاً بر اساس قواره‌های لازم، اجرا و تنظیم‌شده و ناهمواری‌های خاکریز در محور طولی شمشه ۵ متری، نباید از ۳ سانتی‌متر تجاوز نماید.
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!!
