اجزا و تأسیسات فاضلاب ساختمان (سیفون، دریچه بازدید، کف‌خواب و کفشورها)
نقش سيفون در تأسیسات فاضلاب ساختمان
یکی از مهم‌ترین وسایل در شبکه و تأسیسات فاضلاب ساختمان، لوله‌کشی آن است. عملکرد سیفون مانند شیر یک‌طرفه‌ای است که امکان تخلیه آزادانه آب یا فاضلاب را از وسیله بهداشتی فراهم می‌کند و نمی‌گذارد گازهای حاصل از فاضلاب وارد وسیله بهداشتی و فضای داخلی شود. هر وسیله بهداشتی در لوله‌کشی به‌جز آن‌ها که سیفون سرخود هستند باید سیفون آب‌بندی در نزدیکی خود داشته باشند.
سیفون در ساختمان‌ها معمولاً به شکل (U) ساخته می‌شود و دو دریچه بازدید هم بر روی آن تعبیه‌شده. دریچه در ساختمان به دو صورت طراحی می‌شود. نوع اول دارای سرخمیدِ است که از کف زمین خارج‌شده و نوع دوم به‌صورت یک دریچه بر روی دیوار قرار می‌گیرد که البته در این حالت باید از یک صفحه آویخته استفاده شود تا مانع نفوذ بوی نامطبوع شود؛ و تنها به هوای تازه اجازه ورود دهد. نصب سینون برای کلیه لوازم بهداشتی، توالت، کف شور و غیره الزامی است. قطر داخلی سیفون باید با قطر داخلی لوله برابر باشد.
نصب پر کن سیفون در لوله‌کشی
پرکن سیفون روی لوله‌های آبسرد ظرف‌شویی آشپزخانه، توالت‌ها، آبخوری‌ها سوار می‌شود. اغلب آب این‌گونه سیفون‌ها تبخیر شده و بنابراین گاز فاضلاب و حشرات موذی از لوله فاضلاب به محیط ساختمان راه می‌یابند، شیر پرکن سیفون اگر به‌طور مناسب روی لوله آبسرد سوار و به سیفون یک کف شور وصل شود وجود آب تازه را در آب‌بندی سیفون تضمین می‌کند. سیفون‌ها انواع گوناگونی دارند مانند سیفون P، S،s 2/1، ۳/۴s و انواع … دیگر.
دریچه بازدید (Clean outs)
به‌طورکلی سیستم فاضلاب ساختمان‌ها زمانی اصولی و منطبق با ضوابط خواهد کرد که علاوه بر انتقال فاضلاب به محله‌ای مورداشاره ویژگی‌های زیر در آن رعایت شود.
۱. به حداقل رسانیدن امکان گرفتگی، انسداد، نشست، جلوگیری از ورود گازهای آلوده و بوهای ناخوشایند به درون ساختمان.
۲. مجهز بودن سیستم به لوله‌های هواکش (ونت) و هواکش دفع فاضلاب.
۳. دارا بودن امکان بازدید «پاک کردن و زدودن» گرفتگی‌های احتمالی در صورت نیاز (دریچه بازدید).
۴. حفظ کارایی در شرایط نشت و لرزش ساختمان
۵. تعبیه دریچه در بالاترین نقطه هر شاخه انشعاب افقی
۶. تعبیه دریچه در محل تغییر امتداد لوله‌های افقی فاضلاب درصورتی‌که زاویه تغییر جهت لوله بیش از ۴۵ درجه باشد.
۷. در نظر گرفتن دریچه در پایین‌ترین قسمت لوله قائم فاضلاب، قبل از زانوی پایین لوله.
۸. در نقاطی روی لوله قائم فاضلاب که برای آزمایش با آب دریچه دسترسی لازم است. در هر تغییر مسیر و بالاخره در پای هر یک از لوله‌های عمود (stack).
نکات مهم در اندازه لوله
درصورتی‌که فاضلاب توالت، به داخل آن‌ها تخلیه شود و همچنین لوله‌های افقی که کف شور به آن متصل می‌شود یک دریچه بازدید تعبيه شود. دریچه‌های بازدید اغلب به‌وسیله اتصالات درسه راهه y شکل در مسیر لوله فاضلاب نصب می‌شوند برای لوله‌های فاضلاب تا قطر ۴ اینچ، لوله منتهی به دریچه بازدید باید برابر با قطر لوله اصلی فاضلاب باشد و برای لوله‌های فاضلاب بیشتر از ۴ اینچ، قطر لوله منتهی به دریچه بازدید باید حداقل ۴ اینچ و با بیشتر در نظر گرفته شود.
درصورتی‌که ساختمان دارای زیرزمین باشد با قطر ۱۰ اینچ باید یک سوراخ آدم‌رو با زانویی ۹۰ درجه در فواصل حداکثر تالار ۳۰ متر نصب شود. دریچه بازدید باید حدود ۵/۶ سانتی‌متر بالاتر از سطح کف قرارگرفته تا کار تمیز کردن لوله به‌راحتی انجام شود. دریچه باید توسط درپوش با پیچ و مهره بسته شود تا در صورت نیاز با آچار بازگردد.
منظور از کف‌خواب در پشت‌بام چیست؟
از کف‌خواب در پشت‌بام‌ها که معمولاً جنس آن از آهن، ورق گالوانیزه بوده و در بعضی از ساختمان‌های مهم جنس آن را از مس انتخاب می‌نمایند. فرم کف‌خواب بستگی به محل مصرف آن دارد. کف‌خواب به‌غیراز پشت‌بام جهت عبور آب‌های برف و باران در حیاط‌خلوت‌ها و پاسیوها جهت شستشو مورداستفاده قرار می‌گیرد. جهت اتصال کف‌خواب به لوله پلی‌اتیلن از معرفه استفاده می‌شود.
کف‌خواب‌های جدیدی که برای استفاده از کاسه توالت‌های ایرانی و بهداشتی ساخته‌شده با توجه به وزن کم، مقاومت بالا و ایجاد یکپارچگی بین کف‌خواب و لوله سیفون اتصال به کلیه سیستم‌های لوله‌کشی فاضلاب (PVC)، پوش فیت، پلی‌اتیلن – چدن و جلوگیری از ریزش مصالح بنایی به داخل سیفون، سرعت و دقت در تست ایزولاسیون، عدم آسیب‌پذیری ایزولاسیون هنگام فنر زدن، مورداستفاده قرار می‌گیرد.
بر روی کف‌خواب پشت‌بام و پاسیو و یا حیاط‌خلوت جهت جلوگیری از ورود برگ و اشغال به سیستم فاضلاب از دریچه چدنی که بر روی کف‌خواب نصب می‌شود، استفاده می‌کنند.
کاربرد کف شور در لوله‌کشی فاضلاب
کفشور وسیله‌ای است که آب‌های زائد جمع شده در کف حمام و آشپزخانه، بالکن، پارکینگ، یا پاسیوهای سرپوشیده را به لوله فاضلاب انتقال می‌دهد. جنس کف شور فلزی یا پلاستیکی، کرومی ضدزنگ می‌باشد؛ که معمولاً از ورق آهن گالوانیزه یا پلاستیک و در ابعاد و اندازه‌های مختلف ساخته و تولید و به بازار عرضه می‌گردد. ابعاد کف شور به شرح زیر است ۱۰*۱۰، ۱۲*۱۲، ۱۵* ۱۵، ۲۰*۲۰.
نصب: نصب کف شور باید به همراه سیفون صورت گیرد تا مانع ورود گازهای فاضلاب به داخل ساختمان شود. کف شور باید درجایی نصب شود که آب‌های زائد تا رسیدن به آن راه زیادی نپیمایند. تبخیر آب سیفون کف شور می‌تواند موجب، پخش گازهای فاضلاب در ساختمان شود. برای جلوگیری از این مسئله می‌توان مجرای تخلیه یکی از وسایل بهداشتی مانند دستشویی را به ورودی سیفون کفشور متصل نمود. همچنین با استفاده از کفشورهای دیافراگمی و دیسکی در محل‌هایی که ارتفاع (SEWER) کم است که مانع بازگشت احتمالی فاضلاب و گازها به ساختمان می‌شود، مورداستفاده قرار گیرد.
اهمیت شیب لوله‌های فاضلاب
شیب دادن لوله‌های فاضلاب از مسائل جزئیات و اجرایی دقیق لوله‌کشی فاضلاب می‌باشد که بایستی به‌درستی و برابر نقشه‌های اجرایی به انجام برسد. شیب بندی بیشتر جهت حرکت و هدایت آب و بایستی به‌طوری انجام شود که کششی کافی داشته باشد. درشیب بندی پشت‌بام، حمام، توالت و در مواردی دستشویی و آشپزخانه از ویژگی‌های خاص باید برخوردار باشد. اصول گفته‌شده در بالا باید در آبریزهای در ساختمان ادارات و اماکن عمومی، مجاری آب و فاضلاب‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد.
به هرکدام دارای اجزایی خاص توده و درمجموع باید اصول هدایت و نوع شیب بندی و شیب دادن لوله‌ها فاضلاب نکاتی که در بالا به آن اشاره گردید، رعایت شود. در اغلب سیستم‌های فاضلاب، آب‌های زائد با وزن خود حرکت کرده و بنابراین لوله‌های افقی و سایر شاخه‌های افقی باید دارای شیب مناسب و یونیفرم باشند. شیب لوله‌ها باید حداقل به‌صورت زیر انتخاب شود.
درشیب بندی چه نکاتی باید رعایت شود؟
۱. درصد شیب: نحوه حرکت فاضلاب بایستی طوری طراحی شود که از مبدأ تا مقصد حرکت و کشش آب و فضولات همراه آب بدون مانع و هر چه سریع‌تر انجام شود که این درصد شیب جهت هدایت و کشش آب کمتر و برای حرکت فضولات بیشتر در نظر گرفت. شیب موردنظر برای فضولات حدود ۵ درصد و جهت هدایت آب‌های هرز و مشابه آن ۱ الی ۳ درصد می‌باشد.
الف) لوله‌های با قطرکم: لوله‌های فاضلاب افقی به قطر ۳ اینچ و کمتر باید حداقل دارای (۴/۱ اینچ بر فوت) باشد.
ب)لوله‌های با قطر بزرگ: لوله‌های افقی فاضلاب با قطر بیشتر از ۳ اینچ باید حداقل دارای شیب (۸/۱ اینچ بر فوت).
ج) حداقل سرعت: اگر در ساختمانی شرایط اجازه ندهد که لوله‌ها را با شیب‌های تعیین‌شده نصب کنیم، بهتر است شیبی به لوله بدهیم که سرعت حرکت فاضلاب از (۲ فوت بر ثانیه) کمتر نشود و به‌طورکلی شیب لوله‌های افقی هستند که سرعت حرکت فاضلاب را تعیین می‌نمایند و سرعت fps)2 ) برای تخلیه و تمیز کردن لوله‌های افقی مناسب است. البته هرچقدر شیب لوله افزایش یابد سرعت حرکت فاضلاب هم زیاد می‌شود و باعث می‌گردد که دبی خروجی فاضلاب بالا رفته و (Drain) زودتر تمیز شود؛ بنابراین در طراحی باید سعی شود تا حد امکان شیب را بالاتر در نظر گرفت.
مصالح مورداستفاده در درست کردن شیب
چنانچه مسیر لوله‌کشی فاضلاب دارای شیب نباشد می‌توان با استفاده از مصالح گوناگون ازجمله خاک‌ریزی، نخاله دستی و یا بتن‌ریزی و یا موارد دیگری ازاین‌دست استفاده نمود.
۱. نخاله ریزی
درصورتی‌که شیب بندی برای حیاط و یا محوطه‌های زیرزمین و پشت‌بام انجام شود بایستی از مصالح چون خرده آجرهای معمولی و خرده بلوک‌های سیمانی و یا سفالین می‌توان حجم شیب بندی را به وجود آورد و حفره‌های سطوح به وجود آمده را با خرده‌های موجود تسطیح نمود و زیرسازی را جهت اندود ماسه و سیمان به اجرا درآورد.
۲. بتن پوکه
این نوع مصالح بسیار معمول و متداول است که علاوه بر مقاومت، دارای هزینه کمتر نسبت به انواع دیگر می‌باشد. مواد ترکیبی این نوع بتن تشکیل‌شده از مصالح آهن گذاری (سرباره) که حجمی با وزن کم نسبت به سنگ معمولی است که باخرد کردن و اضافه کردن سیمان و آب درشیب سازی مورداستفاده قرار می‌گیرد. همچنین می‌توان از پوکه معدنی نیز استفاده نمود. بتن آلومیناتی: چنانچه در بتن گرد آلومینیوم اضافه شود و زمان خود گیری بتن در اثر فعل‌وانفعالات شیمیایی حباب‌هایی خارج می‌گردد که نشان‌دهنده و به وجود آورنده ازدیاد حجم بتن می‌باشد.
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!!
