تأثیر عوامل انسانی، اجتماعی و محیطی در طراحی آسمان‌خراش‌ها
بدون تردید، طراحی هر مجموعه معماری گسترده، از جمله آسمان‌خراش‌ها، متأثر از عوامل گوناگونی مثل عوامل انسانی، اجتماعی و محیطی می‌باشد. به همین دلیل در طراحی یک آسمان‌خراش، توجه به این عوامل بسیار ضروری است.
سه نوع نظریه برای ساخت آسمان‌خراش‌ها
۱. نظریه موافقان: موافقان با ساخت آسمان‌خراش‌ها، دلایل بسیاری را در خصوص ضرورت استفاده ازاین‌گونه ساختمان‌ها جهت حل مشکل کنونی جوامع مطرح می‌نمایند. به طور مثال:
الف) امکان استفاده بیشتر از زمین؛
ب) راه‌حلی به‌منظور کاهش تراکم در شهرها؛
پ) متمرکزکردن مراکز اداری، تجاری و فضای مسکونی در نقاط مناسب؛
ج) کسب نور بهتر و بیشتر؛
ح) راه‌حل مناسب جهت اسکان مردم در شهرهای بزرگ.
۲. نظریه مخالفان: صاحبان این نظریه بر این عقیده‌اند که آسمان‌خراش‌ها سبب زیر پا گذاشتن ارزش‌ها و سنت‌ها می‌شود که شرایط نامطلوبی از زندگی در شهرها را فراهم آورده‌است. به طور مثال:
الف) برهم‌خوردن مقیاس‌های انسانی در محیط شهری؛
ب) ازبین‌رفتن مناظر طبیعی در دیدگاه‌ها و مناظر شهری؛
پ) جداسازی انسان‌ها از یکدیگر؛
ج) ایجاد تراکم بیش از حد و ازدحام جمعیت در مناطق شهری خاص.
۳. نظریه میانه: صاحبان این نظریه، استفاده از آسمان‌خراش‌ها را تحت شرایطی می‌پذیرند. به طور مثال:
الف) احداث این ساختمان‌ها در شرایط زمانی و مکانی مناسب؛
ب) احداث آسمان‌خراش‌ها برای بعضی کاربری‌های خاص؛
پ) تعیین حد ارتفاع برای ساخت آسمان‌خراش‌ها.
مشکلات و معایب ساختمان‌های آسمان‌خراش
تردیدی وجود ندارد که امروزه حضور آسمان‌خراش‌ها در فضاهای شهری، در کنار مزایا و خوبی‌هایی که در زمینه حل مسائلی از جمله مشکل کمبود زمین در بافت‌های متراکم شهری دارد، مسائل و مشکلاتی نیز به همراه دارد که می‌توان از دو جنبه زیر به آن‌ها پرداخت:
۱. آثار، تبعات و مشکلاتی که به سبب حضور آسمان‌خراش‌ها ایجاد خواهدشد؛
۲. آسیب‌ها و مسائلی که در مسیر ساخت و اجرای این ساختمان‌ها وجود دارد.
این مشکلات معمولاً به دلیل عدم طراحی صحیح یا اجرای مناسب این‌گونه ساختمان‌ها به‌وجود می‌آید.
حضور آسمان‌خراش‌ها باعث بروز چه آثار تبعات و مشکلاتی می‌شود؟
الف) آثار کالبدی: عدم تأمین فضای سبز به نسبت تراکم بالای جمعیتی ایجادشده، محدود کردن میدان دید ساختمان‌های اطراف، ایجاد مشکلات ترافیکی در خیابان‌های اطراف ساختمان، ایجاد محیط‌های بسته و محدود و مشکلات ناشی از عدم ایجاد امنیت و ایمنی در سوانح مثل آتش‌سوزی که از دو جهت حائز اهمیت است:
۱. بیشتر طبقات ساختمان از دسترسی نردبان‌های ماشین‌های آتش‌نشانی خارج‌اند،
۲. تخلیه اضطراری کامل در مدت‌زمان کوتاه امکان‌پذیر نیست.
ب) آثار اجتماعی و فرهنگی: عدم رعایت مقیاس مناسب و انسانی، مشکلات ناشی از هم‌جواری گروه‌های مختلف سنی، کاهش کیفیت روابط اجتماعی و انسانی، تراکم بالای جمعیت در فضا، عدم هم‌خوانی اقتصادی و اجتماعی خانوارها، امکان پدیدآمدن محیط ناامن به دلیل بیگانه بودن ساکنان و غیره؛ از مهم‌ترین آثار اجتماعی و فرهنگی آسمان‌خراش‌ها هستند.
پ) آثار اقلیمی و زیست‌محیطی: جلوگیری از رسیدن نور طبیعی و هوا به زمین و آلودگی محیط‌زیست به علت تراکم بالای جمعیت در یک نقطه و کمبود امکانات آثار زیست‌محیطی آسمان خراش‌هامی‌باشند.
مسیر ساخت و اجرای این‌گونه ساختمان‌ها چه آسیب‌هایی را به‌دنبال‌دارد؟
الف) مسائل مدیریتی: عدم استفاده از مهندسان صاحب صلاحیت، دارای سابقه مدیریتی و اجرایی کافی در زمینه بلندمرتبه‌سازی و عدم تعریف نمودار سازمانی و تقسیم وظایف باعث آسیب در مسیر ساخت و اجرا می‌گردد.
ب) تغییرات پی‌درپی موردنظر کارفرما در آسمان‌خراش‌ها: تغییر کاربری فضاها به‌تبع شرایط اقتصادی و اجتماعی روز و تغییر در مصالح مصرفی بخش‌های مختلف پروژه به دلایل گوناگون سبب آسیب در ساخت می‌شود.
پ) تغییرات پی‌درپی موردنظر پیمان کاران در آسمان‌خراش‌ها: تغییراتی که به دلیل کم و باناقص بودن مدارک فنی ساختمان توسط پیمان‌کاران پیشنهاد می‌شود و تغییراتی که به‌واسطه پیشنهادهای پیمان‌کاران در جهت بهره‌برداری از روش‌های خاص اجرایی در ساختمان‌های آسمان‌خراش حادث می‌گردد آسیب‌ها و مسائل مسیر ساخت این ساختمان‌ها را زیاد می‌کند.
ضرورت‌ها و شرایط ساخت آسمان‌خراش‌ها
ضرورت‌هایی که ساخت این‌گونه ساختمان‌ها را ایجاب می‌نماید و شرایطی که تحت آن اجرای این‌گونه ساختمان‌ها توصیه‌می‌شوند؛ به شرح ذیل است:
۱. افزایش نیاز به تولید مسکن باتوجه‌به رشد جمعیت در شهرهای بزرگ؛
۲. رفع محدودیت‌های ناشی از کمبود اراضی شهری؛
۳. قیمت زیاد زمین در مناطق پرتراکم مانند مراکز شهرها؛
۴. احداث ساختمان‌های متمایز و برجسته در فضای شهر؛
۵. ضرورت نوسازی و زیباسازی شهرها؛
۶. ایجاد نقاط تأکید در شهر؛
۷. کاهش فواصل افقی در سفرهای شهری.
معیارهای فرهنگی، اجتماعی و روانی در طراحی آسمان‌خراش‌های مسکونی
عوامل فرهنگی، اجتماعی، روانی و اقتصادی جزء ویژگی‌های انسان محسوب‌شده و ازآنجاکه آسمان‌خراش‌ها و مسائل مربوط به آن در ارتباط تنگاتنگ با انسان‌هاست، این عوامل نقش اساسی در ایجاد محیط مطلوب در این‌گونه ساختمان‌ها ایفا می‌کنند.
معیارهای فرهنگی در طراحی این ساختمان‌ها
در این بخش، ضمن بیان اصول کلی در زمینه مسائل فرهنگی، با عنایت به این که مردم کشور ایران از فرهنگ اسلامی برخوردارند، به مسائل خاص موردنظر اسلام دررابطه‌با آسمان‌خراش‌ها از جمله اشراف، وسعت و رعایت حد اعتدال نیز پرداخته‌شده‌است.
الف) اصول کلی: در برنامه‌ریزی اسکان در آسمان‌خراش‌ها باید به هماهنگی و متجانس بود. افراد ساکن از نظر فرهنگی، اعتقادی و اجتماعی دقت کافی مبذول شود؛ تا از پیش‌آمدن مسائل ناخوشایند جلوگیری شود و داشتن فرهنگ متناسب با زندگی آپارتمان‌نشینی جهت سکونت در بلندمرتبه‌ها در ایجاد محیط مطلوب نقش اساسی ایفا می‌کنند.
ب) اشراف: آسمان‌خراش‌ها به‌هیچ‌وجه نباید در مجاورت ساختمان‌های کوتاه قرارگیرند، از متراکم‌سازی آسمان‌خراش‌ها خودداری شود و در طراحی فضاهای نیمه‌خصوصی و نیمه‌عمومی ساختمان‌های بلند، مسئله دید مستقیم از این فضاها به داخل فضاهای خصوصی کنترل شود.
پ) وسعت و رعایت حد اعتدال: تعیین حد وسعت مناسب برای واحدهای مسکونی بستگی به شرایط زمانی و مکانی دارد، واحدهای بلندمرتبه از وسعت در حد اعتدال و دلباز بودن برخوردار باشند و با تنظیم روابط مناسب بین فضاهای مختلف در آسمان‌خراش‌ها می‌توان نقش مهمی در بهبود کیفیت این گونه ساختمان‌ها ایفا کرد.
معیارهای اجتماعی آسمان‌خراش‌ها چیست؟
در زمینه مسائل اجتماعی، ضمن بیان اصول کلی، به مسائلی همچون امنیت و استفاده‌کنندگان خاص ساختمان‌های بلند پرداخته‌شده‌است.
الف) اصول کلی: زندگی در آسمان‌خراش‌ها برای کلیه اقشار و گروه‌های مختلف اجتماعی مناسب نیست، انطباق ساکنان این ساختمان‌ها باسیاست زیست در بلندمرتبه‌ها امر مهمی‌بوده و سکونت در بلندمرتبه‌ها برای افراد با تحصیلات بالاتر، درآمد مناسب، خانواده‌های کم‌جمعیت و غیره مناسب‌تر می‌باشد.
ب) امنیت: علاوه بر ایجاد امنیت از طریق مراقبت و نظارت رسمی، وجود ویژگی‌های مشابه اجتماعی، فرهنگی و غیره بین ساکنان نقش مهمی در امن‌بودن بلندمرتبه‌ها ایفا می‌کند. محدودکردن تعداد طبقات و واحدها نقش مهمی در شناسایی و ارتباط افراد و کنترل آمدوشد ایفانموده که این امر خود محیط امنی را در بلندمرتبه‌ها ایجاد می‌نماید.
پ) استفاده‌کنندگان خاص: فضاهای بازی متنوع برای کودکان و نوجوانان در محوطه این ساختمان‌ها با امکان نظارت مستقیم برای والدین فراهم‌شود. درنظرگرفتن فضاهای فعال، برای ایجاد ارتباط بین تمامی گروه‌ها از جمله بزرگسالان در قسمت‌های مشترک آسمان‌خراش‌ها در مطلوب و دلپذیرکردن این‌گونه ساختمان‌ها نقش مؤثری دارد.
معیارهای روان‌شناسی – محیطی در طراحی این ساختمان‌های مسکونی
در زمینه مسائل روانی به دلیل فصل مشترک این مسائل با معماری که به رشته روان‌شناسی محیطی مربوط می‌شود، به تبیین اصولی در زمینه قلمرو، تراکم، ازدحام، خلوت، فشارهای محیطی و موانع در جهت تأمین معیارهای این علم در ارتباط با آسمان‌خراش‌ها پرداخته‌شده‌است.
الف) قلمرو (محدوده): به‌وجودآوردن احساس دفاع از قلمرو در قسمت خصوصی واحدهای مسکونی الزامی می‌باشد. جهت ایجاد احساس قلمرو مناسب، با کاهش وسعت و ایجاد آسمان‌خراش‌ها در این زمینه قدم مهمی برداشته‌می‌شود.
ب) تراکم: تراکم جمعیت این ساختمان‌ها در زمینه سطح فضاهای شهری، فضاهای مشترک و خصوصی واحدها از حد مطلوبی برخورداربوده و از احداث آسمان‌خراش‌های مسکونی با تراکم زیاد خودداری‌گردد. متناسب با تراکم درنظرگرفته‌شده در آسمان‌خراش‌ها فضاهای نیمه‌خصوصی و نیمه‌عمومی از ابعاد مناسب و مطلوب برخوردارباشند.
پ) ازدحام: با استفاده از فضاهای باز، احساس ازدحام بین ساکنان این نوع ساختمان‌ها تعدیل می‌شود. در طراحی فضاهای نیمه‌خصوصی و نیمه‌عمومی، تاحدامکان علاوه بر رعایت ابعاد و اندازه‌های مناسب در تقسیم‌بندی این‌گونه فضاها، متعددبودن آن‌ها درنظرگرفته‌شود.
ت) خلوت (حریم): فضاهای خصوصی به‌گونه‌ای طراحی گردند که امکان دسترسی افراد به فضای خلوت مهیا باشد. از به‌وجودآوردن محیط‌های شلوغ خودداری شود.
ث) فشارهای محیطی: درنظرگرفتن پوشش‌های مناسب در جداره‌های خارجی، برای جلوگیری از انتقال صدا به داخل فضای خصوصی و موقعیت قرارگیری بلندمرتبه‌ها و کاربری‌های هم‌جوار آن، اهمیت زیادی در جلوگیری از انتقال فشارهای محیطی دارد.
ج) سوانح: به‌کارگیری و استفاده از ضوابط و مقررات ایمنی در زمینه زلزله، باد، آتش‌سوزی و غیره از اصول‌اولیه احداث آسمان‌خراش‌ها هستند. بلندمرتبه‌ها به لحاظ شرایط خاص، باید مجهز به کامل‌ترین وسایل و امکانات مقابله با سوانح باشند.
معیارهای شهرسازی در طراحی آسمان‌خراش‌ها
طرح یک آسمان‌خراش حاصل نهایی فرایند پیچیده‌ای است که عناصر آن باهم کنش متقابل دارند و عوامل متعددی از جمله عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و غیره سبب‌شده تا ارگانیسم ساختمان به‌درستی عمل کند. استفاده صحیح از معیارهای معماری و شهرسازی می‌تواند زمینه‌های مناسب استفاده از آسمان‌خراش‌ها را معمول نماید.
معیارهای ارزیابی آسمان‌خراش‌ها در منظر شهری
سه مورد اصلی و تأثیرگذار در ارزیابی آسمان‌خراش‌ها در منظر شهری عبارت‌اند از: عملکرد، زیبایی‌شناسی و هویت.
الف) عملکرد آسمان‌خراش‌ها در منظر شهری
اگر بناهای عمومی که موجب ارتباط بیشتر مردم می‌شوند، سیمایی آشکار داشته‌باشند؛ ممکن است موردتوجه مردم و در نهایت مورداستفاده بیشتری واقع گردد، در غیر این صورت به آن‌ها توجهی نمی‌شود. ازاین‌رو عملکرد این نوع بناها در منظر شهری اهمیت زیادی دارد.
ب) هویت آسمان‌خراش‌ها در منظر شهری
یکی از مواردی که موجب درک هویت در محیط مصنوع می‌گردد، نگاه به این آثار به‌مثابه ابزار شناخت و فهم مکان است، به صورتی که این فهم موجب تعلق انسان و آثار ساخته‌شده توسط او به یک مکان باشد. برای فهم این تعلق، می‌توان با رویکرد پدیدارشناسی یا رویکرد زبان‌شناسی به موضوع نگریست.
پ) زیبایی‌شناسی آسمان‌خراش‌ها در منظر شهری
برخی زیبایی‌شناختی در محیط مصنوع را در دو بعد فرمی و نمادین مطرح می‌سازند. براین‌اساس، آنچه مربوط به ساختار هندسی محیط است و مسائلی همچون نقش و تأثیر اشکال، تناسب، ریتم و غیره شامل بعد فرمی شود و آنچه مورد درک معانی توسط مردم از محیط می‌شود، در بعد زیباشناسی نمادین بررسی‌می‌گردد.
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!!
Persian
Arabic
English