آب و مشخصات فیزیکی آن
آب بهعنوان یکی از اصلیترین سیالات حامل حرارت و برودت در سیستمهای تأسیسات بهداشتی شناخته میشود؛ بنابراین لازم است که این ماده را بهتر بشناسیم تا بتوانیم از خواص آن بهطور بهینه استفاده کنیم.
مشخصات آب: مشخصات فیزیکی آب شامل؛ دما، رنگ، تیرگی (گلولای معلق که با سانتریفیوژ تخلیه، میشود و حد مجاز آن ۵ppm است)، بو و مزه است. مشخصات شیمیایی آن نیز به میزان سختی (میزان کربنات کلسیم)، درجه اسیدی، مقدار آهن، منگنز و سایر فلزات موجود در آن بستگی دارد. اگر سختی آب زیاد باشد، بهخوبی کف نخواهد کرد و اگر سختی آن کم باشد آب گوارایی برای آشامیدن نیست.
میزان فلزات اضافی در آب نیز باعث تغییر در رنگ و ایجاد مزه ناگوار در آب میگردد. علاوه بر موارد ذکرشده، در آب موجودات ارگانیک همچون؛ موجودات تکسلولی، باکتریها، پلانگتون ها و جلبکها و بنا به منطقه برداشت آب حتی مواد سمی و شیمیایی نیز وجود دارند. حدود مجاز مواد شیمیایی سمی در آب طبق جدول زیر است:
جدول حدود مجاز مواد شیمیایی سمی در آب
ردیف | نوع ترکیب | حداکثر غلظت MG/l |
1 | ترکیبات آرسنیک بر حسب (As) | 0/05 |
2 | ترکیبات کادمیم برحسب (Cd) | 0/01 |
3 | ترکیبات سیانور برحسب (Cn) | 0/05 |
4 | ترکیبات سرب بر حسب (Pb) | 0/1 |
5 | ترکیبات جیوه بر حسب (Hg) | 0/001 |
6 | ترکیبات سلنیوم بر حسب (Se) | 0/01 |
7 | ترکیبات کروم بر حسب (Cr) | 0/05 |
8 | ترکیبات بور بر حسب (B) | 0/01 |
9 | ترکیبات باریم بر حسب (Ba) | 0/01 |
آبی سالم و گوارا با سیستم تصفیه آب
در صورت بالاتر از حد مجاز بودن مواد موجود در آب، باید آب را تصفیه نمود. این کار در تصفیهخانهها صورت میگیرد. علاوه بر آن استفاده از دستگاههای تصفیه آب در منازل و آپارتمانها، آب سالم و سبک را به استفادهکنندگان عرضه مینماید که در مقایسه با بطریهای آبمعدنی ازنظر اقتصادی بهصرفهتر و ازلحاظ کیفیت و سلامت نیز بسیار ارزشمند است. استفاده از دستگاه تصفیه آب برای تمام سنین، بیماران کلیوی، فشارخون و بیماریهای گوارشی توصیه میشود.
فیلترها چه زمانی باید تعویض شوند؟
زمان تعویض فیلترهای دستگاههای تصفیه آب نسبت به نوع سختی آب مناطق مختلف کشور متفاوت است و به عوامل مختلفی ازجمله؛ میزان آلایندهای موجود در آب و نیز مقدار مصرف آب در هرروز بستگی دارد، ولی بهطورکلی میتوان گفت اگر فیلترهای پیشتصفیه بهصورت مرتب و هر شش ماه یکبار تعویض شوند. فیلترهای ممبران تا ۲ سال عمر میکنند. دستگاه تصفیه آب خانگی که به روش پیشرفته اسمز معکوس، آب را تصفیه میکند، قادر به حذف نیترات آب نیز است. معمولاً دستگاه تصفیه آب خانگی طی چندین مرحله عمل تصفیه را انجام میدهد که مراحل اولیه مربوط به حذف آلایندههای مضر بوده و در مراحل بالاتر بهاضافه نمودن املاح مفید به آب اقدام میشود.
مزیت دو سیستم لولهکشی در ساختمان نسبت به سیستم تک لولهای
در برخی از مناطق و یا مجتمعهای مسکونی دو سیستم لولهکشی (شرب و غیر شرب) در نظر میگیرند. یکی برای آشامیدن که معمولاً فقط یک لوله در آشپزخانهها نصب میشود و بقیه مصارف آب در ساختمان آب غیر آشامیدنی است. این نوع مصرف، لولهکشی اضافه درپی خواهد داشت اما ازلحاظ هزینه آب مصرفی در مقایسه با سیستم تک لولهای بهصرفهتر خواهد بود.
ضدعفونی کردن لولههای آب
قبل از لولهکشی آب شهری باید لولهها را ضدعفونی نمود.
مراحل ضدعفونی کردن لولهکشی آب مصرفی ساختمان:
- شستشو با آب آشامیدنی
- نگهداری محلول آب و کلر با غلظت PPM ۵۰ به مدت ۲۴ ساعت یا غلظت PPM200 به مدت ۳ ساعت در شبکه لولهکشی
- شستشوی سیستم لولهکشی با آب آشامیدنی
سیستم توزیع آب ساختمانی
اتصال مستقیم پمپ به لوله آب شهری ممنوع است. ابتدا آب باید در مخزنی ذخیره شود و سپس در ساختمان توزیع گردد. در مخازن آب با گنجایش بیش از ۱۰۰۰ لیتر باید ورودی به مخزن و خروجی از آن در دو سمت مخزن و مقابل یکدیگر قرارگرفته تا از راکد ماندن آب جلوگیری شود. توصیه میشود در گنجایش مخازن بیش از ۴۰۰۰ لیتر از دو مخزن بهصورت موازی استفاده گردد تا در صورت تعمیرات، آب در ساختمان قطع نشود.
روشهای توزیع آب در ساختمان
- سیستم ثقلی: در این سیستم مخزن روی برج یا پشتبام و حداقل ۶ فوت بالاتر از بالاترین وسیله بهداشتی نصب میشود. در ساختمانهای بیش از ۵ طبقه، باید در طبقات پایین از شیر فشارشکن استفاده شود. البته باید توجه داشت هنگامیکه از سیستمهای ثقلی استفاده میشود سقف طبقه آخر تحمل وزن منبع را داشته باشد.
- سیستم با فشار آب شهر: در این سیستم، لولهکشی آب ساختمان مستقیماً به لوله آب شهر متصل شده و بر اساس فشار آب شهر، تعداد طبقات تحت پوشش تعیین میشود. این سیستم معمولاً برای ساختمانهای ویلایی مناسب است. تست شبکه لولهکشی آب شهری در فشار ۱۰ بار در مدت یک ساعت صورت میپذیرد.
- سیستم با مخزن تحتفشار: در این سیستم یک مخزن بسته هوابندی شده وجود دارد که حدود ۳/۲ یا ۴/۳ آن از آب و بقیه از هوا پرشده است. چون فشار آب در این مخازن توسط بالشتک هوا ایجاد میشود میتوان آن را در هر جای ساختمان حتی موتورخانه به کاربرد. در این سیستم هوا توسط کمپرسور و آب توسط پمپ یا فشار آب شهر به داخل مخزن ارسال میگردد. فشار مخزن همواره ثابت نگهداشته میشود. کاهش و یا افزایش فشار هوای داخل مخزن تا حد تعیینشده (ناشی از کاهش یا افزایش سطح آب درون مخزن) موجب روشن شدن پمپ و تزریق آب به سیستم میگردد. باید دقت داشت تماس مستقیم هوا و آب باعث انحلال هوا در آب میشود که این مشکل توسط کمپرسور قابلحل است. در ورود لوله تغذيه آب به هر مخزن آب تحتفشار باید یک شیر قطع و وصل و یک شیر یکطرفه نصب شود.
آشنایی با انواع فاضلاب ساختمان
فاضلاب ساختمان را میتوان به سه دسته کلی سبک، سنگین و نزولات جوی به همراه فاضلاب خاکستری تقسیم کرد:
فاضلاب سبک: فاضلابی است که از آب خالص با محتویات سبک تشکیلشده باشد، مانند؛ کف شوی و سینک ظرفشویی.
فاضلاب سنگین: فاضلابی که محتوی فضولات انسانی یا حیوانی و مواد سنگین باشد، مانند؛ فاضلاب توالت.
فاضلاب نزولات جوی: نیز بهطور جداگانه برای انتقال آب جمع شده ناشی از باران و ذوب برف به چاه جذبی استفاده میشود.
نکات مهم لولهکشی فاضلاب
لولهکشی فاضلاب باید در برابر فشار ۳/۰ بار (۳ متر ستون آب) از داخل و خارج بهطور دائم آببند و گاز بند باشد. آزمایش لوله فاضلاب با استفاده از آب، هوا و آبوهوا انجام میگیرد. در آزمایش با آب کلیه خروجیهای مسیر لولهکشی فاضلاب بستهشده و سپس لولهها از آب پر میشوند. فشار سیستم حداقل ۳ متر آب بوده که به مدت ۱۵ دقیقه پر از آب میماند، سپس کلیه اتصالات بررسی و بازبینی میشود تا نشت آب وجود نداشته باشد.
در آزمایش با هوا بجای آب کلیه مسیر لولهکشی باراندن هوای فشرده با فشار ۵/۳۴ کیلو پاسکال پرشده و در مدت ۱۵ دقیقه نباید کاهش فشاری در فشارسنج مشاهده شود. در این آزمایش تمامی لولهکشی باید کاملاً از آب خالی باشد.
در آزمایش نهایی یعنی آزمایش هوا و آب، پس از نصب تمامی لوازم بهداشتی کلیه سیفونها پر از آبشده و سپس هوا با فشار ۲۵ میلیمتر آب به سیستم تزریق میگردد. پس از گذشت ۱۵ دقیقه نباید افت فشار مشاهده شود. هنگام بررسی در صورت مشاهده اتصال معیوب که نشتی داشته باشد آن قطعه باید تعویض گردد.
لولهکشی آب باران به چه صورت انجام میشود؟
برای لولهکشی آب باران میتوان از لولههای چدنی، PVC پلیاتیلن و فولادی گالوانیزه استفاده نمود. لولههای آب باران باید بهموازات سطوح دیواره، کف، سقف ساختمان و بافاصله حداقل یک اینچ از آنها نصب گردند. آزمایش لولههای آب باران با مسدود کردن موقتی خروجیها و پر کردن لولهها با آب انجام میگیرد. پس از مدت ۱۵ دقیقه نباید کاهشی در سطح آب مشاهده گردد.
حداقل شیب لولههای افقی آب باران در داخل ساختمان یک درصد است. لولههای حامل فاضلاب سنگین دارای قطر بیشتر و شیب کمتری (۱ به ۹۶) نسبت به لولههای حامل فاضلاب سبک (۱ به ۴۸) خواهند بود. بهطورکلی شیب لولههای افقی فاضلاب باید بهاندازهای باشد که سرعت جریان فاضلاب در داخل لوله حداقل برابر ۷۰ سانتیمتر بر ثانیه باشد تا شستشوی لولهها خودبهخود انجام شود و هیچ رسوبی در لوله باقی نماند. دقت داشته باشید که هیچیک از لولهکشیها و دیگر اجرای تأسیسات بهداشتی جز کف شوی یا حوضچه و پمپ کف چاه آسانسور نباید داخل چاه آسانسور یا اتاق ماشینهای آن نصب شود.
نکاتی که باید در تأسیسات فاضلاب خاکستری رعایت شود؟
فاضلاب خاکستری: فاضلاب خروجی از دستشویی، وان، زیردوشی، لگن یا ماشین لباسشویی را میتوان بجای تخلیه به شبکه لولهکشی فاضلاب بهداشتی ساختمان با رعایت الزاماتی برای استفاده مجدد جهت شستشوی توالت (تغذيه فلاش تانک یا شیر فشاری)، پیسوار یا آبیاری فضای سبز مورداستفاده قرارداد. حداقل گنجایش مخزن فاضلاب خاکستری باید دو برابر حجم آب موردنیاز روزانه برای شستشوی لوازم بهداشتی ساختمان بوده و درهرصورت نباید از ۱۹۰ ليتر کمتر باشد. این منبع را جهت جلوگیری از مصارف دیگر باید بارنگ آبی یا سبزرنگ نمود. روی سطوح خارجی لولهکشی فاضلاب خاکستری باید بارنگ و حروف علامتگذاری کرد.
اندازه، دما و نصب استاندارد وسایل بهداشتی
- فاصله محور دستشویی، سنگ توالت شرقی و توالت فرنگی از سطح دیوار مجاور یا هر مانع دیگر نباید از ۴۵ سانتیمتر کمتر باشد.
- در جلوی توالت فرنگی و شرقی نیز باید حداقل ۵۰ سانتیمتر تا دیوار یا درب مقابل آن فضای خالی پیشبینی شود.
- حداقل قطر دهانه تخلیه آب سینک ظرفشویی باید ۲/۳ اینچ باشد.
- نامی دهانه کف شوی نباید از ۲ اینچ کمتر باشد. در ساختمانهای عمومی این مقدار حداقل ۳ اینچ است. حداقل قطر نامی لوله خروجی فاضلاب وان نیز باید دسته کم ۲/۳ اینچ باشد.
- فلاش تانک به علت صرفهجویی بالاتر در لولهکشی، تجهیزات و مصرف آب نسبت به شیر فشاری، در سیستمهای تأسیسات رایجتر است. دهانه ورود آب به فلاش تانک باید حداقل ۲۵ میلیمتر بالاتر از دهانه سرریز باشد.
- سطح کابین دوش باید حداقل ۶/۰ مترمربع باشد. کابین دوش ممکن است شکلهای مختلفی داشته باشد. در حالت مربع یک ضلع، در حالت مثلث ارتفاع و در حالت دایره یا بیضی قطر آن نباید از ۷۵ سانتیمتر کمتر باشد.
- قطر نامی لوله تخلیه کف شوی کف کابین یا زیر دوشی نیز نباید از ۲ اینچ کمتر باشد.
- حداکثر دمای کار طراحی شبکه لولهکشی آب گرم مصرفی باید ۶۵ درجه سانتیگراد باشد. حداکثر دمای آب گرم مصرفی در تجهیزات وان، دوش، دستشویی و سینک ظرفشویی آشپزخانه به ترتیب ۶۰،۴۳،۴۳،۴۹ درجه سانتیگراد است.
محل صحیح نصب چاه فاضلاب
فاضلاب جمعآوریشده یا باید به سیستم فاضلاب شهری هدایت شود یا به چاه فاضلاب ساختمان تخلیه شود. شرط لازم برای حفر چاه در یک محل مناسب بودن جنس زمین برای جذب آن است. چاه فاضلاب باید در محلی حفر شود که زمین آن شنی بوده و قابلیت جذب داشته باشد.
انواع چاه فاضلاب در ساختمانسازی
- چاه فاضلاب آشپزخانه که به علت وجود چربیها و غیرقابل نفوذ شدن دیواره چاه در اثر چربی باید بهصورت جداگانه از فاضلاب دستشویی حفر شود.
- چاه فاضلاب دستشویی و حمام که دارای میله و انباره است.
- چاه مخصوص آب باران و نزولات جوی که فقط دارای میله بوده و به چاه جذبی معروف است.
اجزای مهم چاه فاضلاب
معمولاً چاههای فاضلاب دارای میله و انباره میباشند. میله چاه سوراخی است به قطر حدود ۷۵ سانتیمتر که تا رسیدن به قشری که قابلیت جذب بالایی داشته باشد ادامه مییابد. طول آن حداقل ۹ تا ۱۰ متر است. وقتی میله چاه به منطقه آبکش رسید، زیر و اطراف میله را بهصورت قوس خاکبرداری میکنند که محتویات غیرقابل جذب آنجا ذخیره شود. به این قسمت انباره گویند که حجم آن باید حداقل ۵۵ مترمکعب باشد.
منظور از سپتیک تانک چیست؟
در مناطقی که زمین آن آبکش نبوده یا قابلیت جذب آن کم باشد بجای حفر چاه از سپتیک تانک استفاده میشود. سپتیک تانک به معنای انبارههای تعفن، یک سیستم ساده دفع فاضلاب است که در آن بهطور همزمان تصفیه فیزیکی (تهنشینی) و تصفیه بیولوژیکی (تصفیه زیستی) با کمک باکتریها بیهوازی صورت میگیرد.
توقف در هر محفظه سپتیک تانک، باعث تصفيه طبیعی بیولوژیکی میشود. زمان توقف یا دوره ماند فاضلاب بسته به نوع فاضلاب بین ۱۲ ساعت تا ۳ روز است. پساب خروجی از سپتیک تانک باید در محلی تخلیه شود که بهاندازه کافی از محل چاه یا نهر آب شرب فاصله داشته باشد. معمولاً پساب حاصل از تصفیه در سپتیک تانک قابلاستفاده برای مصارف کشاورزی و آبیاری درختان است.
وظیفه سیفون و سیفوناژ در لولهکشی ساختمان
سیفون که در اصطلاح عام به شتر گلو نیز معروف است. سیفون یک وسیله آببندیشده است که در محل اتصال وسیله بهداشتی به لوله فاضلاب قرار میگیرد و وظیفهاش جلوگیری از ورود گازهای متعفن سیستم فاضلاب به فضای داخل ساختمان است.
سيفوناژ عبارت از اثر اتمسفر در تخلیه مایع درنتیجه پیدایش خلأ نسبی در لوله است. سيفوناژ میتواند ناشی از جریان آب ناگهانی، یا سقوط فاضلاب باشد. جهت رفع این مشکل بعد از سیفون توسط لولههای تهویه هواگیر و هوابر مرتبط با محیط، تعادل فشار ایجاد میشود. در تجهیزات بهداشتی آب در دو سمت سیفون در ارتفاع برابر قرار میگیرد که مانع از عبور گاز از چاه فاضلاب بهوسیله بهداشتی میشود؛ اما همانطور که در شکل مشاهده میکنید در حالت رخ دادن سيفوناژ آب موجود در سیفون تخلیهشده و راه برای متصاعد شدن گازهای نامطبوع در محیط داخلی ساختمان باز میشود.
محلهای مناسب نصب دریچه بازدید
دریچه بازدید نیز دریچهای است که در مواقع گرفتگی سیفون، لولهها، زانوییها و غیره برای رفع گرفتگی و تمیز کردن بدون نیاز به شکافتن مورداستفاده قرار میگیرد. دریچه بازدید باید طوری روی لوله فاضلاب قرار گیرد که دهانه آن در خلاف جهت جریان فاضلاب یا عمود بر آن باشد. به خاطر داشته باشید که فاصله دریچه بازدید از دیوار مقابلش باید دسته کم ۴۵ سانتیمتر باشد.
لولههای تهویه در نزدیکترین نقطه بعد از سیفون به هر وسیله بهداشتی متصل میشوند تا آنها را با هوای آزاد ارتباط دهند. انتهای بالای لوله هواکش روی پشتبام باید حداقل ۳۰ سانتیمتر از کف تمامشده بام در نقطه خروج لوله هواکش بالاتر باشد. این ارتفاع در نقاط سردسیر باید با توجه به حداکثر ارتفاع برف افزایش یابد.
دریچه بازدید را باید در محلهای زیر نصب نمود:
-
- در بالاترین نقطه هر شاخه انشعاب افقی
- محل تغییر امتداد لولههای افقی فاضلاب
- پایینترین قسمت لوله قائم فاضلاب قبل از زانوی پایین لوله
- در نقاطی روی لوله قائم فاضلاب که برای آزمایش با آب، دریچه لازم است.
- سر زانوییها، سه راههها و اتصالات فاضلابی
- روی لوله اصلی افقی فاضلاب، حداکثر به فاصله ۳۰ متر از یکدیگر
- در خروجی لوله اصلی افقي بلافاصله بعد از خروج از ساختمان
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!