تاریخچه فرش و قالی ایرانی
قالی ایرانی که به فرش ایرانی نیز معروف است، برای طیف گسترده‌ای از اهداف سودمند و نمادین ساخته شده و در ایران جهت مصارف خانگی، فروش محلی و صادرات تولید می‌شوند. قالی‌بافی جز ضروری فرهنگ و هنر ایرانی است. همان‌طور که می‌دانید، از لحاظ جغرافیایی فرش‌های شرقی در منطقه‌ای با عنوان «کمربند فرش» بافته می‌شوند؛ در میان گروه قالی‌های شرقی تولید شده توسط کشورهای کمربند قالی، فرش ایرانی به تنوع و ظرافت طرح‌های چندگانه خود برجسته شده است.
مروری بر قدمت فرش و قالی ایرانی
بخش بزرگی از آنچه فرش‌های ایرانی را بسیار مطلوب می‌کند، تاریخ باورنکردنی و غنی آن‌هاست. این نوعی از هنر است که بیش از ۲۵۰۰ سال پیش آغاز شده است. فرش به‌عنوان محافظ در برابر شرایط سرد و مرطوب عمل می‌کند. بااین‌حال، چیزی که به‌عنوان یک ضرورت شروع شد، به یک مهارت و هنر قابل‌احترام تبدیل گشت.
این شکل هنری از نسلی به نسل دیگر انتقال‌یافته که موجب تنوع الگوها و مهارت‌ها در این زمینه شده است و امروزه هزاران طرح از آن وجود دارد. ایرانیان، پیش‌گام قالی‌بافان تمام تمدن‌های باستانی بودند و اکنون نیز به کمال رسیده‌اند.
قالیچه‌های ایرانی در زمان صفوی
در زمان سلسله صفویه در قرن شانزدهم میلادی، فرش و قالی ایرانی قد علم کردند. در زمان شاه‌عباس صنایع‌دستی ایرانی رونق یافت. این سلطنت باعث تشویق ارتباطات و تجارت با اروپا شد و شهر اصفهان را متحول کرد. شاه‌عباس کارگاه‌های زیادی برای طراحان و صنعتگران ماهر ساخت، تا روی فرش‌های دستباف کار کنند. دو قالی از معروف‌ترین قالی‌های ساخته شده در این دوره مربوط به مسجد اردبیل است.
در زمان صفوی راه‌های تجاری در امتداد جاده ابریشم به‌خوبی ایجاد شده بود و کالاها از شرق به غرب مبادله می‌شد که فرصت‌های جدیدی برای ثروت فراهم می‌کرد. فرش به محموله مهمی برای کاروان‌ها تبدیل شد. امروزه تعداد بسیار کمی از این فرش‌های اولیه باقی‌مانده است، اما آنها در نقاشی‌های مینیاتوری و آثار هنری در سراسر اروپا ظاهر شدند؛ بنابراین می‌دانیم که الگوهای سنتی تا آن زمان توسعه‌یافته بودند.
توقف موقت قالی‌بافی پس از تهاجم افغان‌ها
در ربع آخر قرن نوزدهم، تجارت و صنعت پس از تهاجم افغان‌ها در سال ۱۷۲۲، تجارت قالی‌بافی را موقتاً نابود کرد و هیچ قالیچه با ارزشی ساخته نشد. قالی سازی بار دیگر با صادرات فرش از طریق استانبول به اروپا توسط بازرگانان تبریزی رونق گرفت. در پایان قرن نوزدهم، برخی از شرکت‌های آمریکایی و اروپایی حتی تجارت‌هایی را در ایران راه‌اندازی کردند و تولیدات صنایع‌دستی را به مقصد بازارهای غربی سازمان دادند.
قالی‌بافی در ایران امروزه به چه صورت است؟
امروزه قالی‌بافی یکی از رایج‌ترین صنایع‌دستی در ایران است. فرش‌های ایرانی به دلیل پیچیدگی و کیفیت طراحی باورنکردنی خود میراث و شهرتی قوی دارند. آنها انتخاب‌های محبوبی برای خانه در دنیای غرب هستند و قطعات باکیفیت بالا را می‌توان در موزه‌ها و کاخ‌های سراسر جهان یافت. آنها به‌عنوان یک اثر هنری واقعی، همچنین در بین مجموعه‌داران به‌عنوان اقلام سرمایه‌گذاری محبوب شده‌اند.
اگرچه آنها به‌اندازه سال‌های اوج خودساخته نمی‌شوند، اما ما هر کاری از دستمان بر می‌آید، همراه با دیگران در سراسر جهان، برای ادامه حمایت از صنعتگران باورنکردنی در سراسر ایران انجام می‌دهیم تا این هنر شگفت‌انگیز را زنده نگه داریم.
قالی‌بافان ایرانی در دو دنیای متفاوت
زیبایی و هنرمندی فرش‌های ایرانی به هر اتاقی سبک و ظرافت می‌بخشد. رنگ‌ها و طرح‌های فرش ایرانی که توسط برخی از قالی‌بافان بزرگ ایرانی خلق شده‌اند، کیفیتی عالی دارند که فراتر از کارکرد آن می‌باشد، اما چیزی که آن را خاص‌تر می‌کند، آگاهی از این است که هر یک از گره‌های قالی را خود بافنده ایرانی با دست بافته است.
توسعه قالی‌بافی به‌عنوان هنری که امروزه وجود دارد، کار چند تن از بزرگان تاریخ قالی ایران بوده است. کوروش کبیر هنگام فتح بابل در سال ۵۳۹ قبل از میلاد، تحت‌تأثیر زیبایی قالی‌های شرقی تولید شده، قرار گرفت.
نکته: قدیمی‌ترین فرش جهان امروز در یک یافته باستان‌شناسی در دره پازیریک کشف شده و مربوط به قبل از میلاد است.
فرش و قالی ایرانی چه ویژگی‌هایی دارند؟
فرش و قالی معروف ایرانی که توسط صنعتگران زن در جنوب غربی ایران بافته می‌شود، ممکن است در حال انقراض باشد. در بیشتر قالی‌های ایرانی پرز، از پشم گوسفند است. ویژگی‌ها و کیفت قالی در هر منطقه بسته به نژاد گوسفند، شرایط آب‌وهوایی، مرتع و آداب‌ورسوم خاص مربوط به زمان، نحوه تراشیدن و فراوری متفاوت است.
مواد اولیه جهت بافتن فرش و قالی ایرانی
۱. پنبه بهتر است یا پشم؟
پایه تاروپود اکثر فرش‌های مدرن پنبه را تشکیل می‌دهد. قالی‌بافانی که توانایی خرید پنبه در بازار را ندارند، از پشم استفاده می‌کنند. همچنین به طور سنتی در مناطقی که پنبه محصول محلی نیست؛ پشم را مورداستفاده قرار می‌دهند. پنبه را می‌توان محکم‌تر از پشم ریسید و همچنین پنبه کشش بیشتری را تحمل می‌کند که این ویژگی باعث می‌شود، ماده‌ای برتر برای زیرسازی فرش باشد، به‌خصوص فرش‌های بزرگ‌تر احتمال بیشتری دارد که صاف روی زمین قرار بگیرند، درحالی‌که پشم، ناهموار و کوچک می‌باشد.
۲. ابریشم یک عنصر گران‌قیمت در فرش‌های معروف
ابریشم یک ماده گران‌قیمت است و برای فرش‌های معروف استفاده می‌شود. ابریشم در پرزهای فرش نیز ظاهر می‌شود. می‌توان از شمع ابریشم برای برجسته‌کردن عناصر خاص طراحی استفاده کرد. فرش‌های مرغوب کاشان، قم، نایین و اصفهان پرزهای تمام ابریشم هستند. فرش‌های پرز ابریشمی اغلب بسیار ظریف، با پرزهای کوتاه و طرحی استادانه هستند. شمع ابریشم در برابر تنش‌های مکانیکی مقاومت کمتری دارد، بنابراین، فرش‌های تمام ابریشم اغلب به‌عنوان دیوارپوش یا بالش استفاده می‌شود.
۳. منظور از رنگ‌رزی فرش و قالی چیست؟
فرایند رنگ‌رزی شامل آماده‌سازی نخ به‌منظور ایجاد حساسیت در برابر رنگ‌های مناسب با غوطه‌ور شدن در یک ماده است. سپس مواد رنگ‌زا به نخ اضافه می‌شود که برای مدت‌زمان مشخصی در محلول رنگ‌ریزی باقی می‌ماند. نخ رنگ شده سپس در معرض هوا و نور خورشید قرار می‌گیرد تا خشک شود.
برخی از رنگ‌ها، به‌ویژه قهوه‌ای تیره، به رنگ‌های آهنی نیاز دارند که می‌توانند به پارچه آسیب بزنند یا کم‌رنگ شوند. این اغلب منجر به سایش سریع‌تر پرزها در نواحی رنگ‌آمیزی شده به رنگ قهوه‌ای تیره می‌شود و ممکن است در فرش‌های آنتیک شرقی اثری تسکین‌دهنده ایجاد کند.
۴. استفاده از رنگ‌های سنتی در فرش و قالی چگونه است؟
رنگ‌های سنتی مورداستفاده در فرش ایرانی از گیاهان و حشرات به دست می‌آید. در سال ۱۸۵۶ شیمی‌دان انگلیسی ویلیام، اولین رنگ آنیلین به نام مونین را اختراع کرد. پس از آن انواع رنگ‌های مصنوعی دیگر اختراع شد. این رنگ‌ها ارزان، آماده بودند و نیز کارایی آسانی برای استفاده در مقایسه با رنگ‌های طبیعی داشتند. سنت رنگ‌رزی طبیعی در اوایل دهه ۱۹۸۰ در ترکیه احیا شد. تجزیه‌وتحلیل‌های شیمیایی منجر به شناسایی رنگ‌های طبیعی از نمونه‌های پشم عتیقه شد و دستورالعمل‌ها و فرایندهای رنگ‌رزی به طور تجربی دوباره ایجاد شدند.
رنگ‌های طبیعی مورداستفاده در فرش‌ها بر چه اساس به دست می‌آید؟
۱. قرمز از حشرات
۲. زرد از گیاهان، از جمله پیاز و حتی گل بابونه
۳. سیاه از سیب، بلوط، سماق
۴. سبز با رنگ‌رزی مضاعف از رنگ نیلی و زرد
۵. نارنجی با رنگ‌رزی مضاعف از رنگ قرمز و زرد
برخی از مواد رنگ‌زا مانند نیل یا جنون کالاهای تجارتی محسوب می‌شدند چراکه معمولاً در دسترس بودند. رنگ‌های زرد یا قهوه‌ای در مناطق مختلف به طور قابل‌توجهی متفاوت است. برگ‌های انگور و پوست انار و سایر گیاهان، سایه‌های متفاوتی از زرد را به وجود می‌آورند.
در ایران، رنگ‌رزی سنتی با رنگ‌های طبیعی در دهه ۱۹۹۰ با الهام از علاقه مجدد عمومی به قالی‌های تولید شده سنتی احیا شد، اما رنگ‌ریزان چیره‌دستی مانند عباس سیاحی، دانشی در مورد دستور پخت‌های سنتی را زنده نگه داشت.
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!!
۵.
