آشنایی با جزئیات نقشههای ساختمانی
اصولاً نقشه لولهکشی ساختمان بر اساس استانداردها و ضوابط تعریفشده برای نشان دادن قسمتهای مختلف یک ساختمان از تمام جهات و با مقیاسی مشخص ترسیم میشود علائم و اعداد نوشتهشده در نقشهها باید طوری باشد که برای همگان قابلدرک و فهم باشد؛ بنابراین باید از علائمی استفاده شود که همه این علائم را میشناسند یعنی میتوان گفت نقشه لولهکشی رسم شده زبان گویای اهلفن میباشد.
نقشههای ساختمانی به دو صورت زیر تهیه میشود:
الف – طرحهای اولیه
ب – نقشههای اجرایی
الف – طرحهای اولیه: این طرحها با توجه به موقعیت قرار گرفتن زمین و جهت جغرافیایی و مقاومت زمین و جنس مصالح موجود در منطقه و شرایط آن منطقه تهیه میگردد. اندازه این نقشهها دقیق نبوده درنتیجه قابلاجرا نمیباشند.
ب – نقشههای اجرایی: پس از تأیید و پس از طراحی توسط مهندسان توسط نقشهکشها ترسیم میشوند.
ج – نقشههای تأسیساتی: پس از تهیه رسم نقشههای اجرایی نقشههای تأسیساتی شامل؛ تأسیسات برقی (شامل سیستمهای برقرسانی و روشنایی و تلفن توسط مهندسین برق و تأسیسات مکانیکی یعنی لولهکشی آب سرد و گرم و شوفاژ لولهکشی گاز و نقشه کانالهای فاضلاب توسط مهندسان تأسیسات تهیه میشود. بر این اساس کارگر لولهکش ساختمان میبایستی با کلیه نقشهها آشنایی داشته تا در هنگام کار لولهکشی بتواند محلهایی که میبایستی دریچههای تأسیسات برق ولوله کشی فاضلاب بر روی آنها نصب میگردد شناسایی نماید.
پلان طبقات نمای ساختمان
برش و علائم مندرج در نقشهها
پلان طبقات بهترین نقشههای اجرایی بهقرار زیرند:
- پلانها (سطح مقطعها)
- نماها
- برشهای عمودی
- دیتیلها (جزئیات) پلان
طبقات یا سطح مقطع عبارت است از یک برش فرضی افقی از ارتفاع بیشتر ساختمان از آن ارتفاع دیده و ترسیم میشود. معمولاً در ارتفاع ۳/۲ یا ۴/۳ نسبت به کف در هر طبقه زده میشود. در نقشههایی پلانها را معمولاً با مقیاس ۵۰/۱ و ۱۰۰/۱ ترسیم میکنند. برای هر طبقه ساختمان باید پلان مجزایی تهیه گردد. مگر در طبقاتی که پلان کاملاً مشابه بوده مانند ساختمانهای چندطبقه در این صورت برای طبقات مشابه فقط یک پلان ترسیم میکنند، اینگونه پلانها را پلان تیپ میگویند.
میز نقشه، متعلقات آن و مقیاسهای اندازه در نقشه
میز نقشهکشی: عبارت است از میزی با رویه کاملاً صاف و مسطح با پایههای فلزی به ابعاد ۸۰×۱۲۰ سانتیمتر و یا ۱۲۰× ۱۸۰ سانتیمتر ارتفاع میز نقشهکشی متغیر و قابل تنظیم است و رویه آن نیز تحت هر زاویه و شیئی قابل تنظیم میباشد.
درافتینگ: وسیلهای که بر روی میز نقشهکشی نصب و بهجای خط کش تی و گونیا از آن در هنگام نقشهکشی استفاده میشود که بهوسیله آن میتوان کلیه خطوط را تحت هر زاویهای بهراحتی و با دقت ترسیم نمود.
مقیاس اندازه در نقشههای معماری
برای اینکه تهیه نقشهها به اندازههای واقعی ترسیم شوند، مقیاس ۱/۱ (یکبریک) انجامشده که در حقیقت این امر مقدور نبوده، زیرا برای ترسیم پلان یک ساختمان به ابعاد ایران ۱۰×۵ متر نیاز به همین اندازه است. لذا برای سادگی ترسیم لازم است اندازههای واقعی به یک نسبت کوچک نمود.
بنابراین اگر ابعاد و اندازهها ده مرتبه کوچکتر اندازه واقعی آن رسم شوند مقیاس ۱۰/۱ (یک برده) و هرگاه شیء ده برابر بزرگتر از اندازه واقعی ترسیم شود، میگوییم مقیاس ۱۰/۱ (دهبریک) میباشد. برای کوچک کردن نقشهها، از مقیاسهای ۵۰/۱، ۱۰/۱، ۲۰/۱ و نظایر آن و برای رسم جزئیات ساختمان از مقیاسهای ۱/۱ و ۱۰/۱ و ۲۰/۱ استفاده میشود. بنا بر تعاریف نسبت اندازه رسم شده روی کاغذ بهاندازه واقعی را مقیاس گویند.
اندازه ترسیمی/اندازه واقعی = M = L1/L2
مقیاسهای برابر ۱/۱ =M
مقیاس کاهنده یا کاهش ۱/۱ و ۱/۵۰، ۱/۲۰ =M
مقیاس افزاینده یا افزایش ۰ ۱/۱ و ۵/۱، ۲/۱ =M
وسایل و ابزارهای مهم در نقشهکشی
- خط کش تي (T): وسیلهای است که برای ترسیم خطوطی افقی استفاده میشود. خط کش تی در دو حالت سر ثابت و سرمتحرک که تحت هر زاویهای قابل تنظیم است و میتوان بهوسیله آن خطوط را با زاویه دلخواه تنظیم نمود.
- گونیا: برای کشیدن خطوط قائم و کلیه خطوطی که دارای زاویهای مشخص (ضریبی از عدد ۱۵) باشند از گونیا استفاده میشود.
گونیا بر دو نوع است:
الف – گونیای ثابت که (با زاویههای ۴۵ و ۹۰ درجه کنترل میشود).
ب – گونیای متغیر که (با زاویههای ۶۰ و ۳۰ درجه)
از ابزارهای دیگر نقشهکشی میتوان به:
- نقاله
- خط کش
- اتودها
- مدادپاککن
- جعبهپرگار
- شابلون حروف
- شابلون اعداد
- هاشور زن
- زیپاتون
- حرف و نقوش
- برگردان »لتراست» اشاره نمود.
نکته: راپید و گراف و قلم گرافوس برای رسم خطوط مرکبی شده استفاده میشود.
اصول ترسیم اشکال هندسی و نما از روی قطعات کار
در ترسیم اشکال هندسی و نما از روی قطعات کار باید پرسپکتیو (سهبعدی) ایزومتریک از روی قطعات کار با توجه به اشکال هندسی که از سه جهت (نما) کشیده میشود ترسیم نمود. چون مجبوریم تصاویر را بر روی سطح کاغذ بکشیم بنابراین، این نقشهها بهطورکلی مطابق اصول هندسه ترسیمی میباشد. با این تفاوت که در هندسه ترسیمی تنها دو صفحه عمود برهم موجود بوده، ولی در اینجا سه صفحه برهم موجود میباشد که عبارتاند از:
- صفحه قائم
- صفحه افقی
- صفحه جانبی
در رسم فنی اجسام را طوری در فضا قرار میدهند که فصل مشترکهای جسم با فصل مشترکهای صفحات تصویر موازی باشند و هر تصویر بنام صفحههای تصویر یعنی.
- تصویر قائم
- تصویر افقی
- تصویر جانبی خوانده میشود.
طريقه ترسیم پرسپکتیو (سه بعد) ایزومتریک
نکته: چون مجبوریم تصاویر را بر روی سطح کاغذ بکشیم لذا صفحات عمود برهم ذکرشده در فوق را در جهت اشعه مصوره میگردانیم تا بر روی یک سطح قرار گیرند.
در رسم فنی هم مانند هندسه ترسیمی، هر نقطهای تصویرش بر روی دو رابطه مشخص است یعنی:
- همیشه ارتفاع نمای قائم و جانبی باهم برابر است.
- همیشه طول نمای قائم و افقی باهم برابر است.
- همیشه عرض نمای جانبی واقعی باهم برابر است.
بدین ترتیب هر یک از ابعاد دو بار تکرار میشوند؛ و بایستی در تصویر قائم و جانبی پهلوی هم و دو تصویر قائم و افقی زیر باشند. درروش ایزومتریک که از طریق سه نما استفاده میشود. بهاینترتیب بود که جسم را انسان میدید و بعدهایش را بر روی کاغذ ترسیم میکرد و آن را ۹۰ درجه به سمت پایین میگرداند و آنچه را که میدید میکشیده و باز آن را به حالت اول برمیگردانید آنگاه بهاندازه ۹۰ درجه در جهت جانب گردانیده و نمایش را میکشید.
روابط بین نماها در ترسیم
وضعیت قرار گرفتن هر نما نسبت به نماهای دیگر غیرقابل تغییراست، لذا در ترسیم نماهای سهگانه (روبرو، جانبی، بالا) همواره باید نمای بالا در زیر نمای روبرو و نمای جانبی دقیقاً در امتداد سمت راست نمای روبرو قرار گیرد.
نکته: معمولاً در ترسیم نقشههای صنعتی سه نمای شماره ۴ و ۵ و ۶ را حذف میکنند.
اصول ترسیم کروکیهای ساده سیستم لولهکشی
در نقشههای ترسیمشده نقشه تأسیسات بهداشتی یک ساختمان عبارتاند از: حمامها، توالتها، آشپزخانه، رختشویخانه و غیره. در این نوع کروکیها استقرار وسایل بهداشتی و تجهیزات موردنیاز در هر یک از واحدهای بهداشتی به وسعت و استقرار وسایل بهداشتی و تجهیزات موردنیاز دارد. در کروکیهای ساده که در یک طبقه شامل سرویس بهداشتی و آشپزخانه میشود که مساحت آن از ۵۰ متر بزرگتر باشد.
علائم اختصاری و استاندارد لولهکشی و فاضلاب وسایل بهداشتی
با توجه به انواع وسایل بهداشتی و علائم قراردادی و اختصاری آنها و ضرورت استفادهای این علائم در نقشههای تأسیسات بهداشتی ساختمان ضرورت دارد. این علائم که در نقشههای لولهکشی آب سرد و گرم، برگشت آب گرم، فاضلاب، تهویه (ونت) و آب باران کاربرد دارد.
ملاحظه میشود که در بعضی از نقشههای تأسیساتی تفاوتهای جزئی ازنظر علائم اختصاری وجود دارد. با توجه به اینکه علائم در جدولهای در کنار نقشه بهعنوان راهنمایی آورده شده است. مشکل عمدهای را به وجود نخواهد آورد. در موارد زیر علائم اختصاری متداول در نقشهکشی تأسیسات بهداشتی ساختمان که مورداستفاده است، میپردازیم.
علائم اختصاری و استاندارد لولهکشی آب
سیستم آبرسانی وظیفه انتقال آب سرد و گرم را به کلیه قسمتهای گفته شد در بالا برعهده دارد. در نقشههای سیستم آبرسانی، از سیستم فاضلاب بهطورکلی جدا میباشد تا از آلودگی آب آشامیدنی جلوگیری شود. در سیستم آبرسانی، آب تحتفشار از لوله اصلی یا چاه آب و از طریق لوله ورودی به و اما قبل از کنتور رسانده میشود.
بهوسیله ترسیم پلان ساده بدون اندازهگذاری و بدون تزئینات معماری و بدون در باید کشیده شده و خطوط لولهها باید مستقیم و موازی دیوارها کشیده شود. نقشه لولهکشی آب باید نقشههای برق و سازه و فاضلاب مطابقت دادهشده تا ازنظر در لوله تداخلی با یکدیگر پیش نیاید. در ترسیم ساده باید از طبقه پیلوت – زیرزمین و طبقات تیپ کشیده و بهطور جداگانهای انجام شود و در هر مورد از موارد فوق نقشه مخصوص ساده تهیه گردد.
در نقشههای پلان باید محل رایزرها که در داکت یا داخل دیوار قرار میگیرند. باید دقت به عمل آید تا کوتاهترین مسیر را تا مصرفکننده داشته باشد. ضمناً لوله آب نباید از اتاقک برق و آسانسور و همچنین دودکش عبور نماید. قطر دایره مربوط به رایزر را باید در پلان ۱۰۰/۱ و ۰.۰۵ در نر گرفت.
در نقشههای لولهکشی (تعیین محل شیرهای مصرف باید بهصورت دایره توپر به قطر ۰.۰۲ کشیده شده یا بهصورت دو خط متقاطع برهم کشیده شود. لولهکشی آب سرد توالت (WC) باید با خط و نقطه ترسیم گردد با دستور LTS مقیاس خط را متناسب با مقیاس نقشه تنظیم نمایید. در هنگام ترسیم دقت نمایید کوتاهترین مسیر ممکن را (برای صرفهجویی در مصرف لوله) در نظر گرفته شود.
هدف از تهیه پلان نقشه لولهکشی
هدف از تهیه پلان نقشه لولهکشی آب و فاضلاب در شهرها و ساختمانهای مسکونی، تجاری، اداری و صنعتی تهیه و توزیع مصارف آب موردنیاز و بهداشتی و دفع فاضلاب حاصل از آب مصرفی میباشد؛ که باید طبق اصول صحیح و نقشههای تهیهشده اجرایی توسط افراد ماهر به اجرا درآید.
در هر ساختمان بر اساس طراحی و نقشه لوله آب مصرفی پس از کنتور به شیر قطع و وصل و شیر یکطرفه که در ابتدای در ورودی ساختمان متصل میگردد، به اجرا درمیآید. ازآنپس با توجه به شبکهی لولهکشی و تجهیزات آبرسانی موردنیاز دافع فاضلاب بر اساس پلان طراحیشده، بسته به اینکه ساختمان بهصورت تکواحدی با مجتمعهای مسکونی از چندین واحد جدا و یا تجاری واداری و یا صنعتی باشد، مورداستفاده و لولهکشی برابر نقشه اجرایی تأسیسات به اجرا درمیآید.
لولهکشی آبسرد ابتدا از پائین ترین قسمت شبکهی لولهکشی یا یک انشعاب اصلی به شیر تخلیه و سپس وارد لولهی تقسیمکننده میگردد. بر اساس نقشههای طراحیشده برای تأسیسات، لوله آبسرد وارد موتورخانه شده و پسازآن به دستگاه سختی گیر آب در سیستم حرارت مرکزی و تهویه مطبوع، انشعاب دیگری نیز برای آن در نظر گرفته میشود. در ادامه لوله آب گرم خروجی در منبع آب گرم همراه لوله وارد سرویسها شده، وسایل بهداشتی را تغذیه مینماید.
لولهکشی در ساختمانهای بزرگ به چه صورت انجام میشود؟
در ساختمانهای بزرگ و چند واحدی، معمولاً یک یا چند مسیر برای بالا رفتن لولههای آبسرد و گرم و شوفاژ و یا فن کویل در رایز در نظر گرفته میشود. هرکدام از لولههای بالارونده میتواند در ابتدای ورود بر مسیر شیرفلکههایی در نظر گرفته شود تا در هنگام مسافرت و طولانی شدن عدم استفاده از آب با قطع شیرفلکهها بهطور دستی آب همان واحد قطع گردد. تا در برگشت لوله انشعاب در طبقات بالا نیز بایستی مجهز به شیرفلکههای قطع و وصل برای مصارفی که در بالا ذکر شد تا انتهای مسیر برگشت به اجرا درآید.
برای انتقال دادن بهتر مسیر لوله از سقف کاذب استفاده میشود که روشی راحتتر میباشد. در لولهکشی آبسرد و گرم لوله سو میکشید میشود که به لوله (برگشت آبگرم) یا لوله «گردش آب گرم» معروف است. لوله برگشت آبگرم معمولاً از آخرین مصرفکننده گرفته شده؛ و در محل ورودی آبسرد به منبع آب گرم وصل میشود.
لوله آب گرم برگشتی درواقع گردش دادن دائمی آب گرم مصرفی بین مصرفکنندهها و منبع اصلی آبگرم در موتورخانه میباشد. خواه شیر مصرفکننده باز و یا بسته باشد. وجود لوله برگشت آبگرم باعث میشود که هر زمان شیر آب گرم باز شود، آبگرم مصرفی بافاصله زمانی کمی در دسترس باشد تا از هدر رفتن آبگرم مصرفی و صرفهجویی در مصرف انرژی و کاهش هزینهها را باعث گردد.
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!!