کرمان از نگاه جهانگردان و سیاحان
سیاحان و جهانگردانی که به کرمان آمدند هرکدام از دیدگاه خاص خود کرمان را موردمطالعه قرار دادند، سیاحان و جهانگردانی که از کرمان دیدن کردند هم، به صفای درون مردم کرمان و هم به هنرها و مصنوعات پی بردند. کرمان شهر آسمان پرستاره و شهری باقیمانده از گذشتههای دور که، سرگذشتی پرفرازونشیب را پشت سر گذاشته است. سیاحان و جهانگردان با بازگویی مطالبی که دیده و یا شنیدهاند، به روشن نمودن مسائل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دورههای مختلف تاریخی کمک میکنند.
۱. شرح سفر مارکوپولو به کرمان
جهانگرد معروف ونیزی که در قرن هفتم هجری قمری به ایران و کرمان سفر کرد. این جهانگرد کرمان را اینگونه توصيف می کند که این شهر در قدیم مركز حکومت سلسلههایی بوده اما از زمانی که تاتارها آن را فتح کردند، دیگر حکومت موروثی نیست و از پدر به فرزند نمیرسد بلکه؛ خاندانهای منتخب تاتار در آن حکومت میکنند. بانوان کرمانی، پارچههای ابریشمی را باظرافت و رنگ های جذاب به اشكال بزرگان، حيوانات و سایر نقوش میبافند. این نقش و نگارها آنقدر زیباست که دیدنشان انسان را جادو میکند.
۲. بازرگان ژان باپتیست تاورنیه
جهانگرد و بازرگان فرانسوی بود که به کرمان آمد تا پشم مرغوب کرمان را برای تولید پارچههای ماهوت خریداری کند و به همراه خود به فرانسه ببرد. او در سفرنامه خود جمعیت زردشتیان کرمان در دوره حکومت صفویه را ده هزار نفر تخمین زده است.
۳. فتح کرمان از زبان جهانگرد معروف هنری پاتینجر
جهانگرد معروف ستوان هنری پاتينجرکه در سال ۱۲۲۴هجری قمری (۱۸۰۹میلادی) به همراه سر هار فورد جونز که به حضور فتحعلی شاه قاجار رسیده بود، به ایران آمد. ستوان پاتینجر شرح سفر و نقشه مسیر خود را بهصورت یک کتاب منتشر کرد که این کتاب سفرنامه پاتینجر نام گرفت. این کتاب شامل دو بخش است:
- بخش اول سفرنامه، شرح عادات و سنتهای مردم، مسیر مسافرت و اوضاع اقلیم.
- بخش دوم سفرنامه که شامل؛ تاریخ شهرها و مناطقی که سفرکردند.
پاتینجر در سفرنامه خود آورده که در سال ۹۰ هجری قمری مکران، سیستان و بلوچستان و کرمان تسخیر شد که در این هنگام کرمان شهری وسيع و پر از ثروت و تجمل بود. سلاحهایی که در آن ساخته میشد بسیار شهرت داشت. این جهانگرد درجایی دیگر از کتاب مینویسد هيچ شهری در مشرق زمین بهاندازه کرمان در معرض بداقبالی و فلاکت قرار نگرفته و اینقدر با قتل، غارت، جنگهای داخلی و خارجی روبهرو نبوده است.
این جهانگرد ماجرای فتح کرمان و دستگیری لطفعلیخان زند را چنین شرح میدهد: “پس از آن که کرمان چند ماه توسط خان قاجار(آقا محمدخان) محاصره شد بسیاری از ساکنان شهر، از بیغذایی و بیآبی به هلاکت رسیدند. لطفعلیخان پس از مشاهده این وضع با کمک چند تن از هواداران رشيد و شجاع خود هنگام شب از میان صف محاصره کنندگان فرار و از کرمان به شهر بم رفت. حاکم شهر بم به لطفعلیخان زند خیانت کرد و او را دستگیر و نزد آقا محمدخان فرستاد. آقا محمد خان با دستان خود دو چشم لطفعلیخان زند را درآورد و او را در تهران به هلاکت رساند.”
۴. سرپرسی سایکس موسس کنسولگری انگلستان در کرمان
ژنرال سرپرسی سایکس در سال ۱۲۹۴هجری شمسی (۱۸۹۳میلادی) به کرمان سفرکرد. او در سال ۱۸۹۴میلادی کنسولگری انگلستان را در کرمان تأسیس کرد. سایکس در سفرنامه خود در مورد محلات و توصیف کردن آنها، شالبافی و قالیبافی سخن گفته است. او به این صورت باغ زریسف را توصیف می کند که “این باغ در جوار تندرستان واقع شده و دارای باغ های دلگشا و فرحانگیز است.”
او همچنین محله زرتشتیان را اینگونه توصیف کرده است که “این محله به دست مهاجمان افغان ویران شد.” او در مورد قبه سبز (گنبد سبز) میگوید که تا سال ۱۳۱۳ هجری قمری (۱۸۹۶میلادی) از برجستهترین ابنیه کرمان بود اما متاسفانه این بنا در تاریخ ۱۳۱۴ هجری قمری به وسیله زلزله ویران شد. او در ادامه سفرنامه بیان می کند که در کرمان ۹۶ مسجد،۱۶مدرسه، ۵۰حمام و ۸ کاروانسرا دایر است.
۵. توصیف کرمان از زبان ادوارد گرانویل براون
ادوارد گرانویل براون از سال ۱۳۰۴ تا سال ۱۳۰۵ هجری قمری (۱۸۸۷ تا ۱۸۸۸ میلادی) به ایران و کرمان سفر کرد. کتاب و سفرنامه او”یک سال در میان ایرانیان” نام دارد. ذبیحالله منصوری این کتاب را ترجمه و به چاپ رساند. در این سفرنامه وضع اجتماعی مردم کرمان در مدت یک ماه شرح دادهشده. بخشی از سفرنامه او اختصاص به آثار دیدنی کرمان دارد که از جمه این آثار؛ عمارت تخت دریا قلی بیگ، دروازه گبری( واقع در شرق کرمان) و باغ نصریه (در نزدیکی یکی از دروازههای کرمان) است. او همچنین از کارخانههای شالبافی کرمان دیدن کرد و اینگونه در مورد آنها شرح داده است که “شالهای کرمان چند درجه دارند. شال مرغوب (درجه اول) که بافت آن بصورت دستی ۱۵ تا ۶۲ ماه طول میکشد.
۶. سفر نامه خراسان و کرمان از غلامحسین افضل الملک
نام سفرنامه او خراسان و کرمان است که در دو قسمت شرح دادهشده. او سفرنامه خود را اینگونه معرفی کرده که از نوادگان کریمخان زند است. او در بخشهای از سفرنامه راهها و آبادیهای کرمان را توصیف کرده.
۷. مریت هاکس محقق قنات های استان کرمان
مریت هاکس بانویی انگلیسی است که سفرنامه او “ایران، افسانه، واقعیت” نام دارد. این سفرنامه در سال ۱۳۲۴ هجری شمسی (۱۹۴۵میلادی) نوشتهشده و توسط آقایان نظری، اکبری و نمائی ترجمهشده است. مریت هاکس اهمیت قنات را در نقاط کم آب مثل شهرهای کرمان و یزد را موردمطالعه قرار داده و گفته “یزد و کرمان بیش از سایر شهرهای ایران به آب قنات وابستهاند.”
۸. برپایی کارگاه های قالی بافی توسط عزیز، ژرژ، الیاس آتیه در کرمان
سه برادر سوری (اهل سوریه) که در سال ۱۹۸۰ میلادی از سوریه برای جستجوی خوشبختی به آمریکا رفتندو در شهر پرتلند ساکن شدند. آن ها در سال ۱۹۲۰ میلادی یک مرکز عمدهفروشی ایرانی در نیویورک تأسیس کردند. این سه برادر برای تأمین فرش کارگاه های قالیبافیزیادی را در شهر کرمان برپا و به تولید، خرید فرشهای بافتهشده در این شهر و حمل آنها به نیویورک پرداختند. آنها اوضاع اجتماعی کرمان، وضعیت قالی را که بهواسطه زیبایی و دوام محبوب خاص و عام بود و وضعیت قالیبافان کرمان را در سال ۱۳۰۹ هجری شمسی(۱۹۲۹ میلادی) بازگو میکنند.
از زبان این سه برادر “خانهها همه ساختهشده از خشت و گل و در کوچههای بسیار خاکی و تاریک قرارگرفتهاند. درب خانهها بیشتر شبیه سوراخ هستند که عرض و طول این سوراخها به حدی کم است که نمی توان ایستاده از آن ها عبور کرد و وارد خانه شد. برای عبور از این دربها باید سر را خم و کمر را تا کرد و کاملاً بهصورت خمیده وارد خانه شوید. بهمحض ورود ما به خانهها بانوان شتابزده صورت خود را میپوشانند و باعجله از دید غریبهها به اتاقها میروند.”
۹. توصیف طبیعت کرمان از زبان آنتونی اسمیت
آنتونی اسمیت در سال ۱۳۲۰ هجری شمسی (۱۹۵۱میلادی) به ایران و کرمان سفر کرد. سفرنامه او “ماهی سفید کور در ایران” نام دارد که محمد نبی زاده آن را به فارسی ترجمه کرده است. آنتونی اسمیت در قسمتی از سفرنامه خود به کرمان میگوید “در این شهر، کرمانیها با کنجکاوی حضور ما را دنبال میکردند تا مطمئن شوند ما در چه زمینهای فعالیت میکنیم. اسمیت وضع طبیعت و دشت کرمان را اینگونه توصیف کرده است “دشت کرمان، بهجز چند بخش کوچک آن کاملاً بیآب و علف بود. حومه کرمان را چنین توصیف میکند “راننده برای رسیدن به مقصد تا آنجا که چاههای قنات اجازه میداد، مسیر مستقیمی انتخاب میکرد.”
۱۰. مقبره شاه نعمت الله ولی از دید جهانگرد مهدوی
این جهانگرد اهل ایران و مسلمان بود. در سال ۱۳۴۲ هجری شمسی سفرنامه او چاپ شد. در سفرنامه خود در مورد مقبره شاه نعمتالله ولی چنین توضیح داده است “این دفعه سومی است که به ماهان آمدهام ولی افتخار زیارت مقبره شاه نعمتالله را اولین بار است که پیدا میکنم. من تابهحال دو یا سه مقبره باصفا دیدهام که هرکدام در حد خود بینظیر بودهاند.”
شرایط اقلیمی استان کرمان
کرمان با دمای روزانه ۲۶ درجه سانتیگراد یکی از گرمترین مناطق ایران است. چند ماه از سال با دمای بالاتر از ۲۵ درجه سانتیگراد و گاهی تا ۳۷ درجه سانتیگراد بالا می رود. با توجه به گرمای هوا بهترین زمان برای سفر کردن به کرمان از خرداد تا مردادماه است. ماههای سرد در کرمان، آبان تا اسفندماه هستند. هوای کرمان در تابستانها گرم، خشک، و صاف و در زمستانها بسیار سرد، خشک و بیشتر صاف است.
مهمترین شهرها با جاذبه های دیدنی استان کرمان
استان کرمان در جنوب شرقی ایران واقعشده است. بزرگترین شهرهای آن سیرجان و رفسنجان هستند. ازنظر صنعتی، سیاسی، فرهنگی و علمی پنجمین شهر تاریخی ایران است. یکی از مهمترین ویژگیهای استان کرمان، وجود باغات پسته در این استان که این محصول بیشتر در باغات رفسنجان تولید و به اکثر نقاط کشور صادر میشود .
کویر لوت: صحرایی عظیم واقع در شمال غربی این استان، جذابیتی خاص و دیدنی دارد.
کفه نمک: دریاچه فصلی نمک ( کفهنمک ) در سیرجان از جذابیت قابلتوجهی برخوردار است.
محلات کرمان در عصر قاجار
- معماری خانههای محله یهودینشین: قدمت این محله به حدود ۳۰۰ سال پیش میرسد. این خانهها به خانههای محلههای مسلماننشین و زرتشتی نشین شباهتهایی دارند. از جمله ویژگیهای این محله؛ ساختوساز هماهنگ با اقلیم و خانهها کوچکتر و سادهتر از محلات دیگر است.
- معماری خانههای محله مسلماننشین: از ویژگیهای این محله این است که محور اصلی حیاطها شمالی-جنوبی بوده و محور شرقی-غربی، نقش اصلی در ساماندهی فضای خانه دارد. ساختمانهای این محله معمولاً به سمت شرق و با جهت قبله هماهنگ شدند. این خانهها با حفظ حریم ساخته شده و ورودی این خانهها به صورت هشتی و راهرو طراحیشده است. توجه به حریم اهمیت بسیار زیادی در این خانهها دارد.
- معماری خانههای محله زرتشتی نشین (زرتشتیان): اکثر خانههای محله زرتشتی نشین با خانههای محله مسلماننشین که معمولاً محور طولی حیاط اصلی آن ها شمال غربی-جنوب شرقی است، متفاوت بوده است. محور شرقی–غربی نقش غالبی در سازماندهی فضای این خانهها دارد. از ویژگیهای این محله، در امان ماندن از گردوخاک، بادهای موسمی و اهمیت منبع نوراست چرا که زرتشتیان نماز خود را در خانه به سمت نور می خوانند.
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!