شاخه های رشته معماری و معرفی آن‌ها
در ابتدا شما را با رشته‌ی معماری آشنا می‌کنیم و در ادامه به بررسی شاخه های رشته معماری می‌پردازیم:
تعریف معماری و رشته مهندسی معماری
معماری پیوندی از هنر و مهندسی است که از دوره‌ی ماقبل تاریخ آغازشده است و روشی است که از آن برای بیان فرهنگ هر تمدن استفاده می‌کنند. یکی از رشته‌های محبوب شاخه‌ی ریاضی که تعداد زیادی علاقه‌مند در این رشته مشغول تحصیل‌اند رشته‌ی معماری است؛ زیرا رشته معماری ترکیبی از فن و هنر است و یک هنر محسوب می‌شود. یک فرد عادی برای تبدیل شدن به یک معمار خوب، به قدرت تخیل قوی، توانایی به وجود آوردن یک اثر نو، روحیه‌ی کار گروهی و مقدار کمی ذوق هنری نیاز دارد. معنای مهندس در لغت هندسه دان است و به فردی گفته می‌شود که با مباحث هندسی و هندسه روبرو است.
مهندس یک هنرمند است که با استفاده از مبحث‌های هندسی ساختمان، بناهایی می‌سازد که گاهی هزاران سال در جامعه باقی می‌مانند و حتی جزئی از هویت یک جامعه می‌شوند. در زمان گذشته از مهراز، به‌جای کلمه‌ی معمار استفاده می‌شد. معمار فردی دوراندیش، با یک ذهن سازنده و تفکری منسجم و دارای مهارت‌های حرفه‌ای مناسب است. یک معمار بر خلاقیت، ذوق هنری و بنیان‌های زیباشناسی مهارت‌های حرفه‌ای استوار است و از مباحث علوم اجتماعی، اقتصادی و روان‌شناسی نیز استفاده می‌کند. وظیفه‌ی اصلی رشته‌ی معماری، طراحی ساختمان‌هایی زیبا، اصیل و هماهنگ باارزش‌ها و شرایط فرهنگی، اقتصادی و فرهنگی جامعه است.
۵ وظیفه مهم یک معمار
وظایفی که یک معمار برعهده دارد، عبارت‌اند از:
- طراحی و تهیه‌ی پروژه ساختمان‌های ساده مثل مدرسه، خانه مسکونی، حمام
- مطالعه و بررسی روش‌های معماری جدید و قدیم
- بررسی بعدهای فضائی نقاط مسکونی در کشور
- شرکت کردن در کمیسیون‌های تخصصی
- نظارت بر اجرای عملیات‌های ساختمانی
ارزش‌های حرفه‌ای رشته معماری
- استقلال در کار
- اعتبار شغلی
- ارتباطات گسترده و برخورداری از حمایت
- شرایط خوب کاری
توانایی‌های موردنیاز در رشته معماری
توانایی‌ها ویژگی‌های ثابت فکری و جسمی فرد هستند که بر عملکرد شخص در شغل تأثیر می‌گذارند. یک مهندس معمار به توانایی‌های زیر نیاز دارد:
- دسته‌بندی
- دید نزدیک
- شم مسئله یابی
- منظم کردن اطلاعات
- درک شفاهی
- درک سریع
- بیان واضح و رسا
- استدلال استقرایی
از دهه ۱۹۸۰، ساختمان‌ها ازلحاظ خدمات، انرژی، فناوری‌ها و غیره، پیچیدگی‌های زیادی پیدا کردند و رشته‌ی معماری به رشته‌های تخصصی مربوط به هر نوع پروژه، فناوری یا روش‌های تحویل پروژه، به‌صورت چند رشته‌ای در آمد.
شاخه های مختلف رشته معماری
- گرایش معماری_معماری
- گرایش معماری منظر
- گرایش مطالعات معماری ایران
- گرایش مهندسی معماری اسلامی
- گرایش معماری داخلی
- گرایش بازسازی پس از سانحه
- گرایش مدیریت پروژه و ساخت
- گرایش تکنولوژی معماری
- گرایش انرژی معماری
- گرایش طراحی شهری
- گرایش برنامه‌ریزی منطقه‌ای
- گرایش مرمت و احیای بناها و بافته‌ای تاریخی
معرفی گرایش‌های رشته معماری
یکی از شاخه های رشته مهندسی معماری گرایش معماری است. این گرایش درواقع به شکل تخصصی تحصیلات دوره‌ی کارشناسی را پوشش می‌دهد، اما مبحث‌ها در آن به‌صورت پیچیده‌تر و بسیار تخصصی هستند. گرایش معماری بیشتر به طراحی فضاهایی برای انسان و مطالعه‌ی پیشرفت کیفیت معماری‌های در دست اجرا، می‌پردازد.
سازمان‌دهی و طراحی فضاهای بیرونی در گرایش معماری منظر
گرایش مهندسی منظر به سازمان‌دهی و طراحی فضاهای بیرونی می‌پردازد و در بیشتر اوقات با محیط بیرونی در ارتباط است. این گرایش در درک ارزش‌ها و زیبایی‌های طبیعت و محیط تلاش می‌کند تا بتواند تکنیک‌های استفاده‌ی بهتر از آن و چگونگی نوسازی حیات محیط در اندازه‌های کوچک و بزرگ را در طرح و دیدی نو جستجو کند. این تخصص جزئی از تخصص‌های بین رشته‌ای است که سیاست، فلسفه، هنر، مهندسی، علوم، ریاضیات، علوم اجتماعی و تکنولوژی را شامل می‌شود.
یک معمار منظر فعالیت‌های گسترده‌ای دارد از جمله: طراحی پارک‌ها، طراحی فضای باز برای شرکت‌های بزرگ تجاری، طراحی حیاط یک ساختمان مسکونی، طراحی زیرساخت‌های شهری، مدیریت زمین‌های دست‌نخورده و احیای زمین‌های معیوب مثل معدن‌ها یا محیط‌های دفع زباله. معمار منظر بر روی انواع بناها و فضاهای بیرونی کوچک و بزرگ شهری و همین‌طور روستایی با کمک مصالح نرم و سخت و مسائل هیدرولوژیکی و اکولوژی فعالیت می‌کند.
ناحیه‌ی فعالیت معمار منظر را می‌توان در گستره‌ی زیر معرفی کرد:
- طراحی منظر خیابان‌ها و زبرساخته‌ای عمومی در شهر
- برنامه‌ریزی به‌قصد پیشرفت‌های جدید ازنظر فوم و مقیاس
- طراحی منظر راه‌ها
- حفاظت از باغ‌های تاریخی
- طراحی فضا برای مدارس، هتل‌ها، بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها و غیره
- سازمان‌دهی بازسازی‌های شهری
- طراحی فضاهای شهری، پل‌ها، تونل‌ها و میدان‌ها
- طراحی پارک‌های عمومی، پارک‌های موضوعی و فضاهای ورزشی
نقش اجتماعی معماری منظر، کم کردن ناآرامی، افزایش کیفیت زندگی، توجه به رفاه و سلامت انسان و زمین است.
تعریفی از گرایش مطالعات معماری ایران
گرایشی است که در مورد گذشته و تاریخ معماری و شهرسازی ایران مطالعه می‌کند و بیشتر در تلاش است آنچه که فراموش‌شده را، دوباره بازسازی کند و ارتباطی میان گذشته و آینده برقرار کند. مقصود از گرایش مطالعات معماری ایران و برگزاری آن، پرورش پژوهشگر تاریخ معماری و توسعه‌ی دانش درزمینهٔ ی تاریخ معماری ایران است. فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در مراکز پژوهشی مرتبط با رشته تحت عنوان پژوهشگر تاریخ معماری و شهرسازی ایران مشغول به کار شوند، یا می‌توانند به‌عنوان مدرس تاریخ معماری و شهرسازی در دانشگاه‌ها به تدریس بپردازند. آن‌ها حتی می‌توانند به‌عنوان مشاور در گروه‌های علمی، طراحی معماری و شهرسازی اشتغال داشته باشند.
گرایش مهندسی معماری اسلامی به چه صورت است؟
مهندسی معماری اسلامی یکی دیگر از شاخه های رشته مهندسی معماری است. در این گرایش به‌صورت تخصصی به مطالعه بر روی معماری ایران و جهان، در دوره‌ی اسلام می‌پردازند. هدف از این رشته تعلیم افرادی است که با دقت به حفظ کردن نکته‌های زیباشناسی معماری و توجه به مسائل مرتبط به آسایش انسانی، اقلیمی و غیره در طراحی بنا، معماری و شهرسازی بپردازند.
این معماری طیف گسترده‌ای از سبک‌های سکولار و مذهبی را از شالوده‌ی اسلام تا به امروز را شامل می‌شود و روی طراحی و ساخت بناها و ساختمان‌ها در فرهنگ اسلامی تأثیر می‌گذارد. از انواع اصلی معماری اسلامی می‌توان به مسجد، آرامگاه، قصر، قلعه، مدرسه و ساختمان‌های شهری اشاره کرد.
طراحی فضاهای داخلی در گرایش معماری داخلی
گرایشی است که به طراحی فضاهای داخلی و انجام معماری داخل ساختمان‌های گوناگون می‌پردازد. اگر کل یک بنا را یک اثر معماری بنامیم، سازمان‌دهی هنری پوسته‌های درون قالب آن بنا سهم بیشتری از سازمان‌دهی پوسته‌ای بنا دارد. رشته معماری داخلی هم مانند مهندسی معماری دارای دو جنبه‌ی هنری (زیبایی‌شناختی) و فنی است.
معماری داخلی دانشی است که در آن فضاهای مختلف داخل ساختمان‌ها بر طبق استانداردها و ضوابط مربوطه، طراحی می‌شوند. افرادی که در رشته‌ی معماری داخلی فارغ‌التحصیل می‌شوند در فضاهای مردمی مثل فروشگاه‌ها، هتل‌ها، منازل، بیمارستان، فرودگاه، مسجد و غیره حتی بناهایی با سازه‌های سبک، با بینشی منظم، صرفه‌جویی در فضا و با دیدی اقتصادی به طراحی می‌پردازند.
آشنایی با گرایش بازسازی پس از سانحه
یکی دیگر از شاخه های رشته معماری، گرایش بازسازی پس از سانحه است. احتمال رخداد سانحه و بلاهای طبیعی و وارد شدن خسارت به ساخت‌وساز در اکثر مواقع وجود دارد. این گرایش سعی می‌کند به ارائه راه‌حل‌هایی که می‌توان از آن‌ها در مقابله با چنین حوادث و سوانحی، قبل از وقوع یا در خلال رخ دادن حوادث، بپردازد و اثر تخریب‌کنندگی این حادثه‌ها را کم کند.
دانشجویان در این رشته، حین شناخت مفاهیم بلایا و سانحه‌های طبیعی و حوادث انسانی، با موضوع بحران در ۳ مقطع پیش از وقوع، هنگام سانحه و پس‌ازآن آشنا می‌شوند و به مباحث اساسی بازسازی می‌پردازند. با وجود اینکه تابه‌حال بیشتر از ۴۰ حادثه‌ی طبیعی در جهان‌دیده شناسایی‌شده است و از این مقدار حدود ۳۱ مورد در ایران اتفاق می‌افتد، اما این رشته بیشتر بر زلزله و سیل تحت عنوان ۲ سانحه غالب تمرکز می‌کند.
گرایش مدیریت پروژه و ساخت
از دیگر شاخه های رشته مهندسی معماری است که در ارتباط با بحث‌های مدیریتی پروژه‌های غالباََ عظیم مانند برنامه‌ریزی، هدایت و کنترل است. این گرایش درواقع ترکیبی از رشته‌های عمران، صنایع و مدیریت است که به هدف آموزش برای اعمال فعالیت‌های آماده‌سازی، نظارت و اجرای پروژه به‌خصوص پروژه‌های عمرانی ایجادشده است.
زمینه‌های شغلی مهندسی مدیریت پروژه:
الف. تخصص اجرا:
- اجرای انواع سازه‌های بتنی
- اجرای سازه‌های فلزی
- اجرای سازه‌های بنایی
- اجرای تخصصی پله‌ها
- اجرای سالن‌های صنعتی و سوله‌ها
- اجرای سازه‌های آبی
- اجرای مقاوم‌سازی ابنیه
- اجرای راه‌سازی و روسازی
- مترهِ و برآورد
- طرح معماری ساختمان‌های مسکونی و تجاری ساده
- نقشه‌برداری و عملیات مرتبط
ب. تخصص نظارت:
- نظارت برساخت انواع سازه‌های بتنی، بنایی و فلزی
ج. تخصصی مدیریت:
- مدیریت بحران
- مدیر کنترل پروژه
- مدیریت پروژه‌های بزرگ
- مدیریت امور پیمان و قرارداد
- مدیریت مالی و حسابداری
- اجرای مهندسی ارزش
- مهندسی و مدیریت ایمنی
- ممیزی انرژی و مدیریت مصرف انرژی
- داوری و حل اختلافات پروژه‌های عمرانی
مهندسی و مدیریت ساخت با مدیریت پروژه و ساخت چه تفاوتی دارد؟
گرایش مدیریت پروژه و ساخت از زیرگروه‌های مستقیم رشته معماری است، اما رشته‌ی مهندسی و مدیریت ساخت از گرایش‌های عمران است و همین باعث تفاوت‌های اندکی بین این دو رشته می‌شود. رشته‌ی مدیریت پروژه و ساخت مجموعه‌ی پروژه‌های عمرانی بدون توجه ویژه جزئیات اجرای آن را هدف قرار می‌دهد و مباحث خود را پیش می‌گیرد اما رشته‌ی مهندسی مدیریت ساخت با دیدی عمرانی به جزئیات طرح و نحوه‌ی ساخت آن می‌پردازد.
بررسی تکنولوژی‌های نوین ساختمانی در گرایش تکنولوژی معماری
گرایشی است که بیشتر موضوع بحث آن در مورد تکنولوژی‌های نوین ساختمانی و ارتباط میان سازه و معماری است. در این گرایش معماری که به‌تازگی به نام فناوری معماری هم شناخته می‌شود، افزون بر توجه به مباحث عمومی رشته معماری، به شکلی خاص بر استفاده از شیوه‌های مطلوب در ساخت آثار معماری و طراحی فنی ساختمان، استفاده از تکنولوژی مناسب در طراحی ساختمان و پیدا کردن روش‌های بهتر در ساخت و بهره‌برداری از ساختمان تاکید می‌شود.
رشته‌ی تکنولوژی معماری به افرادی نیاز دارد که هوش خیلی زیادی داشته باشند و توانایی این را داشته باشند که به‌طور مداوم خود را به‌روز کنند. افراد متخصص در این رشته بایستی علاوه بر آگاهی از مسائل و سیستم‌های به‌روز دنیای معماری، به‌گونه‌ای فضاها را طراحی کنند که تکنولوژی به‌کاررفته در بنا با کارکرد ساختمان همخوانی داشته باشد.
آشنایی با گرایش انرژی معماری
توجه به آلودگی‌های زیست‌محیطی، در معرض خطر بودن محیط زندگی انسان‌ها و همین‌طور ضرورت دقت به صرفه‌جویی در مصرف انرژی، از عوامل اصلی شکل‌گیری گرایش انرژی معماری هستند. در این گرایش به مباحثه و گفت‌وگو در همین موارد پرداخته می‌شود. هدف رشته‌ی انرژی معماری، اکتساب مهارت در برخورداری از عامل‌های اقلیمی_بومی و انرژی‌های قابل‌تجدید در طراحی معماری پایدار و همین‌طور در مصرف انرژی صرفه‌جویی است. این رشته سعی می‌کند مقاومت و محیط‌زیست را به اصول طراحی معماری وارد کند.
طراحی فضاهای شهری در گرایش طراحی شهری
گرایشی است که به بحث در مورد طراحی شهرک‌ها و فضاهای شهری می‌پردازد و به‌طورکلی مبحث شهرسازی را مقصد قرار می‌دهد. طراحی شهری فعالیتی است بین‌رشته‌ای و همین‌طور گروهی که شامل مراحل مختلف مسئله گشایی و راه‌حل‌هایی که هدفشان نظم‌بخشی کالبدی پهنه‌ی عمومی شهر به‌طوری‌که باعث پیشرفت چگونگی کارکرد زیست محیط و تجربه‌ی زیباشناختی و مکان‌های شهری است.
معرفی گرایش برنامه‌ریزی منطقه‌ای
در این گرایش به سیاست‌گذاری‌های شهری و ارزیابی طرح‌های عظیم منطقه‌ای پرداخته می‌شود. به چند شهر بزرگ مجاور هم یا چند استان و یا حتی ایالت را منطقه گویند. از هدف‌های این رشته می‌توان به عمران و گسترش مناطق، کم شدن اختلاف سطح شهر و روستا در درون منطقه و میان منطقه، زیادشدن سریع درآمد سرانه در منطقه و استفاده از منابع طبیعی اشاره‌کرد.
گرایش مرمت و احیای بناها و بافت های تاریخی
رشته مرمت و احیای بناها و بافت های تاریخی نیز یکی از شاخه های رشته مهندسی معماری است که به هدف رفع‌ورجوع کردن کمبودهای تاریخی، پیشرفت صنعت، بازسازی شهرها به وجود آمده است. به دلیل اهمیت و ضرورت بالای مطالعه، حفاظت، مرمت و احیای بناها، مهندسین و معمارانی که در زمینه‌های فنی، فرهنگی و هنری مهارت دارند لازم است مانند یک معمار و هنرمند تسلط کافی بر بعدهای تخصصی و مفاهیم امروزی حرفه‌ی خود داشته باشند. افراد فارغ‌التحصیل در این زمینه در اصل مهندسین معماری عصر امروز هستند که یاد گرفته‌اند چطور امروز را با استفاده از تجربه‌های گذشته برای آینده درست کنند.
[…] شاخه های رشته معماری و معرفی انها […]