سبد خرید
0

هیچ محصولی در سبد خرید نیست.

تلفن گویا: 034-34370360

شناخت عناصر و اجزاى كالبدى مسجدهای كهن ايرانى

اجزاى معماری مسجد های كهن ايرانى

۱. فضای ورودی مسجد دسترسی (فضای نیمه باز)

ورودی مسجد آغاز یک دعوت است. مسجد محل تسلیم و سجود و بازار و کوچه و خیابان محل طغیان ذهن بوده لذا وقتی که به محل قرارگیری یک مسجد توجه می کنیم در می یابیم که ورودی مسجد با هویت خاص، خود را مطرح می کند. گاهی به کمک یک فرورفتگی حجمی در متن عبور از محیط، رنگ کاشی و تزئینات متفاوت در محیط و گاهی با ارتفاع سردری بلند که دعوت کننده عابری به درون مسجد، عابری که درگذر از بازار یا محله کم کم به گم گشتگی ذهن رسیده است.

پس هنگامی که به مسجد می رسد، فرورفتگی ورودی مسجد و یا بلندای قامت سردر بر او اثر می گذارد تا همه  پراکندگی های ذهنیش را سامان داده و طغیان ذهن او را به وحدت تبدیل کند. او به ورودی مسجد پناه می برد، که با تناسب ها و تزئینات خاص خود آدمی را از رها بودن آزاد می سازد. ورودی مسجد با رنگ های آرام، پاک و ترکیبات لاجوردی و آبی با خط نوشت هایش که به انعکاس تجریدی ملکوت نشسته است.

 

1. فضای ورودی مسجد دسترسی (فضای نیمه باز)

 

۲. شناخت فضای هشتی مسجد (کریاس)

هشتی در سلسله مراتب جای گیری خود همواره بعد یا قبل از یک فضای نیمه باز قرار دارد (نسبت به ورودی بعد از آن و دالان و ایوان قبل از آن) در این فضای بسته فرصتی به دست می آید تا انسان تمامی حواس خود را متمرکز کند، محیط بیرون را فراموش سازد و تنها به یک نقطه و یک موضوع یعنی “ذات یکتا” فکر کند. فرم هشتی که همان هشت ضلعی منتظم بوده البته فرم های دیگر هشتی در معماری سنتی ما وجود دارد، اما فرم ذکر شده متداول تر است.

 

2. شناخت فضای هشتی مسجد (کریاس)

 

۳. شناخت فضای دالان مسجد

از این به بعد با تغییر محیط، افکار نیز تغییر می کند و ناظر آماده رفتن به سمت صحن (حیاط) می شود. از داخل هشتی نمی توان مستقیماََ به سمت حیاط (صحن) راه یافت، بلکه ابتدا از روزنه ای در مقابل با یک تصویر کلی از صحن به ناظر ارائه می شود، سپس او از طریق یک یا دو دالان به سمت حیاط هدایت می شود.

علت اصلی این که نمی توان مستقیماََ به صحن راه یافت یکی حفظ سلسله مراتب و احترام و دیگری ایجاد نوعی ابهام فضایی است که در غیر این صورت هیچ اثری بر ذهن شخص نخواهد گذاشت. به همین خاطر در معماری مسجد که همواره باید یک رابطه تأثیر و تأثری متقابل بین انسان و فضا برقرار باشد، بعد از ارائه یک منظر یا دید از صحن، دسترسی مستقیم عابر به صحن را تا حدی منحرف کرده سپس او را به وسیله دالان هایی که در دو طرف هشتی قراردارد به سمت حیاط هدایت می کند.

3. شناخت فضای دالان مسجد

 

۴. شناخت فضای حیاط یا صحن مسجد (میانسرا)

صحن مسجد نیز فضایی باز اما متفاوت با فضای بیرون از مسجد است. در اینجا نیز توجه با ارتباط فضاها با ارزش های متفاوت به یکدیگر قابل بررسی بوده و دور تا دور حیاط یا صحن را تعدادی رواق فرا گرفته است و در پشت این رواق ها، حجره هایی قراردارد. (اتاق طلاب، شبستان های فرعی یا فضاهای جانبی مسجد) به هر حال رواق فضایی نیمه باز و حجم پشت آن فضایی بسته است. رواق ها و ایوان ها در واقع عناصری هستند که سنگینی حجم پشت خود را برای ارتباط به صحن تا حدودی شکسته و تعدیل می کنند تا دسترسی به آن را مطلوب سازند. از اینجا پا به حیاط می گذاریم.

 

4. شناخت فضای حیاط یا صحن مسجد (میانسرا)

 

۵. آشنایی با حوض یا آب نما مسجد

هنگامی که وارد حیاط می شویم علاوه بر همه عناصر معماری اطراف آن، در وسط و نقطه عطف یک حوض یا آب نما خواهیم دید. چرا آب را درست در این نقطه مطرح کرده اند؟ آیا تنها وسیله ای برای وضو ساختن یا موضوعی برتر و بالاتر است؟ در قرآن مجید آیات بسیاری وجود دارد که در آن ها ارزش های خاصی برای آب بیان می شود.

اینجاست که در وسط یک حیاط داغ از نور خورشید، گرمای سوزنده، زمین خشکیده و عطش ناشی از آن است که آب معنی پیدا می کند. آب مظهر پاکی و طهارت و وضو که از اعمال قبل از عبادت مسلمین بوده از کلمه ضیاء به معنی روشنایی است.

 

5. آشنایی با حوض یا آب نما مسجد

 

۶. شناخت پیشان مسجد (ایوان)

بعد از وضو و تطهیر در ادامه مسیر خود به سوی شبستان می رویم تا نماز بگزاریم. در فاصله بین حیاط و گنبد خانه واسطه دیگری وجود دارد که به صورت راهی بس بزرگ و راحت است. ایوانی با قامت بلند و عمقی وسیع (پیشان مسجد)که همه صحن را به سوی خود می خواند.

 

6. شناخت پیشان مسجد (ایوان)

 

۷. شناخت فضای رواق مسجد

فضاهای نیمه بازی که اطراف صحن یا حیاط مساجد را احاطه کرده، ضمن اینکه یگانگی فضای مسجد را مخدوش نمی کند بلکه فضایی آرام، خلوت و خاص را برای افراد جهت عبور یا عبادت فراهم می کند. در معماری مساجد کهن به جز چند مورد مانند؛ مسجد جامع یزد رواق دیده نمی شود.

 

7. شناخت فضای رواق مسجد

 

۸. شناخت فضای گنبدخانه شبستان مسجد

هنگامی که در صراط قرار گرفتیم و سالک راه گشتیم دیگر می توانیم امید به لقا داشته باشیم. در گنبدخانه یا شبستان به راز و نیاز با خداوند می پردازیم. خداوند کیست؟ “کمال مطلق” لایتناهی، بی هیچ حرکتی چرا که حرکت لازمه موجود مادی و ناقص است تا با تلاش خود را به سوی کمال و به سمت کامل شدن سوق دهد. اینک می خواهیم خود را به مطلق لایتناهی وصل کنیم و از نسبی بودن به کمال روی آوریم و با سلوک عابدانه خود ادامه دهیم.

 

8. شناخت فضای گنبدخانه شبستان مسجد

  •  

  • برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می‌توانید سفارش خود را به‌صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!

     

                   

بیشترین ها
ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

توسط
تومان