سیستان بلوچستان استان پهناور و شگفتانگیز ایران
سیستان و بلوچستان پهناورترین استان ایران بوده که در جنوب شرقی کشور واقعشده است. این منطقه جاذبههای طبیعی و تاریخی فراوانی داشته که ارزش بازدید را دارد. از کوههای مریخ و جنگلهای حرا گرفته تا کوه خواجه و البته دارای یکی از میراث جهانی یونسکو یعنی شهر سوخته است.
شهر سوخته (شهر سوخته) یکی از ۲۴ میراث جهانی یونسکو در ایران است. این مکان بقایای یک ملت متمدن بوده که در حدود سال ۳۲۰۰ قبل از میلاد در عصر مفرغ ساختهشده است. شهر خشت و گلی زیستگاه یک جامعه پیچیده در جنوب شرقی ایران بود. این شهر در کرانههای رودخانه هیرمند ساختهشده است. به دلیل تغییرات محیطی، این شهر متروکه شد و شهر خالی هرگز زیستگاه هیچ ملت دیگری نبود.
شهر سوخته نمونهای بینظیر از پیشرفتهترین مؤسسات
شهر سوخته، یکی از شگفتیهای جهان باستان، نمونهای بینظیر از اولین، بزرگترین و پیشرفتهترین مؤسسات شهری در جنوب شرقی ایران است. شهر سوخته و تمدن آن، با بیش از ۵۰۰۰ سال سابقه، بهعنوان یک مرکز علمی، صنعتی، اجتماعی، فرهنگی و هنری، یک مکان باستانشناسی در عصر مفرغ بود.
تأسیسات در اینجا از ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد آغاز شد و باستان شناسان آثار چهار مرحله زندگی تا ۱۸۰۰ سال قبل از میلاد را پیدا کردند. این شهر یکی از معدود شهرهای باستانی است که در آن زنان مسئولیت مالی خانوادههای خود را بر عهده داشتند. نام آن نهتنها از تغییر جهت رودخانه هیرمند و خشکسالیهای مداوم آن، بلکه از آتشسوزیهای دورهای ناشی شده است.
شهر سوخته با مساحت ۱۵۱ هکتار از اراضی یکی از بزرگترین مکانهای زمان خود است. این مکان پر از اطلاعات در مورد زمانی بوده که زندگی پیچیده شهری در زندگی روستایی جایگزین شده است. مدارکی وجود دارد که نشان میدهد این شهر یک مرکز تجاری عمده در آن زمان بوده است.
یافتهها شواهدی از کارگاههای صنعتی تولید اشیا فلزی با استفاده از فناوریها را نشان میدهد. این اشیا فلزی، شامل اشیا تزئینی، ابزار و اشیای استفاده روزانه، پس از تولید به بازار منتقل شدند. کارگاههای دیگر با ساخت مهرههای سنگی نیمه قیمتی کشف شدند. یافتهها نشانههایی از پیشرفت در کشاورزی و عملکرد دامداری را نشان میدهد.
۵ بخش شهر باستانی سوخته
- منطقه مسکونی در شمال شرقی شهر
- قسمت مرکزی
- منطقه صنعتی
- بناهای تاریخی
- گورستان که بهعنوان یک سری تپههای پیدرپی و متصل قابلمشاهده هستند.
یافتههای باستانشناسی متنوع شهر سوخته
یافتههای باستانشناسی بسیار متنوع زیر در این شهر نشانگر وجود تمدن غنی و قدرتمند در آنجا است که شامل:
- کاخ سوخته
- خانههایی بهاصطلاح “پلهای”
- اولین جراحی مغز
- اولین چشم مصنوعی در جهان
- اولین فیلم متحرک
- خط کش چوبی
- شطرنج و تختهنرد
- جواهرات
- سیستم آبرسانی منظم و تخلیه فاضلاب
- صنایعی مانند پارچهبافی، ریسندگی، چوبتراشی، تختهسنگ، سنگ مرمر سازی، تور ماهیگیری، سفالگری، مهروموم، حصیربافی و ساخت ابزارهای فلزی
قدیمیترین آثار باستانی جهان
کشف کره چشم مصنوعی
کره چشم مصنوعی است که با لایهای از طلا پوشانده شده و متعلق به زنی ۲۸ تا ۳۲ ساله است. کره چشم در حین حفاری یک گور کشف شد. آن را در حفره چشمچپ جمجمه زن قراردادند. طراحی کره چشم ضمن حفظ شکل طبیعی و دانش مناسب در مورد آناتومی چشم، به جنبههای زیبایی توجه دارد. کره چشم مصنوعی در دسترس بازدیدکنندگان موزه ملی ایران است.
خط کش ۵۰۰۰ ساله در این شهر باستانی
در کاوش های باستان شناسی شهر سوخته خط کش ساخته شده از چوب آبنوس کشف شده است. طول این خط کش ۱۰ سانتی متر با دقت نیم میلی متر ساخته شده از آبنوس بوده که کشف این دستگاه نشان می دهد که ساکنان این شهر باستانی در زمینه ریاضیات پیشرفت های زیادی داشته اند.
قدیمی ترین تخته نرد جهان
قدیمی ترین تخته نرد جهان از مقبره باستانی شماره ۷۶۱ در شهر سوخته با ۶۰ مهره پیدا شده است. این تخته نرد بسیار قدیمی تر از تخته نردی بوده که در گورستان سلطنتی اور در بین النهرین یافت شده است. این تخته نرد از آبنوس ساخته شده و به شکل مستطیل است و در اطراف آن یک مار ۲۰ بار حک شده که دم خود را در دهان خود نگه داشته است. این تخته نرد دارای ۲۰ خانه بازی و ۶۰ مهره بوده که مهره ها در ظرف سفالی کنار تخته نرد قرار دارند و این مهره ها از سنگ های معمولی یعنی لاجورد، عقیق و فیروزه ساخته شده اند.
جراحی مغز در اکتشافات شهر سوخته
در طی تحقیقات در شهر سوخته، جمجمهای با زخم مثلثی پیدا شد که نشاندهنده برداشتن یک قطعه در حین جراحی است. جمجمه متعلق به یک دختر ۱۳ ساله بود. متخصصان مغز و اعصاب میتوانند بیماری هیدروسفالی مادرزادی را در وی تشخیص دهند. این جمجمه در تاریخ موزه ملی علوم پزشکی ایران برای بازدیدکنندگان در دسترس است.
کشف تورها و قلابهای ماهیگیری
یافته جالب دیگر قدیمیترین تختهنرد و تاس شناختهشده است. تورها و قلابهای ماهیگیری که در این شهر یافت میشود شاهدی از ماهیگیری در رودخانه هیرمند بوده و یک قطعه چرم با نقاشی روی آن اخیراً در کاوشهای شهر سوخته پیداشده است.
قدیمیترین پویانمایی (انیمیشن) کشفشده در ایران
مدتهاست که پویانمایی بهعنوان یک اختراع مدرن در نظر گرفته میشود، ظاهراً درباره سن خود دروغ گفته است. یککاسه ۵۲۰۰ ساله که در دهه ۱۹۷۰ در شهر سوخته ایران پیداشده، دارای ۵ سری تصویر است که محققان اخیراً شناسایی کردهاند که دنبالهای هستند، دقیقاً مانند عکسهای موجود در یک پویانمایی. با چرخاندن کاسه، میتوان جهیدن بز را که برای ربودن برگها از درخت میپرد را مشاهده کنید.
باستان شناسان ایتالیایی قطعه سفال قابلتوجهی را از محل دفن کشف کردند، زیرا آنها متوجه رابطه ویژه بین تصاویر تزئین کننده محیط نشده بودند. این کشف سالها بعد توسط دکتر منصور سجادی باستانشناس ایرانی که بعداً برای کار در کاوش شهر سوخته آمده بود، انجام شد. درحالیکه هیچکس نمونه اولیه پویانمایی را زیر سؤال نمیبرد، اما محققان در مورد اهمیت آثار هنری کاسه سفال اختلافنظر داشتند.
در ابتدا تصور میشد که بز را از درخت زندگی آشوری میخورد به تصویر میکشد، اما اکنون باستان شناسان ادعا میکنند که هزار سال قبل از تمدن آشور بوده است. سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی ایران (CHTHO) یک فیلم مستند ۱۱ دقیقهای درباره این کشف، ایجاد کرد.
دیگر اشیا قدیمی شهر سوخته
سایر اشیا مهم یافت شده در میان هزاران شی شامل؛ ظروف سفالی با امضای سفالگر بر روی آن، چکش، سوزن، سنجاق مو، شهرهای مسکونی و ساختمان های عمومی مانند آپارتمان، دانه خربزه، لوبیا، ماهی خشک، برنج، زیره، کوره سفال، فلز، کوره های ذوب، دکمه ها، تبر، بند کفش، قلاب، شانه، طناب، سبد، قاب چوبی، کفش و کمربند است.
تاریخچه شهر باستانی سوخته
شهر سوخته، در تقاطع مسیرهای تجاری عصر مفرغ که از فلات ایران عبور میکند واقعشده است. بقایای خشت و گلی نشاندهنده ظهور اولین جوامع پیچیده در شرق ایران است. انحراف در مسیرهای آب و تغییرات آب و هوایی منجر به متروکه شدن شهر در اوایل هزاره دوم شد.
۵۰۰۰ سال پیش، ساحل رودخانه هیرمند پوشیده از گیاهان بود و منابع آب فراوانی برای شروع تمدن در این منطقه برای انسان در دسترس بود. این شهر در حدود سال ۳۲۰۰ قبل از میلاد ساخته و در حدود سال ۱۸۰۰ قبل از میلاد متروکه شد. شهر سوخته چهار دوره اصلی داشت و تمدن بین سالهای ۲۵۰۰ تا ۲۲۰۰ قبل از میلاد رونق گرفت.
سازهها، گورستانها و تعداد زیادی از آثار مهم قابلکشف در آنجا و وضعیت خوب حفظشده به دلیل آبوهوای خشک کویر، این محل را به یک منبع غنی از اطلاعات در مورد ظهور جوامع پیچیده و تماس بین آنها در هزاره سوم قبل از میلاد تبدیل کرده است.
قبرستان شهر باستانی سوخته
باستان شناسان ادعا میکنند كه برخی از ساكنان شهر سوخته را بالباس و پارچه كفن پوشیده و دفن کردهاند. همچنین در برخی از گورهای کشفشده در این گورستان، آثار پارچهای در سطح اجساد مردگان دیده میشود.
این پارچهها در گورها به سه شکل مختلف یافت میشوند که عبارتاند از:
- بهصورت کفن، در این نوع، مردگان در کفن پیچیده شدند.
- به شکل لباس که پارچهها را بهصورت زیرانداز و روانداز قراردادند.
- در این نوع، کف قبر را با پارچه پوشانده و فرد مرده را بالباس در آن قراردادند.
یکی دیگر از ویژگیهای دفن در قبرستان شهر سوخته وجود ظروف سفالی در داخل گورها است. میتوان گفت تقریباً در تمام قبرهای این قبرستان اشیای سفالی دیده میشود. همچنین هدایای دیگری از سنگ، چوب یا پارچه به همراه سفال وجود دارد. علاوه بر این واقعیت که درگذشته شهر سوخته بهعنوان مرکز کشاورزی آن منطقه شناخته میشده، مرکز فعالیتهای هنری بسیاری نیز بوده است.
تمامیت عناصر و ویژگیهای شهر سوخته
تمام عناصر لازم برای بیان مقادیر در ملک گنجاندهشدهاند که اندازه کافی برای اطمینان از بازنمایی کامل ویژگیها و فرایندهایی است که اهمیت ملک را منتقل میکند. این ملک از توسعه یا بیتوجهی رنج نمیبرد و بهخوبی حفظ میشود. درک و قدردانی از باقیماندههای آن به مداخلات مناسب نگهداری و یک محیط منسجم متکی است.
اعتبار و چشمانداز شهر باستانی
بهطورکلی چشمانداز صحرای اطراف و پراکندگی خارقالعاده مواد باستانشناسی موجود در سطح تپه کم ارتفاع شهر سوخته، مانند نمای معماری پیچیده قسمتهای مختلفی که تاکنون کاوش شده است، از اصالت قوی برخوردار میشوند. اتاقهای پیدرپی هزارتو، راهروها و حیاط ها تصویری اصیل از این بناهای باستانی ایجاد میکنند.
الزامات حفاظت و مدیریت شهر باستانی سوخته
این ملک در مالکیت دولت است و توسط مفاد قانون حمایت از میراث ملی (۱۹۳۰) و آییننامه مربوط (۱۹۸۰) محافظت میشود. شهر سوخته در فهرست داراییهای فرهنگی ملی ایران به شماره ۵۴۲ در سال ۱۹۶۶ ثبت شد. این ملک همچنین تابع مقررات فرهنگی و تاریخی بوده که شامل؛ همه آثار، سازمان تحقیق و داده است. این ملک که تحت تأیید سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری ایران (ICHHTO) بوده، بیشتر محافظت میشود.
کاوشها و یافتههای باستانشناسی از دهه ۱۹۷۰ به بعد مستند شده و سوابق، موجودی و یافتهها در پایگاه چند رشتهای (ICHHTO) در شهر سوخته ذخیره و تحلیل میشود. بقایای حفرشده بهطور منظم در طول سال تمیز شده و برای محافظت دیوارها از گچ و گل استفاده میشود. این املاک توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری ایران (ICHHTO) از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران توسط پایگاه ICHHTO در ملک واقع در منطقه حائل، از طریق یک طرح مدیریتی شامل؛ کوتاه و متوسط اداره میشود. فعالیتهای طولانیمدت در موردتحقیق، حفاظت، مدیریت بازدیدکننده و ارائه است.
پایگاه توسط یک کمیته راهبری متشکل از مقامات، کارشناسان منطقهای، یک کمیته فنی متشکل از مقامات و کارشناسان منطقهای اداره میشود. مرکز آموزش عالی ICHHTO و دانشگاههای ملی منابع تخصص و آموزش را درزمینهٔ حفاظت و مدیریت ارائه میدهند. سازمان تحقیقات میراث فرهنگی و جهانگردی مسئول تحقیق و آموزش چند رشتهای است.
ارزش جهانی برجسته شهر باستانی سوخته
شهر سوخته از روستای مسکونی به یک جامعه شهری با موفقیت و پیشرفتهای قابلتوجه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی از اواخر کلسن تا اوایل عصر مفرغ را نشان میدهد. این مکان یک منبع غنی از اطلاعات در مورد ظهور جوامع پیچیده و برخی از ارتباطات بین آنها در هزاره سوم قبل از میلاد است.
شهر سوخته شهادت استثنایی یک تمدن و فرهنگ عجیبوغریب را نشان میدهد که روابط تجاری و فرهنگی را با مکانها و فرهنگهای باستانی در دشت سند، سواحل جنوبی خلیجفارس، آسیای میانه، دریای عمان و جنوب غربی ایران سرگرم میکند. بقایای باستانشناسی و یافتهها نشاندهنده نقش اصلی شهر در مقیاس بسیار وسیع ازنظر کار با فلزات، ظروف سنگی، سنگهای قیمتی و سفال است.
محوطه باستانی شهر سوخته نمونه برجستهای از برنامهریزی اولیه شهری است. حفاریها شواهد کاملاً محفوظ را در قالب سازههای خشتی گلی، محل دفنها، کارگاهها و مصنوعات آن به اثبات رساند. این شهر با توجه به کارکردهای مختلف مسکونی، صنعتی و دفن به بخشهای مختلفی تقسیمشده که این نشاندهنده یک مرحله مهم در برنامهریزی شهری در منطقه است.
بهترین زمان بازدید از شهر سوخته
شهر سوخته در بیابانی واقعشده و تابستانها واقعاً گرم بوده، بهترین زمان برای بازدید از شهر سوخته در زمستان و پاییز است؛ بنابراین اگر مسافران خارجی قصد سفر به شهر سوخته رادارند، بهترین زمان بین اکتبر تا مارس است. میتوانید از ساعت ۸ صبح تا ۷ بعدازظهر برای بازدید از شهر سوخته بروید.
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!!