اجرای استاندارد لولهکشی آب و فاضلاب ساختمان
لولهکشی آب و فاضلاب عبارت است از انتقال آب و فاضلاب از نقطهای به نقطهای دیگر. هدف از لولهکشی آب و فاضلاب در شهرها تهیه و توزیع آب سالم و تصفیهشده جهت آشامیدن و مصارف دیگر دستگاههای بهداشتی و درنتیجه خارج کردن فاضلاب حاصله از محیط میباشد. لولهکشی آب و فاضلاب گرچه عمل عادی و پیشپاافتادهای به نظر میرسد ولی در صورتیکه طبق اصول صحیح و با نقشههای طراحیشده به انجام نرسد علاوه بر اینکه ازنظر اقتصادی ممکن است ضرر و زیانهایی، چه ازنظر مادی و چه ازنظر اجرای عملی به وجود آورد، باعث گرفتاریهای دیگر نیز میگردد.
بنا بر گفتههای بالا باید لولهکشی ساختمان را مطابق با نقشههای از پیش طراحیشده برآورد و اجرا نمود. به همین منظور قواعد و قوانینی جهت طرح اولیه لولهکشی و محاسبات آن در ساختمان تدوین گردیده که در آن شرایط جغرافیایی و اقلیمی لحاظ میگردد. ولی درنهایت همگی این قواعد بر اساس اصول فیزیکی و مکانیکی برای انجام صحیح لولهکشی آب و فاضلاب تدوین و به اجرا گذاشته میشود.
۳ مزیت رعایت قوانین و مقررات لولهکشی
مزایای رعایت قوانین و مقررات به شرح زیر میباشد:
۱ ۔ صرفهجویی مالی در تهیه مصالح مورد مصرف اولیه کمتر و بازدهی بیشتر در اجرا
۲- جلوگیری از دوبارهکاری که در اثر اختلافسلیقه و اشتباهات اجرا به وجود میآید.
۳- بهکارگیری و رعایت استاندارد لوله و اتصالات و دستگاههای بهداشتی که بهصورت سری و تعداد زیاد و درنتیجه قیمت تمامشده که از نتایج بهکارگیری و استفاده از استانداردهای تدوینشده میباشد.
نکته: اگر آئیننامههای نوشتهشده از سوی کارشناسان برای رعایت حفظ بهداشت و ایمنی محیطزیست از راه نظارت حسابشده بر اجرا و نصب و نگهداری سیستمهای لولهکشی آب و فاضلاب وضع میشود؛ که نتایج حاصل در جهت حفظ تندرستی افراد جامعه را به دنبال خواهد داشت؛ بنابراین رعایت این اصول ایجاب مینماید، کلیه لولهکشی آب و فاضلاب در ساختمانهای بخش خصوصی و چه بخش دولتی و کارخانههای مورداستفاده انسان طوری به اجرا درآید که حافظ سلامتی و بهزیستی و ایمنی همه افراد در جامعه را در برداشته باشد.
اجرای کار لولهکشی آب
الف) اجرای کار لولهکشی توزیع آب سرد و گرم مصرفی در ساختمان، (اتصال اجزای لولهکشی به یکدیگر و نصب لوله و دیگر اجزای لولهکشی)، باید طبق ضوابط مندرج در استانداردهای قسمت “اجرای کار لولهکشی” انجام گیرد.
۱. اجرای لولهکشی شامل؛ لوله، فیتینگ، فلنج، شیر، تکیهگاه (بست)، لوازم انقباض و انبساط، لرزهگیر، غلاف لوله و لوازم ویژه، لولهکشی توزیع آب سرد و گرم مصرفی میباشد.
ب) حدود و دامنه کار تأسیساتی بهداشتی در کلیات و حدود و دامنه کار لولهکشی آب سرد و گرم مصرفی تعریفشده است.
۱. ضوابط مندرج در “کلیات” به این قسمت از مشخصات فنی عمومی حاکم میباشد و باید رعایت شود.
پ) انتخاب مصالح و اجزای لولهکشی باید با توجه به شرایط کار سیستم (فشار کار- دمای کار) که در “کلیات” تعریفشده است، صورت گیرد.
نکات مهم در هنگام لولهکشی ساختمان
الف) لوله باید به قطر نامی مناسب (برابر نقشه) و تا ممکن است مستقیم انتخاب شده، به طولهای لازم بریده و برشها برقو زده شود و برای اتصال دندهای (در لولهکشی فولادی) و اتصال لحیمی یا اتصال فشاری (در لولهکشی مسی) آماده گردد. لولهکشی باید با ابزار مناسب و توسط کارگران آموزشدیده صورت گیرد.
ب) لولهکشی باید در مسیرها و فضاهای مناسب با تکیهگاه و بستها، حفاظت در نقاط لازم، نصب غلاف لوله در عبور از دیوار، کف و سقف و به طور منظم و تمیز انجام شود.
پ) لولهکشی باید راست، صاف و تا ممکن است مستقیم و در خطوط موازی با دیوار، سقفها و کفهای ساختمان، اجرا گردد، تغییر مسیر خطوط لولهکشی باید با زاویه قائمه باشد، مگر آنکه در نقشهها جز آن نشان دادهشده و یا دستور کار روش دیگری را معین کرده باشد.
ت) خطوط لوله باید نزدیک دیوارها، تیغهها و سقف قرار گیرد درصورتیکه دو خم (OFF SET) لازم شود باید به موازات دیوار قرار گیرد.
ث) خطوط لوله، باید باهم موازی و به هم نزدیک باشند فاصله لولهها از هم و از سطوح ساختمان باید طوری باشد که اجرای کار کامل عایقکاری و دسترسی به شیرها، تعمیر، تعویض و تنظیم آنها، بازرسی و رفع عیب لولهها بهآسانی میسر شود.
ج) خطوط لولههای قائم در عبور از یک طبقه به طبقه دیگر ساختمان نباید اتصال بازشو (مهرهماسوره، فلنج و غیره) داشته باشد. در صورت لزوم، اتصالی بازشو باید ۳۰ سانتیمتر بالاتر از کف هر طبقه قرار گیرد.
استفاده از لولههای سالم در لولهکشی
چ) لوله و دیگر اجزای لولهکشی باید کارنکرده و نو باشد. از به کار بردن مصالح کهنه و فرسوده باید خودداری شود. لوله و دیگر اجزای لولهکشی باید، پیش از نصب ازنظر سالم بودن مورد بازرسی قرار گیرد و از به کار بردن قطعات ترکدار، سوراخدار و معیوب باید خودداری شود. لوله و دیگر اجزای لولهکشی باید پیش از نصب، با روشهای مناسب از داخل و خارج، کاملاً تمیز و عاری از اجسام خارجی شوند.
ح) نصب قطعات و اجزای لولهکشی باید بدون اعمال فشار عملی گردد، مگر دلایل فنی (مانندColo SPRING ) و غیره اعمال فشار را ضروری نماید.
خ) خطوط لوله نباید از داخل دودکش، کانال هوا، چاه آسانسور، اتاق ترانسفورماتور و اتاق تابلوی برق عبور کند.
۱. اگر عبور لوله از اتاق ترانسفورماتور و یا تابلوی برق اجتنابناپذیر باشد، در باید برابر ضوابط عمل شود.
د) خطوط لوله نباید از پنجرهها و دربها و یا مانع عبور داده شده، باید از این کار خودداری شود.
ویژگیها و مشخصات نقشههای لولهکشی
ذ) نقشههای لولهکشی تا حدودی دیاگراماتیک است. این نقشهها قطر نامی لولهها اجزای دیگر لولهکشی، موقعیت هر یک و مسیر تقریبی خطوط لوله را نشان میدهد، پیمانکار باید با توجه به همه شرایط کار در کارگاه ازجمله موانع ساختمانی، تیرها، سقف کاذب، لولههای دیگر رشتههای کار، کانالهای هوا، کابلهای برق و غیره، نقشههای کارگاهی تهیه کند و برای تأیید دستگاه نظارت ارسال دارد.
۱. پیش از اجرای کار نقشهها باید مورد بازبینی پیمانکار قرار گیرد و مناسبترین مسیرها برای خطوط لوله انتخاب شود و به تأیید دستگاه نظارت برسد.
۲. پیمانکار باید نقشهها و مشخصات فنی، نقشههای جزئیات و اطلاعات مربوط به محل نصب و چگونگی اتصال لوله به لوازم بهداشتی و دیگر مصرفکنندههای آب سرد و گرم مصرفی را، کنترل نماید و چگونگی اتصال لولهها را به این لوازم بهداشتی در نقشههای کارگاهی مشخص گردد و برای تأیید دستگاه نظارت ارسال دارد.
۳. پیمانکار باید، پیش از اجرا کار، محل و اندازه سوراخهای لازم برای عبور لولهها را در کف، سقف و دیوار، در نقشههای کارگاهی مشخص نماید و برای تأیید دستگاه نظارت ارسال دارد.
قوانین مهم در هنگام بازرسی
ر) پیش از بازرسی، آزمایش و تائید خطوط لولهکشی باید از رنگ کردن، عایق کردن پوشاندن و یا دفن کردن آن خودداری نماید.
ز) دهانههای باز لولههای توزیع آب گرم و سرد مصرفی که ادامه لولهکشی آنها به بعد موکول میشود و یا اینکه بعدها باید به لوازم بهداشتی و دیگر مصرفکنندههای آب متصل شود، باید بلافاصله با درپوش بهدقت مسدود شود.
۱. به هنگام هر وقفه در کار، نصب، در پایان هرروز کار و با در آغاز هرروز تعطیلی موقت کارگاه، دهانههای باز لولهها باید با درپوش موقت بسته شود.
۲. درپوش موقت ممکن است فولادی با مسی باشد. استفاده از در پوشهای چوبی، کاغذی یا پارچهای و مواد مشابه بهعنوان درپوش مجاز نیست.
روشهای اتصال لوله برای انواع سیستمها
۱. منظور از اتصالات رزوهای چیست؟
با استفاده از لولهها با قطر یکهشتم تا ۲ اینچ استفاده میشود. رزوه لوله و اتصالات طبق استانداردهای موجود کاربرد عام به این ساخته میگردد. رزوه لوله با دست یا دستگاه انجام میشود. رزوههای لوله باید با شکل اتصالات تطبیق نماید.
درصورتیکه رزوه لوله بیشازاندازه بلند باشد، قبل از اینکه شیب رزوهها اتصال را آببند کند. از پیش روی درون اتصال بازمیماند. درصورتیکه رزوهها بیشازاندازه کوتاه باشند. بهطور کامل اتصال را با یکدیگر جفت نکرده و باعث نشتی اتصال میگردند. درصورتیکه لوله بهدرستی به یکدیگر متصل شده باشد محکم بوده و یک رزوه بالای اتصال دیده میشود. هر مقدار رزوه بیشتر یا کمتر از حد معمول نشاندهنده این است که رزوه بهطور مناسبی تراشیده نشده است.
یکی دیگر از اجزای مهم اتصال رزوهای، خمیر آببندی است که رزوهها را قبل از اتصال با آن میپوشاند. خمیر آببندی دو وظیفه را انجام میدهد. اول اینکه در زمان پیوند خوردن اتصال، سطوح جفت شونده را روانکاری میکند. دوم اینکه موجب آببندی اتصال میشود. خمیر آببندی باید دارای ویژگیها کاربرد و سازگاری داشته باشد. ابزارهایی که به دستگاه حدیده بسته میشوند باید پس از حدیده کاری تمیزکاری و از برادهها عاری باشد تا در ادامه کار در هنگام حدیده کردن ایرادی در سر لولهها به وجود نیاید.
دسترسی به اتصالات رزوهای به چه صورت انجام میشود؟
برای دسترسی به اتصالات رزوهای که در نقاط میانی سیستم لولهکشی نصب میشوند و امکان باز کردن مجدد آن جهت تعویض و یا تعمیر لوله، با استفاده از مهرهماسوره و یا فلنج استفاده نمود. در نقشههای اجرایی با توجه به طول لوله محل قرار گرفتن شیر یا کنترلکننده و یا صافی را مشخص نموده که برای سهولت باز کردن و یا در صورت تعمیرات آنیک مهرهماسوره یا فلنج به آن اضافه میکنند. از اتصالات رزوهای در لولهکشیهای آهنی یا فولادی استفاده میشود. ولی در لولهکشیهای برنجی، برنزی، PVC،ABC CPVC نيز با اتصالات رزوهای عرضه میشوند. جنس این اتصالات با توجه و بر اساس استحکام وای نهایی، مایع درون لوله و ملاحظات نگهداری انتخاب میشود.
جنس اتصالات رزوهای فولادی به سه دسته تقسیم میشوند، اتصالات (چدنی، آه چکشخوار و فولادهای ریختهگری، اتصالات چدنی از آنها استفاده میشود.
۲. ویژگی های کار با اتصالات جوشی
در این نوع اتصالات با جوشکاری که با درهمآمیزی دو یا چند قطعه فلزی در حالت مذاب با مذاب و بخار، بدون اعمال فشار مکانیکی تشکیلشده است. جوشکاری ذوبی میتواند بهصورت جوشکاری با گاز و یا با برق باشد. هنگامیکه جوشکاری کامل شد، اتصال به وجود آمده اغلب قویتر از اجزای فلزی متصل شده به هم میباشد. بعضی از آییننامهها ملزم میکنند که نصاب دارای گواهینامه تائید شده باشد و کار نهایی نیز آزمایششده و تائید شود. مشخصات فنی برای لولههای جوشکاری شده باید طبق آییننامههای B31 انجمن مهندسان مکانیک آمریکا (ASME) باشد.
مشخصات اتصالات جوشی پلیاتیلن
جوشکاری ذوبی در لولههای گاز با چگالی بالا و لولهکشی مدار زمینی، سامانههای زمینگرمایی بکار میرود در جوشکاری ذوبی، انتهای لولههای پلیاتیلن بعد از تمیز شدن، تشکیل حالت پلاستیکی گرم شده و به هم فشرده میشود و تا زمانی که پیوند شکل بگیرید در همان وضعیت نگاه داشته میشوند تا اتصال کامل شود.
۳. موارد استفاده از اتصالات فلنجی
از این نوع اتصالات میتوان تقریباً در تمام سیستمهای اتصالی استفاده نمود. این اتصالات اغلب بجای استفاده از مهرهماسورهها بکار برده میشوند. وقتی از این اتصالات برای به هم بستن سیستمهای لولهکشی متفاوت استفاده میشود، سیستمهای ردهبندی فلنج ها، قطر پیچها، دایره پیچها و واشرها باید با یکدیگر تطبیق نمایند. سیستمهای پیچ و مهرهای و انبساطی میتوانند در مواقعی که روشهای مختلف باهم ترکیب میشوند، اشکالات احتمالی مربوط به تنش بیش از حدفاصل را کاهش دهند.
۴. اتصالات مکانیکی در لولهکشی ساختمان
در سیستمهای لولهکشی فاضلاب، تخلیه بهداشتی و مسیرهای هواکش (ونتها) کاربرد دارند. اتصال این نوع لولهکشی معمولاً دارای بست و واشر با مواد آببندی میباشند که برای آببندی از سمت بیرون لوله تحتفشار قرارگرفتهاند، معمولاً این اتصالات تنها برای یک سیستم مشخص مناسب بوده، به دلیل اینکه واشرها و مواد آببندی آنها برای یک نوع سیال عامل خاص طراحی میشود.
۵. کاربرد اتصال لحیمی موئینگی
۱- در لولهکشیهای مسی تأسیسات موردنظر در این قسمت از مشخصات عمومی اتصال لوله به لوله یا لوله به فیتینگ باید با روش اتصال لحیمی موئینگی انجام شود.
۲- در لولهکشیهای مسی آب سرد و گرم مصرفی که حداکثر دمای کار ۶۵ درجه سانتیگراد و حداکثر فشار کار مجاز ۱۰ بار است، اتصال لحیمی موئینگی از نوع نرم (SOLDERING) شرایط کافی را دارد.
۶. اتصالات پیویسی PVC (چسبی)
برای متصل کردن لولههای پیویسی با یکدیگر از چسب و حلالهایی که به همین منظور ساختهشده استفاده میشود. برای متصل کردن لولههای پیویسی روشهای متفاوتی وجود دارد که با توجه به استانداردهای موجود برای اتصال محکم و مقاوم لولههای پی وی باید رعایت شود.
۷. لولههای پلاستیکی در تأسیسات آب و فاضلاب
از این نوع لوله و اتصالات که از آن در تأسیسات آب و فاضلاب مورداستفاده قرار گیرند:
- ۱. لولههای پلاستیکی پیویسی (PCV) پلی ونیل کلراید
- ۲. لولههای پلاستیکی (PE) پلیاتیلن
- ۳. لولههای پلاستیکی (ABC) اکریلونیتریل، بوتادین و (سیترن)
- ۴. لولههای پلاستیک (PP) پلیپروپیلن
- ۵. لولههای پلاستیکی (CPVC) کلرینیتد پل ونیل
- ۶. لولههای پلاستیکی (PB) پلی بوتیلن کلراید
- ۷. لولههای پنج لایه: از این نوع لوله در لولهکشی ساختمان برای جلوگیری از خوردگی و رسوبهای آب و خساراتی که احتمالاً در استفاده از لولههای فلزی ممکن است به وجود آید جلوگیری مینماید. برای جلوگیری از رسوبات در لولههای فلزی اقدامات وسیعی انجام رسیده ولی تاکنون به هیچیک از آنها پاسخهای قطعی داده نشده است. این نوع لولهها تلفیقی از پلیمر و آلومینیوم میباشد. (Pex – A – Pex)
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!!