ساختمانها باید بهگونهای ساخته شوند که از شروع آتشسوزی و پخش آتشسوزی و دود جلوگیری شود و نجات افراد و حیوانات و اطفای مؤثر حریق امکانپذیر باشد. در نتیجه الزاماتی در خصوص قابلیت اشتعال مصالح ساختمانی و مدتزمان مقاومت در برابر آتشسوزی مؤلفههای ساختمانی (توان مقاومت در برابر آتش)، درزبندی محفظههای دریچهها و تعبیه مسیرهای خروج اضطراری وجود دارد.
اقدامات لازم برای پیشگیری از آتشسوزی
اساس سه دسته اقدام برای جلوگیری از آتشسوزی وجود دارد:
الف) اقدامات ساختمانی بر طراحی اعمال میشوند برای مثال مسیرهای فرار، تعداد و ساختار دیوارههای کناری و تشکیل قسمتهای آتش یا آتشبندی کردن ساختمان. آنها همچنین بر همه راهکارهای ساختمانی برای ساختمان و اجزای آن اعمال میشود برای مثال حداقل سطوح مقاطع، پوشش، روکشکاری و پوششدهی، تعبیه لولههای بالارونده، نصب دربهای ضد آتشسوزی و شیشهکاری و غیره.
ب) اقدامات فنی حفاظت در برابر آتشسوزی شامل همه احتياطات فنی است که بهصورت خودکار در صورت روی دادن آتشسوزی فعال میشوند. برای مثال سیستمهای شناسایی آتش و دود، سیستمهای آبپاش، سیستمهای خروج دود و آتشسوزی.
پ) اقدامات سازمانی حفاظت در برابر آتشسوزی انتصاب یک نماینده حفاظت در برابر آتشسوزی و ایجاد یک سازمان ایمنی در برابر آتشسوزی و طرحهای مربوطه را مشخص میکند.
الزامات مقررات دولتی ساختمان
الزامات ساختمانی عمومی برای جلوگیری از وقوع آتشسوزی مبتنی بر، مقررات دولتی ساختمان (LB0) یا مقررات ساختمان مدل (MBO) است که از موارد زیر گرفته شدهاند:
برای ساختمانها در گروههای ساختمان MBO علاوه بر الزامات حفاظت در برابر آتشسوزی، شامل تعبیه ناحیه عقبنشینی میباشد و نیز شامل مقرراتی برای شرح دقیق دیوارهای باربر، ستونها و دیوارهای خارجی، پارتیشنها، دیوارهای جداکننده آتش، دالها و سقف است و نیز شامل الزاماتی برای تعبیه مسیرهای فرار اضطراری میباشد.
ساختمانهای خاص تحت الزامات خاص حفاظت در برابر آتشسوزی هستند که در مقررات و الزامات اضافی وضع میشوند. در فاز طراحی چنین ساختمانی، حفاظت در برابر آتشسوزی باید گماشته شود تا یک طرح حفاظت از آتشسوزی طرحریزی نماید.
دستهبندی الزامات مقررات ساختمان مدل
مقررات ساختمان مدل (MBO) الزامات مقاومت در برابر آتشسوزی را بهصورت زیر از هم متمایز میکند:
مقاوم در برابر آتشسوزی، زیاد تأخیرانداز آتشسوزی و اجرای ساختمانی به تأخیر اندازنده آتشسوزی ساخته شده از مصالح کاملاً غیر قابل اشتعال یا قطعات سازهای ساخته شده از مصالح غير قابل اشتعال؛ اجزای ساختمانی خاص؛ مصالح ساختمانی مربوطه که مطابق با رفتارشان به مصالح غیرقابلاحتراق، مقاوم در برابر اشتعال، اشتعالپذیر عادی و بهسهولت اشتعالپذیر تقسیم میشوند.
اجزاء و مصالح ساختمانی مطابق با رفتار اشتعال خود به دستههایی تقسیم میگردند. در راستای اهداف دستهبندی، مقررات دولتی ساختمان (LBO) بین محصولات ساختمانی قاعدهمند و غیر قاعدهمند و سایر محصولات ساختمانی تمایز قائل میشود. محصولات ساختمانی قاعدهمند اساساً منطبق بر استانداردها و سایر مقررات فنی شامل فهرستهای محصولات ساختمانی مؤسسه آلمانی فناوری ساختمان (DiBt) هستند. مجاز بودن استفاده از محصولات غیر قاعدهمند باید توسط یک گواهی ملی تست فنی، یک تأییدیه فنی ملی یا یک تأییدیه موردی به تأیید برسد.
۱. چگونگی طراحی مسیرهای فرار
واحدهای مسکونی یا تجاری با دستکم یک اتاق اشغال شده باید دارای دستکم دو مسیر فرار مستقل در هر طبقه باشند که به هوای آزاد منتهی میشود. اگر واحدها در طبقه همکف نباشند، مسیر فرار اول باید از طریق یک پلکان ضروری بوده که دارای نردبان خاص خود باشد و مسیر فرار دوم باید از طریق یک پلکان ضروری دوم یا یک محل مجزا باشد که از طریق تجهیزات نجات محلی گارد مبارزه با آتشسوزی در دسترس باشد. از هر مکانی در اتاق اشغال شده، باید دستکم یک خروجی در محدوده حداکثر ۳۵ متری بهسوی یک پلکان اضطراری یا هوای آزاد وجود داشته باشد.
مصالح و ساختمان پلکان اضطراری و محل، ساختمان، سطوح و دریچههای پلکان تحت الزامات خاص حفاظت در برابر آتشسوزی هستند. برای راهروهای اضطراری قانونی نیز که از طریق آن مسیرهای فرار از اتاقهای اشغال شده به پلکان اضطراری یا هوای آزاد منتهی میشوند. الزامات خاص حفاظت در برابر آتشسوزی وجود دارد.
نکته: اگر فرار از طریق یک پلکان ایمنی که آتش و دود نمیتواند به آن نفوذ کند (به دلیل بالکن یا راهروهای دارای تهویه اجباری)، مسیر فرار دوم ضروری نیست.
۲. دیوارهای مقاوم در برابر آتش
مطابق با MBO، دیوارهای آتشبندی کننده یا دیوارهای قسمت کننده آتش (جهت کاهش خسارت آتشسوزی) باید در محلهای زیر ساخته شوند:
دیوارهای خارجی ساختمان، زمانی که دیوار در فاصله کمتر از ۲۵ متری از مرز طرح قرار دارد و برای تقسیمبندی ریزتر ساختمانهای بزرگتر به محفظههای آتشسوزی که از ۴۰ متر تجاوز نمیکنند.
دیوارهای قسمت کننده آتشسوزی، باید ضد آتشسوزی بوده و هنگام قرارگیری در معرض آتشسوزی از نظر سازهای، پایدار و شامل مصالح غیرقابلاحتراق باشند. آنها باید به طور عادی از فونداسیون تا دستکم ۳۰ سانتیمتری بالای سقف امتداد یابند (دستکم ۵۰ سانتیمتر برای پوشش یک سقف نرم و در ساختمانهای صنعتی) یا با یک دال پیشآمده پوشیده گردد.
برای ساختمانهای کوتاه، باید به زیرپوشش سقف ادامه یابند. کابلها و لولههایی که به دیوارهای قسمت کننده آتشسوزی نفوذ میکنند عموماً نفوذناپذیر هستند. آنها میتوانند از طریق دیوارهای قسمت کننده آتشسوزی در داخل ساختمان تعبیه شوند و در این صورت باید با دربهای ضد آتش به طور خودکار بسته شونده مجهز گردند.
۳. خصوصیات اساسی دیوارها و ستونها برای جلوگیری از آتشسوزی
MBO الزاماتی برای دیوارها و ستونها وضع کرده است که ویژگیهای اساسی آنها عبارت است از:
دیوارها و ستونهای باربر و مهاربندی باید در بعضی ساختمانها از نوع ضد آتشسوزی، در بعضی ساختمانهای دیگر از نوع شدیداً به تأخیر اندازنده آتشسوزی و در برخی ساختمانها از نوع به تأخیر اندازه آتشسوزی ساخته شوند. این الزام برای بالاترین طبقات فضاهای سقفی بدون اتاق اشغال شده در بالای آنها و بالکنها صدق نمیکند.
دیوارهای خارجی غیر باربر، و بخشهای غیر باربر از دیوارهای خارجی باربر باید از مصالح غیرقابلاحتراق ساخته شوند (دستکم مصالح به تأخیر اندازنده آتشسوزی)، پوششهای دیوار خارجی شامل عایق و ساختار تکیهگاه باید از مصالح مقاوم در برابر اشتعال ساخته شوند. برای ساختمانهایی که دیوارهایشان از نوع به تأخیر اندازه آتش هستند، پوششهای دیوارهای خارجی از مصالح عموماً اشتعالپذیر مجاز است به شرطی که از پخش آتشسوزی به ساختمانهای مجاور به طرز مؤثری ممانعت به عمل آید.
۴. ویژگیهای اصلی دیوارهای جداکننده
مدت دوام مقاومت در برابر آتشسوزی برای دیوارهای جداکننده بین واحدهای مسکونی و تجاری (در غیر این صورت واحدها و اتاقهای استفاده شده) باید مطابق باکیفیت اجزای باربر طبقه باشد. اینها باید تا دال سازهای (در فضاهای سقف تا پوشش سقف) امتداد یابند. دریچهها بهاندازه و تعداد موردنیاز برای استفاده از آنها محدود شدهاند و باید توسط اجزایی بسته شوند که دستکم به تأخیر اندازه آتشسوزی بوده، درزبندی شده و به طور خودکار بسته شونده هستند.
۵. الزامات دالها و سقفها بر اساس مقررات MBO
سقفها و دالها باید ضد آتشسوزی یا دستکم به تأخیر اندازنده آتش باشند. از قراردادن دریچههای سقفها و دالهای کف که یک مدت مقاومت در برابر آتشسوزی داشتهاند باید اجتناب گردد. اگر دریچهها لازم هستند؛ باید با محفظههای حفاظت در برابر آتشسوزی مجهز شوند (دربها و غیره) که با مواد مقاوم در برابر آتشسوزی متناظر با دال ساخته شدهاند.
MBO الزامات حفاظت در برابر آتشسوزی برای سقفها را در نظر گرفته است که عبارتاند از:
الف) سقف سازی باید عموماً شامل پوشش سخت بوده و در برابر پخش هوایی آتش و حرارت تشعشع یافته مقاوم باشد.
ب) برآمدگیهای سقف، گچبریها، نورپردازی، نورافکنهای سقف و غیره باید دارای حداقل فاصلهبندی از دیوارهای قسمت کننده آتشسوزی باشند.
پ) الزامات دیگری برای ردیفها (برای مثال ساختمانهای موجود در یک ردیف) وجود دارد که در طرهها به هم متصل شدهاند.
ت) سقفهای امتدادها یا اجزای تصویر شده از دیوارهای خارجی همراه با دریچهها یا بدون مقاومت در برابر آتشسوزی شامل هرگونه بخش باربر یا بخش مهاربندی در داخل یک فاصله ایمنی ۵ متر باید دارای مقاومت در برابر آتشسوزی معادل با دالهای بخش متصلکننده باشند.
۵. الزامات دالها و سقفها بر اساس مقررات MBO
شیشهکاری مقاوم در برابر آتشسوزی از کلاس G بهصورت اجزای شفاف ساختمانی تعریف میشود که بهصورت عمودی، اریب یا افقی آرایش یافتهاند که متناظر با مدت دوام در برابر آتشسوزی، میتوانند از پخش آتش و دود جلوگیری نمایند؛ اما از انتقال تشعشع حرارتی جلوگیری نمیکنند.
واحدهای شیشهکاری مقاوم در برابر آتشسوزی باکلاس F بهصورت اجزای شفاف ساختمانی تعریف میشوند که بهصورت عمودی، مورب یا افقی آرایش یافتهاند و متناظر با مدت مقاومت در برابر آتش میتوانند مانع از پخش آتش و دود و نیز انتقال تشعشع حرارتی شوند.
برای کل مدت فوق باید ایزولاسیون حرارتی وجود داشته باشد که به معنی آن است که سطح شیشهکاری F نسبت به آتش نمیتواند به مقدار بیش از مقدار متوسط معینی (۱۴۰ کلوین) در طول آتشسوزی گرم شود. بهعلاوه، ایمنی سازهای باید با یک تست استحکام تحت بار داخلی تأیید شود. واحدهای شیشهکاری F در هنگام آتشسوزی تیره میشوند و جهت حفاظت در برابر آتش مانند دیوارها رفتار میکنند.
۷. خصوصیات دربها و محفظههای ضدحریق
دربهای مقاوم در برابر آتشسوزی یا محفظهها در برابر پخش آتش در دیوارها با دالهای تشکیلدهنده اتاقها مقاومت ایجاد میکنند و مطابق با طبقهبندی خود تحت الزامات مقاومت در برابر آتشسوزی هستند. اگر تعبیه دریچهها در دیوارهای قسمتبندی آتشسوزی داخل ساختمانها تحت مقررات ساختمان مجاز باشد، در این صورت اینها باید به محفظههایی مجهز شوند که به طور خودکار بسته میشوند، آببندیشده و ضد آتش هستند.
در شرایط خاصی، مسئولان، دربهای کنترل دود را تقاضا میکنند که از نفوذ دود در زمانی که نصب بوده و بسته باشند؛ جلوگیری میکنند. دربهای کنترل دود نیاز به گواهی مناسب بودن دارند.
نکته: دربهای مقاوم به آتش معمولاً دربهای کنترل دود نیز هستند.
نصب لوازم ضدحریق به چه صورت است؟
خطوط لوله آب اطفا کننده آتش، آنهایی هستند که در ساختمانهایی نصب میشوند که دارای اتصالاتی به لولههای آتشنشانی غیر قابل قفل در محل خروجی آب میباشند. آنها برای انتقال آب در مقادیر کافی به هر طبقه یا بخش آتش یک ساختمان برای اطفای حریق عمل میکنند. خطوط لوله آب اطفا کننده آتش، تحت مقررات ساختمان لازماند و میتوانند توسط مقامات برای انواع مختلف ساختمانها الزامی شوند.
سیستمهای خروج دود و حرارت
سیستمهای خروج دود و آتش شامل خارج کننده دود و حرارت و نیز اجزای فعالسازی و کنترلی، عملگرهای دریچهها، سیمکشی تأمین برق، داکتهای تأمین هوا، پردههای دود در صورت لزوم و تجهیزات کمکی مناسباند.
سیستمهای خروج دود و حرارت، بهمنظور جداکردن دود و حرارت در مواقع بروز آتشسوزی هستند. آنها در جهت دور نگهداشتن مسیرهای فرار، نجات و آتشنشانی از دود، آسان کردن آتشنشانی توسط ایجاد یکلایه کم – دود، به تأخیر انداختن یا ممانعت بهعملآوردن از تخلیه الکتریکی و لذا شروع یک آتشسوزی کامل، حفاظت از تأسیسات، کاهش آسیب ناشی از گازهای احتراق و محصولات تجزیه حرارتی و کاهش آسیب آتش به اجزای ساختمان عمل میکنند.
سیستمهای خروج دود با تهویه طبیعی
سیستمهای خروج دود با تهویه طبیعی مبتنی بر این اصلاند که هوای داغ بالا میرود (برای مثال از طریق گنبدهای نورگیر) کاربرد آن به موارد زیر بستگی دارد:
۱. یک ناحیه باز با تأثیر آیرودینامیکی
۲. تأثیر باد
۳. اندازه دریچههای هوارسان
۴. زمانبندی باز شدن آنها
۵. وضعیت تأسیسات (برای مثال آرایش و ابعاد ساختمان)
سیستمهای خروج دود با عملکرد مکانیکی دارای موتورهایی (برای مثال فنها) جهت خروج دود میباشند. خارج کنهای حرارت دریچههایی در دیوار یا سطوح سقف هستند که در موارد بروز آتشسوزی بهصورت خودکار باز میشوند (برای مثال از طریق ذوب کردن یک پیوند حرارتی) و امکان خروج حرارت آتشسوزی را فراهم میکنند.
طراحی سیستمهای آبپاش به چه منظور است؟
طراحی یک سیستم آبپاش مبتنی بر خطر آتشسوزی در ناحیه تحت حفاظت است. نواحی تحت حفاظت توسط آبپاشها به کلاسهای خطر آتشسوزی تقسیم میشوند.
عوامل بیشتر که برای طراحی سیستمهای آبپاش مهم هستند عبارتاند از:
الف) ناحیه مؤثر که مطابق با محاسبات میتواند توسط مقدار آب، پوشش داده شود.
ب) حداکثر ناحیه حفاظت شده بهازای هر آبپاش (بسته به نوع آبپاش و خطر آتشسوزی).
پ) مقدار آب، یعنی مقدار مؤثر آب پوشیده شده در هر دقیقه روی ناحیه مؤثر چقدر است.
ت) زمان عملکرد، مقدار آب چه مدت باید در دسترس باشد.
سیستمهای آبپاش، سیستمهای آتشنشانی خودکار و فنی هستند. آنها شامل شبکهای از لولهکشی دائمی نصب شده تحتفشار آب میباشند که جتهای بسته موسوم به آبپاشها با فاصلهبندی منظم به آنها متصلاند. لولهکشی باید توسط یک سقف معلق پنهان شود تا تعمیر و نگهداری آن میسر باشد و به طور عادی از طریق مخزن میانی به شبکه آب آشامیدنی متصل است.
اگر دمای هوا در نتیجه یک آتشسوزی افزایشیافته و از دمای عملکرد تنظیم شده برای آبپاش تجاوز نماید (تقریباً ۳۰ درجه سانتیگراد بالاتر از بالاترین دمای هوای مورد انتظار)، در این صورت آبپاش باز میشود و آب پرفشار از طریق آبپاش به داخل لوله جریان مییابد و توسط دفلکتور به روی ناحیه تحت حفاظت اسپری میشود. هر سیستم آبپاش همچنین میتواند دارای یک هشدار مکانیکی – صوتی باشد.
معرفی انواع سیستمهای آبپاش
سیستمهای آبپاش مرطوب: رایجترین نوع هستند. لولهکشی پشت شیر هشدار مرطوب، به طور دائم با آب پر میگردد. زمانی که آبپاش عمل میکند، آب بدون تأخیر اسپری میشود.
سیستمهای آبپاش خشک: لولهکشی پشت شیر هشدار با هوای فشرده پر میشود که از جریان یافتن آب به داخل لولههای آبپاش جلوگیری میکند. اگر یک آبپاش باز شود، این فشار هوای بازدارنده، آزاد و آب بعد از یک تأخیر اسپری میگردد. آبپاشهای خشک عمدتاً در نواحی در معرض یخبندان نصب میشوند.
سیستمهای آبپاش خشک واکنش سریع: با تأخیر کم عمل میکنند زیرا شیر هشدار توسط دود اضافی یا آشکار سازهای شعله قبل از باز شدن آبپاش کار میکند.
سیستمهای دوپشته: سیستمهای آبپاش خشک هستند (برای مثال در نواحی از یک ساختمان که ریسک بالای یخبندان دارد) که به لولهکشی سیستم مرطوب نصب شده در جایی دیگر از ساختمان متصل میباشد.
سیستمهای آبپاش پیش – اقدام: سیستمهای خشکی هستند که طوری طراحی شدهاند که تنها زمانی اسپری میکنند که آتشسوزی آشکار شده و یک آبپاش باز شده باشد (بهمنظور اجتناب از فعالسازی تصادفی برای مثال زمانی که یک آبپاش معیوب شده باشد).
انواع مختلف سیستمهای آتشنشان
۱. سیستمهای آتشنشان اسپری آب
۲. سیستمهای آتشنشان کاهنده اکسیژن
۳. خاموشکننده فومی (کفی)
۴. سیستمهای آتشنشان پودری
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!