نحوه انتخاب اماکن ورزشی بر اساس اقلیم
اندیشه‌ی انتخاب محل احداث اماکن ورزشی بر اساس اقلیم (وضعیت و موقعیت جغرافیایی)، تنها از دستاوردهای انسان عصر حاضر نیست بلکه این موضوع از دیرباز موردتوجه سازندگان این‌گونه بناها بوده است. توجه تمدن‌های باستانی به موقعیت و شرایط استقرار ورزشگاه‌ها، گفته‌ی ما را ثابت می‌کند. برای مثال، در تمدن آتن، «استادیوم‌های ورزشی» در خارج از شهر ساخته می‌شد و در تمدن اسپارت، «ژیمنازیوم» به‌منظور استفاده‌ی ورزشکاران از آب، در کنار رودخانه‌ها ساخته می‌شد. این‌ها همه نشانه‌هایی از توجه گذشتگان به موقعیت و شرایط استقرار اماکن ورزشی است.
شرایط و چگونگی استقرار ورزشگاه‌ها
در هنگام تعیین و انتخاب مکان اصلی استقرار ورزشگاه‌ها شرایط و موقعیت‌های زیر را باید مدنظر داشت :
- انتخاب زمین ورزشگاه
- جانمایی بنا (تعیین محل احداث بنا)
- عوامل طبیعی
- آب‌وهوا
- عوامل مصنوعی
۱. انتخاب زمین اماکن ورزشی
در انتخاب زمین ورزشگاه عوامل متعددی، از جمله توانایی و قابلیت زمین در جذب آب باران و برف، امکان توسعه و گسترش ورزشگاه در آینده، امکان تغییر و تبدیل بنای ورزشگاه متناسب با شرایط آینده، دسترسی پیاده و وسایل نقلیه عمومی به ورزشگاه، امکان دسترسی به تأسیسات زیربنایی مثل فاضلاب، آب، برق، تلفن گاز و هماهنگ بودن با سیستم حمل‌ونقل شهری، باید موردتوجه قرار گیرد.
۲. تعیین محل احداث بنا
در تعیین محل احداث بنا باید توجه شود که فضای آن با عوارض طبیعی و ویژگی‌های زمین هماهنگ باشد. زیرا کوه، دریا، زمین باتلاقی و … امکان توسعه‌ی آن را در آینده محدود می‌سازد و از طرف دیگر باید با معابر و محل‌های دسترسی هماهنگ باشد تا ورود و خروج تماشاچیان از ورزشگاه به‌راحتی امکان‌پذیر گردد.
۳. عوامل طبیعی یکی از شرایط مهم استقرار ورزشگاه‌ها
از عوامل طبیعی مؤثر در انتخاب زمین ورزشگاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خاک: انجام مطالعات پوشش گیاهی توان بالقوه‌ی خاک زمین و مکانیک خاک،
- توپوگرافی: توجه و هموار بودن یا هموار نبودن زمین و شیب آن،
- جهت‌گیری: مطالعه استقرار به‌منظور دریافت بهینه‌ی انرژی خورشیدی، بادهای مطلوب و غیره
- گونه‌های گیاهی: از جمله برای ایجاد سایه کاهش دمای محیط، تنظیم رطوبت، ممانعت از بازتاب اشعه‌ی خورشیدی، هدایت بادهای مطلوب و غیره
۴. ساخت اماکن ورزشی بر اساس آب‌وهوا
ورزشگاه‌ها باید بر اساس عوامل آب‌وهوایی زیر ساخته شوند:
آفتاب: در استان‌ها و شهرهایی نظیر بوشهر و بندرعباس و سیستان و بلوچستان که آب‌وهوایی گرم دارند و آفتاب تقریباً مستقیم می‌تابد، ساخت فضاهای ورزشی سرپوشیده معقول‌تر به نظر می‌رسد.
باد: شهرهایی مثل منجیل در استان گیلان که در اکثر فصول سال بادهای شدیدی در آن جریان دارد، نیازمند اماکن ورزشی سرپوشیده است. هم چنین استان سیستان و بلوچستان و شهر اراک نیز شرایط مشابهی دارند.
بارندگی: در شهرهایی مثل رشت، بندر انزلی، بابلسر و گرگان که میانگین بارش باران بالاست، و در شهرهایی مثل اردبیل، تبریز، اراک، شهرکرد و … که میزان بارندگی بالایی دارند، احداث اماکن ورزشی سرپوشیده منطقی‌تر است.
۵. عوامل مصنوعی چه تأثیری در محل ساختن ورزشگاه‌ها دارند؟
از عوامل مصنوعی مؤثر در تعیین و استقرار ورزشگاه‌ها، موارد زیر را می‌توان نام برد:
- درنظرگرفتن الگوهای فعالیتی و کاربری زمین‌های اطراف ورزشگاه‌ها و پیشگیری از ناسازگاری‌های احتمالی
- رعایت ویژگی‌های تاریخی محل و بهره‌برداری مناسب از آن
- دقت در انتخاب در ورودی اصلی ورزشگاه بر اساس سهولت رفت‌وآمد و کنترل مراجعان و ملاحظه و پیش‌بینی توسعه و گسترش فضا در آینده
علاوه بر موارد فوق، عواملی از قبیل تراکم جمعیت، اقتصاد و فرهنگ نیز در انتخاب محل استقرار ورزشگاه‌ها مؤثرند.
انتخاب اماکن ورزشی بر اساس وضعیت و موقعیت جغرافیایی
در این قسمت، ابتدا موقعیت‌های جغرافیایی به جغرافیای کشوری و جغرافیای شهری تقسیم می‌گردد. سپس، در بحث جغرافیای کشوری، به تنوع شرایط آب‌وهوایی کشور و سازگاری‌های هرکدام از مناطق آب‌وهوایی با فعالیت‌های ورزشی خاص خود پرداخته می‌شود. در مقولهٔ جغرافیایی شهری نیز بیشترین تاکید بر روی انتخاب اماکن و فضاهای ورزشی توجه به هم‌جواری‌ها و همسایگی‌ها و انتخاب محل بنا (جانمایی بنا) خواهد بود.
بررسی موقعیت جغرافیایی کشوری
مناطق اقلیمی و شرایط آب‌وهوایی آنها، در چگونگی نوع، ابعاد و اندازهٔ ورزشگاه‌ها مؤثر خواهد بود؛ به‌گونه‌ای که در مناطق گرم و مناطق سرد فعالیت‌های ورزشی بیشتر در داخل سالن‌های سرپوشیده و با تأمین دما، رطوبت و تهویهٔ مناسب (به کمک سیستم‌های مکانیکی) انجام می‌شود. حال این که در نواحی معتدل، استفاده از هوای آزاد برای فعالیت‌های ورزشی مناسب‌تر به نظر می‌رسد.
کشور ما، به دلیل تنوع آب‌وهوایی، از قابلیت کافی برای پرداختن به انواع ورزشهای زمستانی کوهستانی و تابستانی آبی برخوردار است؛ به همین دلیل، انواع آب و هواهای کشور را به طور مختصر ذکر می‌کنیم و ورزشهای متناسب با هر نوع آب‌وهوا را شرح می‌دهیم .
۱. آشنایی با آب‌وهوای بیابانی جهت ساخت اماکن ورزشی
آب‌وهوای بیابانی خود به دو نوع فرعی، آب‌وهوای بیابانی داخلی و بیابانی کناره‌ای تقسیم می‌شود. نوع بیابانی کناره‌ای منحصر به حاشیه دریای خلیج‌فارس و عمان و جلگه‌ی خوزستان است.
در منطقه‌ی بیابانی داخلی که شامل مناطقی از جمله دشت کویر و لوت است، به دلیل ناسازگاری‌های آب‌وهوا با فعالیت‌های ورزشی روباز، در بیشتر ماه‌های سال سالن‌های سرپوشیده‌ی ورزشی نقش مهمی در پیشبرد فعالیت‌های تربیت‌بدنی و ورزش خواهند داشت؛ بنابراین، ساخت سالن‌های سرپوشیده باید به بیشترین حد برسد.
به دلیل بالا بودن دما و خشکی هوا در فصول گرم سال، استفاده از استخرهای شنا بسیار لذت‌بخش خواهد بود. ازاین‌رو، ساخت استخرهای شنا، در کنار سالن‌های سرپوشیده توصیه می‌شود.
در منطقه‌ی بیابانی کناره‌ای (منطقه‌ی گرم و مرطوب) نیز که قسمت‌هایی از استان بوشهر، خوزستان، هرمزگان و جنوب استان سیستان و بلوچستان را شامل می‌شود، به دلیل ناسازگاری آب‌وهوا با فعالیت‌های ورزشی روباز به دلیل بالا بودن حرارت و رطوبت هوا، در بیشتر ماه‌های سال به سالن‌های ورزشی که در پیشبرد فعالیت‌های تربیت‌بدنی و ورزش بسیار مؤثرند، نیاز است.
نکته: متأسفانه این مناطق، فاقد سهم عادلانه‌ای از اماکن و زمین‌های ورزشی است و در آنها سالن‌های سرپوشیده کمتری دیده می‌شود. کمبود اعتبارات از علل اصلی کمبود سالن‌های ورزشی در این شهرهاست.
۲. ساخت سالن‌های ورزشی در مناطق نیمه بیابانی
هرچه از بیابان‌های داخلی و کناره‌های جنوب به‌طرف کوهپایه‌ها برویم از سختی و خشکی هوا کاسته می‌شود که این امر موجب پیدایش آب‌وهوایی به نام آب‌وهوای نیمه بیابانی یا آب‌وهوای کوهپایه‌ای شده است. باتوجه‌به اعتدال آب‌وهوا در این منطقه امکان اجرای فعالیت‌های ورزشی در هوای آزاد به‌خوبی فراهم است و به دلیل سازگار بودن فعالیت‌های ورزشی روباز، گسترش ورزشهای توپی، سواری، فوتبال، تنیس و غیره توصیه می‌شود.
۳. احداث اماکن ورزشی در مناطق کوهستانی به چه صورت است؟
این نوع اقلیم به دو نوع آب‌وهوای سرد کوهستانی و آب‌وهوای معتدل کوهستانی تقسیم می‌شود. در منطقهٔ آب‌وهوایی سرد کوهستانی به دلیل وجود برف دایمی، اجرای فعالیت‌های ورزشی روباز در اکثر ماه‌های سال امکان‌پذیر نیست و سالن‌های ورزشی در پیشبرد فعالیت‌های تربیت‌بدنی و ورزش نقش اساسی دارند. فعالیت‌هایی که در این منطقه توصیه می‌شوند عبارت‌اند از: ورزش‌ها و فعالیت‌های ورزشی داخل سالن، از جمله ورزشهای انفرادی قدرتی، سنگ‌نوردی داخل سالن، تیراندازی، ورزشهای راکتی، توپی دسته‌جمعی و غیره.
نکته: در این مناطق، به دلیل بالا بودن توان اقتصادی، سالن‌های ورزشی بیشتری احداث شده است.
در منطقهٔ آب‌وهوایی معتدل کوهستانی، امکان استفاده از فضاهای روباز بیشتر از آب‌وهوای سرد کوهستانی است ولی بااین‌حال، در ماه‌هایی از سال، سرما عامل بازدارنده‌ای در استفاده از این فضاهاست. به‌طورکلی در آب‌وهوای کوهستانی به سبب برخورداری از ویژگی‌های بوم شناختی و ارتفاع از سطح دریا و هم‌جواری با کوهستان‌ها، امکان توسعهٔ ورزشهای کوه‌نوردی، تیراندازی و شکار وجود دارد. در این‌گونه مناطق، ساخت سالن‌های ورزشی باید به بیشترین حد و احداث اماکن روباز به حداقل آن برسد.
۴. آب‌وهوای معتدل خزری (معتدل مرطوب)
عمده‌ی این منطقه را استان‌های گیلان و مازندران دربرگرفته‌اند. در این منطقه به دلیل رطوبت زیاد، امکان اجرای فعالیت‌های تربیت‌بدنی و ورزش در هوای آزاد محدود است. گسترش فعالیت‌های ورزشی روباز از قبیل تیراندازی، سوارکاری، ورزشهای آبی، قایق‌رانی و غیره و فعالیت‌های داخل سالن از جمله ورزشهای دسته‌جمعی توپی و دوومیدانی به دلیل وجود زمینه‌ی مساعد، بسیار توصیه شده است و باتوجه‌به شرایط آب‌وهوایی، توسعه و گسترش ورزشهای آبی در این منطقه انتظار می‌رود.
بررسی موقعیت جغرافیای شهری
نام تربیت‌بدنی و ورزش همیشه با سلامتی و تندرستی همراه است و آن چه برای ورزش موردنیاز است، فراهم‌کردن محیطی سالم، پاکیزه و بدون آلودگی است. ازاین‌رو در ساخت و تجهیز اماکن ورزشی باید مواردی از قبیل مسائل بهداشتی، رفاهی، خدماتی و آموزشی را در نظر گرفت. در این راستا رعایت الگوهای فعالیتی و کاربری زمین‌های اطراف ورزشگاه‌ها (هم‌جواری) از دو جنبه یعنی هم‌جواری‌های متناسب و هم‌جواری‌های نامتناسب موردنظر است.
۱. منظور از هم‌جواری‌های نامتناسب چیست؟
منظور هم‌جواری‌هایی است که شرایط همسایگی با ورزشگاه‌ها و اماکن ورزشی را ندارند. بدین معنا که ورزشگاه‌ها نباید کنار اماکنی که شرایط همسایگی را ندارند ساخته شوند. از ساخت اماکن ورزشی
- در کنار بزرگراه‌ها، راه‌آهن، ترمینال‌ها و محل تردد اتومبیل‌ها
- در کنار پارکینگ‌ها و محل توقف اتومبیل‌ها
- در کنار تأسیسات صنعتی
- در کنار فروشگاه‌های مواد سوختی و پمپ‌بنزین‌ها
- در کنار تأسیسات نظامی و تسلیحاتی، آزمایشگاه‌های اتمی و شیمیایی
- در کنار اماكن جمع‌آوری زباله و فاضلاب‌های شهری
- در کنار حمام‌ها و یا مراکز غیربهداشتی مثل کشتارگاه‌های غیراستاندارد
- در کنار ساخت کنار تأسیسات درمانی و بهداشتی (به دلیل احتمال وقوع بیماری‌های واگیردار)
باید خودداری شود.
۲. اطلاعات کلی درباره هم‌جواری‌های متناسب
این‌گونه هم‌جواری‌ها، آن‌طور که از عنوان آنها برمی‌آید، شرایط همسایگی با اماکن ورزشی را دارند، از جمله:
- ساخت اماکن ورزشی در کنار پارک‌ها و فضاهای سبز
- ساخت اماکن ورزشی در کنار تأسیسات آموزشی مثل مدارس، دانشکده‌ها و دانشگاه‌ها و غیره
- ساخت اماکن ورزشی در کنار مجتمع‌ها و محلات مسکونی (به‌منظور سهولت دسترسی ساکنان محلات به اماکن ورزشی)
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!!
