آشنایی با سبک معماری بیونیک

معماری بیونیک مبحث گسترده‌ای است که در این مطلب در مورد آن توضیحاتی داده شده

مفهوم معماری بیونیک چیست؟

معماری بیونیک از ترکيب دو کلمه يولوژی و تکنيک به معنای زيستار شناختی يا بکارگيری اندام‌های ساختگی طبيعت که در زبان فارسی به آن زيست‌فنی می‌گویند.

معماری يونيک را علم سيستم‌هایی که زمینه و پايه‌ی تمامی سيستم‌های زنده‌اند می‌دانند. و امروزه هرکجا صحبتی از تکنولوژی هست تصوير همان دستاوردهای بسیار مهم تکنولوژی به ذهن می‌آید، اما اگر گاهی به مسيرتکنولوژی تمرکز کنيم هر پديده صنعتی يا ساختمانی، از الگوی زنده طبيعت الهام گرفته است.

بيونيک از هر سمت، هنر استفاده از دانش سيستم‌های زنده در حل مسائل فنی است. در کل علم، بيونيک را همانند دانشی که مسائل فنی را از مسیرهای زيستی حل می‌کند، بنا کرده‌اند.

هر معماری فوق‌العاده‌ای که بر پايه‌های نظری مستحکم برقرارشده باشد اکثرا تا زمانی به صورت طرح يا مدل باقی می‌ماند. هنگامی که ما اولين بار نظرات خود را به روی کاغذ آورديم و مدل آن را ساختيم تصور نمی‌کرديم که در مدتی کمتر از بيست سال آثار ما مقبوليت بيابند.

همچنین برای ساخت اينگونه طرح‌ها به دليل تک بودن هريک از اعضايش به ماشين‌آلات کامپيوتری و روش‌های توليد پيچيده‌ای احتياج دارد.

سبکی که معماران از آن الهام می‌گیرند!

در این سبک معماران از طبیعت الهام می‌گیرند و سازه‌های منحصربه‌فردی خلق می‌کنند. در طراحی و ساخت پروژه معماری بیونیک یا بیو‌ دیزاین تلاش بر این است که هرچه بیشتر و بهتر از طبیعت الهام گرفته شود.

۳ قسمت علم سیستم‌های سبک بيو دیزاین

علم سيستم‌هايی که کارکرد آن‌ها الهام از سيستم‌های زنده گرفته شده است. ( ساختار اصلی )
علم سيستم‌هايی که مشخصاتی نظیر خصوصيات سيستم‌های زنده را دارند. ( مکانيزم‌ها )
علم سيستم‌هايی که از نظر ظاهری به سيستم‌های زنده شبيه هستند. ( دريافت‌های حسی فرم )

آنالیز روابط عملکردی موجود با فرم و مواد

۱. فرم پايه

۲. فرم پيچيده

۳. تعيین تناسبات و اندازه

۴. آناليز مکانيزم

۵. آناليز رابطه‌ی فرم

۶. آناليز رابطه‌ی عملکرد

آشنایی با ساختارهای بیونیک پایدار

انسان از زمان پیدایش تا به الان در طبيعت به کنجکاوی کردن مشغول بوده و هست، در طبيعتی كه همیشه برای او ناشناخته بوده. و زمانی او به تدريج از دل طبيعت واژه تكنولوژی و هنر را بيرون كشيد و آن‌ها را برای تركيب در ذهن خود پرواند و حاصل آن را در قرن‌ها به زبان‌های متفاوت تکرار كرد.

بنابراين نیاز است ارتباطی با اصول منطقی و علمی بين سيستم‌های ماشينی و سيستم‌های زنده پديدار شود روح بخشيدن به ساختمان يکی از گرایش‌های این سبک است که با توجه به قدرت سازه برای تنفس ( زنده‌نمايی )، به کمک خطوط مستقيم يا منحنی خالص و القاء آهسته تماميت سازه به آن دست پيدا می‌کنند.

مهم‌ترین بخش برای سبک معماری بیونیک

مهم ترين بخش برای معماری بیونیک آن است که ساختمان بتواند زنده بودن خود را گسترش کند.
از زمان آفرينش زمين، طبيعت خود، تبديل به طراح و معمار نهايی شده است، در طی اين مدت گياهان و جانوران توانسته‌اند با تزئينات و طراحی‌های لازمه بر مشکلات محيط زيست خود بهترین باشند.

انسان نيز در مدت زندگی خود، هميشه سعی داشته برای ساخت و طراحی مکان‌ها و وسايل مورد نياز خود از طبيعت و محيط زيست اطراف خود الهام بگيرد.

چند مورد معماری بیونیک الهام گرفته شده از طبیعت:

خفاش، دلفين‌ها، عنکبوت‌ها، زنبورها، موريانه‌ها
تقليد از طبيعت مزايای بسياری دارد. هر جاندار کنونی دارای چندين ميليون سال تکامل است، در اين فاصله زمانی طبيعت هر چه را که سازگاری نداشته از بين برده است و اين اميدواری را بوجود آورده که بشر بتواند با مطالعه فرآيند تکامل، مکانيسم‌های جديد فناوری را از روی موجودات زنده نسخه‌برداری کند.

۴ عوامل مهم در طبیعت که انسان برای ساخت بناهای خود از آنها الهام می‌گیرد

۱. پوسته یا جلد

۲. ساختار

۳. آراستن

۴. انرژی

پيشگامان و برخی نمونه‌های معماری ارگانیک زیست فنی

آنچه تحت عنوان معماری به سبک بیونیک با بحث در مورد آن پرداخته ايم که از آغاز زندگی انسان با او همراه بوده است. قرن‌هاست که بشر با طبيعت به سر برده و خود از آن الهام می‌گيرد. لئوناردو داوينچی، يکی از اولين کسانی بود که برای حل مسائل زمانش به جستجو و تحقيق در ساختار جانداران پرداخت.

يکی از بهترين طرح‌های شناخته شده از علم بيونيک اثر لئوناردو داوينچی که ماشين پرنده را بر اساس ساختمان بدن يک خفاش طراحی کرد. حدود ۴۰۰ سال بعد ماشين پرنده با الهام از خفاش ساخته شد و در ساخت زيردريايی‌ها نيز از بدن دلفين الهام گرفته شده است.

چارلی لوكستون از پيشگامان عرصه معماری بیونیک

چارلی لوکستون از كسانی است كه ما را به طراحی طبيعت برمی‌گرداند تا به چگونگی معماری، طراحي و مهندسي، نظام موجود در معماری طبيعت را پی ببريم.
معماری را می‌توان علم حيات مصنوعی نامگذاری کرد و علمی نظیر آنچه در جهان طبيعت و نظام تکرار و پاسخ اصول بيولوژيکي و ژنتيکي اتفاق ميافتد. معماری بارها از ساختارها و اشکال طبيعی و طبيعت الهام گرفته است.
ذهنيت بيونيک و ارگانيک مهم‌ترين روند قرن بيستم بوده و ساليوان، لوکوربوزیه، رابت همگی روی شباهت‌های بيولوژيکی کار می‌کردند. جنبش سبک بیونیک شکل چهار ضلعی و منتظم ساختمان‌های سنتی را برای پديد آوردن ساختمان‌های بيولوژيکی و جهان طبيعی نابود می‌کند. نتيجه اين ديدگاه مجموعه ای از ساختمان‌های فوق‌العاده با قالب‌های بيولوژيکی می‌شود که در اکثرا از آناتومی انسان الهام گرفته شده‌اند.

تعریف سبک معماری بیونیک از لحاظ هنری

از لحاظ هنري نيز به سختی می‌توان ارزش خلاقيت هنری اين آثار را سنجیده، و نوآوری واقعی معمار را از نتايج تصادفی و محاسبه شده کامپيوتری جدا کرد و اما از بسياری حرکت‌ها که ارزشی بیشتر از مد زدگی نداشتند و همچنان هستند.

حرکت‌هايی که در ابتدا خوشايند عموم نبودند و شديداً مورد حمله منتقدان قرار گرفتند ولی در آخر نتوانستند پايه‌های حرکت جديدی را بنا کنند.
از دو دهه پيش بود که با افزايش قدرت رايانه‌ها معمارانی چون لين که اين امکانات را يافتند تا به طراحي معماری ابعاد جديدی بدهند ابزار اين معماران سيستم های کامپيوتری جديدی است که نه تنها طراحی سه بعدی را از ابتدا ممکن می‌کند بلکه برابر آن، محاسبه مدل‌های رياضی پيچيده، فرم های غيرهندسی و شبيه سازی فرآيندهای زنده را امکان پذير می‌سازند.

لين يکی از اولين معمارانی است که به رايانه نقش خلاق می‌دهد. اين رايانه است که آثار جديدی بر پايه معادلات تقريبی خلق می‌شوند. طراحی او با تجزيه يک اثر به زيرمجموعه ها شروع مي‌شود.

یکی از مشهورترین آثار معماری بیونیک لین

يکی از مشهورترین آثار اين معمار خانه جنين گونه اوست. اين طرح تلاشی است برای برخوردی تازه با موضوعاتی چون تنوع گرايی، توليد منفرد در کنار توليد فراوان و انعطاف گرايي در ساخت. اين خانه ترکيبی است از اعضای مختلف که قواعد هندسی همگی آن‌ها به کمال تعريف و محدوده رشد آن‌‌ها مشخص شده است و اين نکته نشان می‌دهد که تناسب ، زيبايی و عملکرد در مفهوم کلاسيک آن بسيار با ارزش است.

خانه اینگونه در مسير تکامل خود نه تنها متأثر از داده‌هاي اوليه است. بلکه مهم‌تر از آن خود را با محل بنا. سبک‌های رايج محلی، شرايط اقليمي، مصالح ساختمانی و برداشت محلی از زيبايی وفق می‌دهد .
اگر جانداری موفق می‌شود در نقاط متفاوت و شرايط اقليمی متفاوت اقليمی نه تنها برنامه غذايی خود را بلکه ساختار فيزيکی بدن و حتی رنگ و پوستش را با شرايط وفق دهد، چرا يک اثر معماری نتواند به چنين وفاقی دست یابد.

برخی از مزایای معماری زیست فنی

جمعيت جهان در سال ۱۹۹۰ حدود يک ميليارد و ۲۵۰ ميليون نفر محاسبه شده بود. که در سال ۲۰۰۰ اين جمعيت به ۶ ميليارد نفـر رشـد پيدا کرد. خوشبينانه‌ترين احتمال برای سال ۲۰۵۰، بالغ بر ۱۲ ميليارد نفر است.

درطول ۱۰۰ سال اخير شهرها، به اجبار بيشتر از گذشته، برنامه ريزي و استراتژی‌های شهری خود را بر اساس متمرکزسازی‌های با اهميت آسمان خراش‌ها و گستردگی مناطق مسکونی با جمعيتی متمرکز تغيير خواهند داد. که اهميت دادن هر چه بيشتر نسبت به گذشته به آن، امری ضروری و نتیجه خواهد داد.

بعضی از ویژگی‌های گسترده سبک معماری بیونیک

استفاده از رنگ‌های روشن، به خصوص سفید که فرآیند ساختار طبیعی فضای داخلی را به ویژه زمانی که از متریال‌های طبیعی همچون چوب استفاده می‌شود، می‌تواند سازش مناسب فرم با زمینه را به نمایش گذارد.

البته نقش متریال‌های کامپوزیتی، به معنای برابر کردن رنگ با متریال می‌باشد که اکثرا سفیدی و روشنی را در کنار شفافیت به نمایش می‌گذارد تا معنای سبک بیونیک در غالب معماری با طبیعت ارائه نماید.