آشنایی با شبکه‌های لوله‌کشی (آب‌رسانی، آتش‌نشانی، فاضلاب و غیره)
آب‌رسانی در شبکه‌های لوله‌کشی ساختمان
شبکه‌های لوله‌کشی آب‌رسانی وظیفه رساندن آب را به مصرف‌کنندگان به عهده‌دارند. شبکه‌های آب‌رسانی ۵۰ تا ۹۰ درصد هزینه تأسیسات آب‌رسانی را به خود اختصاص می‌دهد. چون تغییر دادن لوله‌های یک شبکه پس از چند سال کار، هزینه سنگینی را به دنبال دارد؛ بنابراین در محاسبات شبکه لوله‌کشی جمعیت ۲۵ تا ۴۰ سال آینده را مبنای طرح قرار می‌دهند. سیستم‌های آب‌رسانی شبکه لوله‌کشی را می‌توان به سه گونه زیر طرح نمود.
۱. سیستم‌های آب‌رسانی شبکه‌های حلقه‌ای
درصورتی‌که انتهای شاخه‌های شبکه شاخه‌ای را به یکدیگر وصل نماییم شبکه حلقه به دست می‌آید. در این نوع شبکه‌های جریان آب در لوله‌ها سیستم به‌جای مصرف تغییر جهت می‌دهد و هر ناحیه از دو یا چند جهت امکان آب‌رسانی دارد. این شکل‌ها معایب شبکه‌های شاخه‌ای را نداشته، ولی هزینه ساختمان آن‌ها بیشتر و محاسبه آن‌ها به علت مشخص نبودن جهت جریان در لوله‌ها را مشکل‌تر می‌کند.
۲. سیستم‌های آب‌رسانی شبکه‌های درهم
به دلیل اینکه ساختمان شبکه‌های حلقه‌ای پرهزینه می‌باشد و همیشه در همه‌جاها باصرفه نیستند، ازاین‌رو پیشنهاد می‌گردد برای شبکه بوستان از ترکیب هر دو نوع شبکه ۱ و ۲ مورداستفاده قرار می‌گیرد. در شبکه‌های آب‌رسانی محدودیت سرعت از دونقطه موردتوجه قرار می‌گیرند.
الف) ماکزیمم سرعت که نباید در لوله‌های شبکه آب‌رسانی از حد بیشتر گردد، زیرا زیادشدن سرعت ازیک‌طرف سبب افزایش افت فشار شده و درنتیجه گران شدن تأسیسات انجماد فشار در شبکه (منبع مرتفع و یا پمپ) می‌گردد و از سوی دیگر مقدار نیروی نامی در زانو و سه‌راهی در اثر تغییر جهت سرعت، زیاد شده و امکان شکسته شدن لوله به‌ویژه در محل اتصالات زیاد می‌گردد. سرعت آب در لوله‌های یک شبکه ۲ متر در ثانیه بوده و برای شبکه‌های آتش‌نشانی تا ۲/۵ متر در ثانیه پیشنهادشده است.
ب) کمترین سرعت آب در شبکه‌های آب‌رسانی بدین‌جهت در نظر گرفته می‌شود که در اثر سرعت کم رسوب در لوله بیشتر ایجاد می‌گردد و گازهای محلول در آب به‌صورت حباب‌هایی کدر می‌آیند که در بخش‌های مسیرهای طولانی بلند شبکه جمع شده و باعث می‌شوند جریان آب‌رسانی را مختل نمایند. به‌جز آن کمی سرعت و پا ساکن بودن آب به سبب تغییر مزه آب‌شده و از گوارایی آن می‌کاهد. کمترین سرعت مطلوب آب در شبکه ۳ متر در ثانیه می‌باشد. البته باید توجه داشت به پیروی از این حد کمترین در لوله‌ها فرعی همیشه امکان‌پذیر نیست بنابراین کوشش می‌شود تا آنجا که ممکن است این حد کمترین حفظ شود.
محدودیت فشار در شبکه لوله‌کشی
بیشترین فشار در شبکه لوله‌کشی باید به‌اندازه‌ای باشد که لوله‌ها بتوانند آن را مخصوصاَ در اتصالات تحمل نمایند. خطر ترکیدن لوله در نقاط پست و گود و در نیمه‌شب‌ها که جریان آب در شبکه ناچیز و درنتیجه افت فشار به کمترین و فشار به بالاترین حد ممکن می‌رسد می‌گردد، استاندارد وزارت نیرو بیشترین فشار را در شبکه ۵ تا ۷ اتمسفر تعیین کرده است.
در ایران انتخاب بیشترین فشار بیش از ۵ تا ۶ اتمسفر درست نیست؛ زیرا افزایش فشار در شبکه به‌جز کاهش ایمنی در برابر شکسته شدن لوله مقدار نشت و درصد هدر رفتن آب را نیز افزایش می‌دهد. درصورتی‌که کمترین فشار در شبکه باید به‌اندازه‌ای باشد که در ابتدا هر انشعاب فشار لازم برای مصرف‌کننده در لوله وجود داشته باشد. این فشار باید نیازهای زیر را تأمین نماید.
کمترین فشار در شبکه آب‌رسانی باید چه میزان باشد؟
۱. افت اشاره‌ای پدید آمده در لوله انشعاب، شیر ورودی آب به ساختمان‌ها و شیر یک‌طرفه را جبران نماید.
۲. افت فشار به وجود آمده در کنتور آب را جبران نماید. باید توجه داشت که افت فشار در کنتور آب برخلاف افت فشار لوله‌کشی درون هر طبقه از ساختمان را جبران نماید (بسته به ارتفاع هر طبقه و پیچ‌وخم‌هایی که لوله‌کشی در آن مابین ۱ تا ۴ متر ارتفاع آب).
۳. ارتفاع طبقات ساختمان را جبران نماید. (طبقه اول ۴ متر و بقیه طبقات هر یک ۳ متر).
۴. در شیری واقع در ارتفاعی دو متر بالاتر از آخرین طبقه، درست کم ۳ متر فرار در آب باقی بماند. با توجه به نیازهای نامبرده کمترین فشار مناسب بسته به تعداد طبقه رهای ساختمان است. در محاسبه‌های ابتدایی و به‌طور تقریبی می‌توان کمترین فشار لازم در شبکه را برای بیشتر از ۴۰ متر و برای کمتر از ۳ متر و برای روستاها تا پیرامون ۲۰ متر اختیار نمود.
به علت محدودیت‌های نامبرده سازمان‌های آب منطقه‌ای معمولاً تأمین فشار کافی در ساختمان‌های بیش از پنج طبقه را متعهد نمی‌شوند و فشار لازم در شبکه درونی ساختمان‌های بلندمرتبه باید توسط شبکه تأسیسات آب‌رسانی ایجاد تا فشار ویژه لازم تأمین گردد. لوله‌های شبکه مورداستفاده توزیع آب شرب از جنس پلی‌اتیلن با فشار کاری ۱۲ اتمسفر است.
دو سیستم شبکه آتش‌نشانی
شبکه‌های آب‌رسانی آتش‌نشانی به دودسته سیستم‌های خشک و تر تقسیم می‌شود.
سیستم‌های آب‌رسانی آتش‌نشانی (خشک)
در ساختمان‌های بلند جعبه‌های آتش‌نشانی در طبقات توسط یک لوله ½۲ اینچ به هم متصل می‌شوند و سپس توسط یک لوله ½۲ اینچ به کنار در ورودی ساختمان به شیر دروازه‌ای (دو کوپلینگ) متصل شده و با توجه به رایزر دیاگرام لوله‌کشی آتش‌نشانی، نحوه اتصال لوله‌کشی ساختمان به جعبه در طبقات و به شیرهای دروازه‌ای در خارج از ساختمان مشخص می‌شود.
در رایزر دیاگرام این سیستم لوله‌کشی را سیستم خشک گویند. چون همیشه داخل لوله‌ها آب نبوده و فقط به هنگام آتش‌سوزی از طریق شیر دوکوپلینگ (دروازه‌ای) که در خارج ساختمان قرار دارد به ماشین آتش‌نشانی متصل و از آن طریق آب به طبقات جهت خاموش کردن آتش می‌رسد.
۲. سیستم آب‌رسانی آتش‌نشانی (تر)
که به‌وسیله مخزن ذخیره آب و بوستر پمپ آتش‌نشانی تغذیه می‌گردد؛ بنابراین سیستم لوله‌کشی از دو جهت تغذیه می‌شود و توسط دو شیر یک‌طرفه یکی بعد از شیر دروازه‌ای و دیگری بعد از بوستر پمپ قرار دارد. یکی از پمپ‌ها به‌عنوان رزور در نظر گرفته‌شده و یک عدد کپسول ۴ کیلویی پودر در محل پمپ خانه و طبقات در نظر گرفته‌شده، تفاوت سیستم تر با سیستم خشک که در بالا گفته شد در جعبه‌های آتش‌نشانی است که در لوله به آن وارد می‌شود.
لوله‌ای به قطر “۱ اینچ مربوط به هورزیل (شیلنگ و قرقره) است که دارای یک شیر یک‌طرفه “۱ اینچ و شیلنگ ¾ اینچ است ولوله به قطر ½۱ اینچ به شیر هیدرانت جعبه متصل است که به هنگام آتش‌سوزی سازمان آتش‌نشانی برای اطفای حریق از آن استفاده می‌کند و از شیلنگ ¾ اینچ برای خاموش نمودن آتش توسط اهالی ساختمان استفاده می‌شود.
شبکه‌های لوله‌کشی حرارتی و برودتی
سیستم شبکه لوله‌کشی حرارتی می‌تواند سیستم بسیار ساده‌ای متشکل تنها از تعدادی لوله و یا سیستم بسیار پیچیده‌ای متشکل از صدها لوله باشد. این سیستم می‌تواند به‌سادگی یک لوله منفرد باشد که آب را در یک منبع به منبع دیگر منتقل می‌کند یا سیستم پیچیده‌ای با تعداد زیادی اتصال باشد که آب را در منطقه وسیعی توزیع می‌کند و یا دستگاهی که آب را به سیستم خاص تزریق می‌نماید.
لوله‌ها می‌توانند دارای ارتفاع متفاوتی در ابتدا و انتها و سایزهای مختلفی باشند. شبکه‌های لوله‌کشی ممکن است شامل منابع ذخیره، تانک‌های فشار پمپ‌ها، شيرها، وسایل کنترل فشار، مبدل‌ها و سایر وسایلی باشند که روی جریان آب تأثیر می‌گذارند.
دو روش سیستم حرارتی با آب گرم
شبکه‌های سیستم حرارتی با آب گرم به چند روش به شرح زیر انجام می‌شود:
۱. شبکه دو لوله‌ای با برگشت مستقیم
در این نوع شبکه آب برگشتی ازهر رادیاتور به‌طور مستقیم وارد لوله برگشت شده و دو لوله اصلی رفت‌وبرگشت به‌موازات یکدیگر کشیده می‌شوند و از آن برای رادیاتورها انشعاب گرفته می‌شود.
۲. شبکه دو لوله‌ای با برگشت معکوس
در این نوع شبكه آب برگشتی از رادیاتورها در جهت حرکت آب در لوله رفت حرکت می‌کند تا لوله برگشت آب آخرین رادیاتور را نیز به آن متصل می‌کنند.
سه روش عمل سیستم حرارتی در ساختمان‌های چندطبقه
در روش‌های گفته‌شده در بالا در ساختمان‌های چندطبقه معمولاً به سه روش عمل می‌کنند.
روش اول: هر طبقه به‌طور مجزا توسط یک انشعاب از موتورخانه تغذیه می‌گردد که می‌توان از روی کلکتور توسط شیرهای جداگانه‌ای آن را باز و بسته نمود.
روش دوم: برای واحدهایی که طبقات بر روی‌هم قرارگرفته‌اند لوله‌ها از یک رایزر کشیده شده و در هر طبقه قبل از ورود به هر واحد شیرفلکه قطع و وصل نصب می‌گردد.
روش سوم: چنانچه ساختمان مانند مدارس وادارات دولتی و بیمارستان‌ها و ساختمان به چند رایزر تقسیم‌بندی شده و هر رایزر یک یا چند رادیاتور مشابه و نزدیک به خود را در همه طبقات تغذیه می‌کند. در سقف زیرزمین انتهای همه رایزرها به هم رینگ می‌شود و در انتهای دو لوله به موتورخانه می‌رود. برای هر رایزر در سقف زیرزمین شیرفلکه قطع و وصل در نظر گرفته شده؛ و در طراحی نقشه‌های جدید برای هر طبقه شیرهای قطع و وصل در نظر گرفته می‌شود.
دو روش سیستم‌های برودتی
آب سرد و گرم تولیدشده به دو طریق مورداستفاده واقع می‌شود.
الف) آب سرد یا گرم توسط پمپ بین کویل هواساز و چیلر با دیگ گردش می‌کند عبور هوا از روی کویل هواساز هوای سرد یا گرم تولید می‌نماید. هوای تهیه‌شده توسط سیستم کانال‌کشی به اتاق‌ها ارسال می‌شود.
ب) آب سرد یا گرم توسط پمپ بین (کویل، فن کویل) و (چیلر) یا دیگ گردش می‌کند فن کویل‌ها در اتاق‌های مختلف نصب‌شده‌اند. هوای اتاق‌ها از روی کویل سرد و یا گرم فن کویل عبور کرده و سرد یا گرم می‌شود.
کاربرد و نصب دستگاه چیلر
چیلر دستگاهی است که آب موردنیاز هواساز و پا فن کویل را تأمین می‌کند. در هواساز قسمت سردکننده عبارت است از کویلی که معمولاً آبسرد در آن جریان دارد. هوا توسط فن (بادبزن) از روی کویل سرمایی عبور داده می‌شود که پس از سرد شدن توسط کانال‌کشی به اتاق‌ها و قسمت موردنیاز فرستاده می‌شود. در مورد فن کویل هوای اتاق توسط فن از روی کویل سرمایی عبور کرده و خنک می‌شود.
برای استفاده از دو سیستم چیلر و بویلر باید لوله‌کشی را از این دو به کویل‌های سرد و گرم هواساز انجام شود. این کویل‌ها به‌صورت یک لوله رفت به رنگ قرمز و یک لوله برگشت رنگ آبی بر روی بدنه دستگاه مشخص است که با وصل کردن لوله‌ها بویلر و چیلر به‌وسیله مهره‌ماسوره به آن مورداستفاده قرار می‌گیرد. آب جریان یافته در کویل‌ها پس از تعادل حرارتی با هوا به سمت دستگاه اولیه چیلر – بویلر برمی‌گردد. علاوه بر گرما و سرما بنا بر سفارش مصرف‌کننده می‌توانیم رطوبت زن را نیز به میزان دلخواه رطوبت با نصب افشانک‌ها به دستگاه اضافه کنیم.
شبکه آب و فاضلاب در ساختمان‌ها
آب مصرفی در ساختمان‌ها به طرق گوناگون مورداستفاده قرار می‌گیرد؛ که شامل: مصارف بهداشتی، عمومی، صنعتی و … می‌باشد؛ اما به هر صورت مقداری از آب مصرفی به‌صورت فاضلاب در اثر آلوده شدن به چربی‌ها، مواد شوینده، فضولات و اشغال مخلوط و به سیستم لوله‌کشی فاضلاب سرازیر می‌شود.
درصورتی‌که فاضلاب به نحوی مناسب از محیط دور نشود ایجاد آلودگی نموده و محل مناسبی برای رشد و تکثیر باکتری‌ها و میکروب‌ها می‌شود؛ بنابراین بایستی لوله‌کشی سیستم فاضلاب به‌نوعی طراحی گردد که آب‌های آلوده را از محیط‌زیست دور نماید و در صورت امکان با تصفیه مجدداً بتوان از آب پاک و تمیز جهت مصارف دیگر مانند آبیاری و حتی در کشورهای پیشرفته جهت آب شرب از آن استفاده نمود.
مزایای استفاده از شبکه تهویه
شبکه تهویه فاضلاب ونت (VENT) که گازهای فاضلاب را به محیط خارج از ساختمان انتقال می‌دهد، SEWER لوله اصلی فاضلاب که پس از جمع‌آوری آب‌های فاضلاب در هر ساختمان به لوله اصلی (Building SEWER) وارد و ازآنجا به سمت انشعاب لوله اصلی فاضلاب شهری به خارج از ساختمان انتقال می‌یابد.
در لوله‌کشی فاضلاب با توجه به فاضلاب ساختمان و انتقال آن به چاه و یا لوله فاضلاب شهر، آب حاصل از باران و آب‌های سطحی به‌وسیله لوله‌ها به چاه دیگری تامSTORM) ) منتقل می‌گردد. لوله‌های فاضلاب باید دارای لوله‌کشی تهویه و متصل به ونت که در خارج محوطه ساختمان و در هوای آزاد و دور از کولرها طراحی‌شده باشد تا امکان تهویه مناسب از سیستم فاضلاب برقرار شود.
نحوه کار شبکه استخرها
شبکه لوله‌کشی استخر درواقع یک سیکل مداربسته از شبکه آب است که آب دائماً به‌وسیله پمپ که قلب این سیستم را تشکیل می‌دهد در جریان می‌باشد، مسیر شبکه لوله‌کشی آب استخر به شرح زیر است:
مسیر آب موتورخانه استخر مربوط به سیستم‌های سیرکولاسیون که به‌وسیله پمپ‌ها (سانتریفوژ) گریز از مرکز که یکی از پرکارترین دستگاه‌ها در تأسیسات استخر هستند که وظیفه انتقال و جابجایی آب را به عهده‌دارند که پس از تصفیه در این مسیر موتورخانه آب از کفروها استخر (اسکیمرها) و پس از عبور از صافی موگیر توسط دو دستگاه پمپ مکش شده و سپس جهت تصفیه وارد دو دستگاه فیلتر شنی می شود.
پس از گندزدایی و عبور از مبدل حرارتی آب گرم شده و مجدداً وارد استخر می‌شود و درصورتی‌که نیاز به آب تازه باشد آب از مخزن ذخیره وارد سیستم شده که پس از گرم شدن و گذر از هیتر و یا منبع دوجداره، یا کویل، بویلر با توجه به نوع طراحی و مصرف آب در موتورخانه وارد استخر گردد. سیستم لوله‌کشی آب در استخرهای سرپوشیده و روباز تفاوت‌هایی وجود دارد.
شبکه لوله‌کشی تهویه مطبوع
نوعی شبکه لوله‌کشی برای تجهیزات تهویه مطبوع که در آن چهار لوله مستقل و مجزا برای رفت‌وبرگشت آبگرم و سرد در نظر گرفته می‌شود. دو لوله برای رفت‌وبرگشت آبگرم و دو لوله برای رفت‌وبرگشت آبسرد. شبکه‌ای که در آن لوله‌های رفت‌وبرگشت گرم و سرد به‌موازات یکدیگر اجرا می‌شوند.
در این شبکه ممکن است تجهیزات تبادل حرارت اتاقی یا مرکزی دارای یک کوئل یا دو کوئل باشند. در صورت استفاده از تجهیزات یک کوئله، شیرهایی در محل اتصال لوله‌ها به کوئل امکان تغییر جریان گرم یا سرد را فراهم می‌آورند.
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!!
