استانداردها وجزئیات طراحی فرودگاه
معرفی فرودگاه و برنامه ریزی انتخاب محل آن
واژه فرودگاه، تنها شامل فرودگاه‌های شهری آشنا برای مسافران تعطیلات نیست، بلکه شامل فرودگاه‌های نظامی (که هیچ ساختمانی در آن‌ها وجود ندارد یا تعداد آن‌ها کم است؛ نیز می‌باشد). فرودگاه‌ها را میتوان به فرودگاه‌های عمومی (قابل دسترس برای هر مسافر هوایی) و خصوصی (ترمینال‌های هواپیماهای باربری، فرودگاه‌های شرکتی، كلوب‌های هوایی و پایگاه‌های نیروی هوایی) تقسیم کرد.
انتخاب موقعیت مناسب فرودگاه
انتخاب محل برای یک فرودگاه می‌تواند به شرایطی مانند مکان نگاری، زمین‌شناسی و مقیاس‌های ساختمان‌های اطراف بستگی دارد. در مسیرهای پرواز و فرود، ساختمان ترمینال‌ها، فضاهای انبار و خدمات، فضاهای تعمیرات، مخزن سوخت و غیره، تا حد امکان باید فضای کافی برای الحاقات آینده اختصاص داده شود. عامل مهم دیگر، مجاورت به شبکه‌های ارتباطی موجود و پیش بینی شده است.
طرح توسعه عمومی فرودگاه
برای تمامی فرودگاه‌ها باید یک طرح توسعه ۲۰ ساله طراحی شود، و به منظور ایجاد تغییرات در گنجایش و طبیعت مسافرت‌های هوایی، پیشرفت‌های فناوری هواپیما و دیگر نوآوری‌ها، در دوره‌های زمانی منظم بازنگری گردد.
پیش بینی حجم ترافیک هوایی، به اطلاعات کافی درباره پرواز هواپیماها، تعداد مسافران و حجم و حمل بار نیاز دارد. این اطلاعات طبق نظمی خاص، بازرسی و بازبینی می‌شود، تا با تغییرات مدرن همگام گردد. محاسبات و طراحی تسهیلات و تأسیسات فرودگاه، بر مبنای حداكثر میزان رفت و آمد در شرایط عادی (یعنی ارقامی که هر سال ۳۰ بار یا در ماه‌های پر رفت و آمد، ۱۰ بار به دست می‌آیند) صورت می‌گیرد.
برنامه‌ریزی‌های آینده طراحی فرودگاه
برنامه‌های آینده، نیازمند پیش بینی میزان رفت و آمد است که بر مبنای داده‌های زیر تعیین می‌شود:
۱. میانگین / اوج جابه جایی مسافر (مسیرهای خارج از کشور/ داخلی، ورود/خروج، حمل کالا/ترانزیت، مسیرهای حمل و نقل کوتاه / طولانی)؛
۲. میانگین / اوج حمل و نقل هوایی / پست هوایی پروازها و فرودها (مسیرهای خارج از کشور / داخلی، واردات/ صادرات/ انتقال)، تناسب ابعاد استاندارد {محفظه‌ها /پالت ها}، میانگین/ بیشترین وزن کلی بار، تعداد اجناس یا گنجایش کالاها)؛
۳. میانگین / اوج جابه جایی‌های هواپیما مطابق با انواع هواپیما (مسافربری، باربری یا ترکیبی)
دیگر عوامل مهم در برنامه‌ریزی عبارت‌اند از:
۱. انتخاب نوع دسترسی مسافران به فرودگاه (خودرو شخصی، تاکسی، وسایل نقلیه عمومی).
۲. میانگین شمار افرادی که هر مسافر را همراهی می‌کنند، میانگین تعداد لوازم هر مسافر، تعداد بازدیدکنندگان از فرودگاه (بدون ارتباط با مسافران و کارکنان).
فضاهای عملکردی طراحی فرودگاه
فضاهای عملکردی زیر، گنجایش یک فرودگاه را مشخص می کند:
۱. سیستم مسیرهای پرواز و فرود (امکان حرکت هواپیما درهر واحد زمان)؛
۲. باندهای حرکت هواپیما (مسیر های حرکت هواپیما برای گرم شدن) و شمار درگاه‌های ورود وخروج مسافرین؛
۳. ساختمان‌های ترمینال برای مسافران (امکان حرکت مسافران، وسایل آن‌ها و حمل کالا در واحد زمان).
ظرفیت سیستم ثبت و صدور بلیط باتوجه به عوامل زیر تعیین می شود:
۱. سیستم جاده یا راه آهن مرتبط (شامل فضاهای پارکینگ، گنجایش جاده‌ها)؛
۲. بازرسی مسافران/ترخیص کالا (تعداد پیشخوان‌ها، گنجایش سیستم انتقال / نوار نقاله)؛
۳. کنترل گذرنامه‌ها؛ بازرسی‌های امنیتی، بازرسی قبل از سوار شدن به هواپیما (ابعاد اتاق‌های انتظار و تعداد پیشخوان‌ها)
محوطه بارگیری دراطراف محل توقف هواپیماها، که مسیرهای حرکت هواپیما رابه ترمینال متصل میکند. این محل شامل مسیرهای گرم‌کردن هواپیما، فضاهای مانور /توقف‌کردن هواپیما، فضاهای مشترک رفت و آمد و مسیرخودروهای سرویس وتجهیزات می‌باشد و ازاین‌رو باید در مجاورت ترمینال بنا شود.
طرح ترمینال‌های مسافرتی فرودگاه
چهار ایده اصلی درفرودگاه‌ها برای قرارگیری هواپیما و نحوه ارتباط آن با ترمینال
۱. طرح اسكله‌ای (همراه با ترمینال مرکزی اصلی): هواپیماها در دو طرف یک اسكله متصل به ساختمان ترمینال، توقف می‌کنند. در صورت وجود دو اسکله یا بیشتر، فضای مابین آن‌ها باید برای ۱ تا ۲ محوطه بارگیری و مسیرهای گرم‌کردن هواپیما برای هر کدام کافی باشد (امکان گرم‌کردن درون و بیرون در یک زمان).
۲. طرح ماهواره‌ای (با ترمینال مرکزی): یک یا چند ساختمان که هر کدام به صورت شعاعی متوسط با فضاهای پارکینگ هواپیما احاطه شده‌اند، به ترمینال اصلی متصل هستند و این اتصال معمولا از طریق تونل‌های وسیع زیرزمینی صورت می‌گیرد.
۳. طرح خطى: در این حالت هواپیماها در کنار ساختمان پایانه و به صورت ردیفی و رو به ساختمان توقف می‌کنند. محل توقف هواپیما – چه قائم باشد و چه زاویه‌دار- طول کلی ساختمان پایانه را طی میکند.
۴. طرح نقاله‌ای: در این طرح هواپیماها نسبتاً با فاصله از ساختمان پایانه توقف می‌کنند و مسافران با خودروهای مخصوص، فاصله بين هواپیما و ساختمان پایانه را طی می‌کنند. با استفاده از این طرح میتوان طرح‌های ترکیبی بیشتری به وجود آورد.
باندهای پرواز و مسیرهای حرکت هواپیما
جهت‌گیری، طول و شمار باندهای پرواز و فرود هواپیما
۱. جهت‌گیری آن‌ها اساساً با توجه به جهت باد غالب منطقه مشخص می‌شود تا هر فرودگاه در ۹۵ درصد سال قابل دسترسی باشد (با حداکثر باد جانبی ۲۰ گره). در صورت وزش بادهای مخالف قدرتمند دائمی، ایجاد یک باند ثانویه نیز ضروری است.
۲. طول آن‌ها به نوع هواپیما، شرایط آب‌وهوایی غالب و شرایط مکان نگاری همچون دما، فشار هوا (بسته به ارتفاع از سطح آب‌های آزاد) و شیب زمین و غيره بستگی دارد.
۳.تعداد باندها به گنجایش رفت و آمدهای قابل کنترل بستگی دارد. اگر این مسیرها به موازات یکدیگر قرار گیرند (حداقل فاصله ۲/۵ متر است)، از لحاظ اقتصادی مقرون‌به‌صرفه‌تر است؛ ولی اگر بیشتر از ۱۳۱۰ متر باشد، امکان پرواز و فرود به طور همزمان فراهم می‌شود. در این صورت، بالاترین ظرفیت نظری محاسبه می‌گردد.
۴.مسیر حرکت هواپیما باید به‌گونه‌ای طراحی شود که پس از هر فرود، باند پرواز و فرود، در کمترین زمان ممكن تخلیه شده و دسترسی به جایگاه‌های توقف نیز با استفاده از کوتاه ترین مسیر ممکن صورت می‌گیرد. در فرودگاه‌های وسیع، ایجاد فضاهایی برای سبقت‌گرفتن با مسیرهای فرعی، می تواند به افزایش ظرفیت کمک کند.
جایگاه‌های پارک هواپیما در فرودگاه
محل قرارگیری دماغه در فرودگاه
محل قرارگیری دماغه درفرودگاه نیاز به فضای کم، کاهش مشکلات مربوط به گازهای آلاینده برای کارکنان، تجهیزات و ساختمان‌ها؛ انجام سرویس‌های دوره‌ای سریع‌تر به‌طوری که تجهیزات مورد نیاز پیش از رسیدن مهیا باشند؛ درنتیجه آسان‌شدن ارتباط با پل‌های پیاده‌رو را به همراه دارد. با وجود این، در این نوع توقف هواپیما با زحمت زیادی میتوان خارج شود و به زمان بیشتر و پرسنل مجهزتری نیاز است.
در زمان‌هایی که هواپیماها، مستقیما از مسیر حرکت به محل خود می‌روند و از آن خارج می‌شوند (مانند توقف دماغه به داخل به صورت قطری) و توقف دماغه به خارج قطر، نیازی به بکسل کردن هواپیما نیست. با این وجود، این نوع توقف، به فضای بیشتری نیاز دارد و دود و آلودگی بیشتری را در پیرامون ترمینال به وجود می‌آورد. در نتیجه وجود اجزا و عناصر حفاظتی لازم است.
توقف هواپیما به صورت موازی، راحت‌ترین مانور را برای ورود و خروج هواپیما فراهم می‌آورد و دیگر نیازی به بکسل کردن نیست؛ از آنجاکه فضای زیادی را اشغال میکند، هنگام ورود و خروج یک هواپیما، فعالیت در محل هواپیماهای مجاور محدود می‌شود.
مسیرهای حرکت وفضاهای توقف درفرودگاه
مشخص کردن محل و مسیرهای خدماتی در محوطه بارگیری به منظور کارایی و عملکرد ایمن هواپیما اهمیت زیادی دارد. این مسیرها باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که باعث اتصال مستقیم و ایمن محوطه بارگیری به سایر فضاهای کاری فرودگاه گردند. نقاط تقاطع مسیرهای حرکت هواپیما و مسیرهای خدماتی باید به حداقل میزان ممکن کاهش یابد. این مسیرها ممکن است پشت هواپیما یا بین بال‌های آن‌ها باشد.
درصورتی که مسیرهای خدماتی از زیر پل‌های عابر گذر عبور کنند، ارتفاع کافی برای حرکت تمامی خودروهای خدماتی وجود داشته باشد (معمولا حداقل ۴/۵ متر) به علت گسترش مکانیزه شدن خدمات هواپیمایی، تامین فضای کافی برای بارگیری و پارک کردن خودروهای خدماتی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است (شامل کانتینرهای داخلی).
نکته: ترمینال‌ها درواقع امکان جابه‌جایی مسافران از سیستم حمل ونقل زمینی (حمل‌ونقل عمومی، تاکسی‌ها و خودروهای شخصی) به هواپیما را آسان می‌سازند. ازاین رو باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شوند که جابه‌جایی مسافران و بارهای آن‌ها به طور کار آمد، آسان و سریع و در یک زمان با کمترین هزینه ممکن صورت پذیرد.
معیار مهم جابه‌جایی مسافران در فرودگاه
یکی از معیارهای مهم دراین مورد فاصله‌ای است که مسافران باید طی کنند که عبارت است از:
فاصله بین پارکینگ خودرو/محل پیاده شدن تا بخش‌های اصلی که باید به حداقل میزان ممکن برسد. اصلاح برای تطبیق با هرگونه افزایش در رفت و آمد نیز باید بدون تغییرات بنیادی و هزینه‌بر در ترمینال اصلی، میسر شود.
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!!
