تأثیر اقلیم بر بیان معماری
اقلیم یکی از عوامل مهمی است که معماری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مطالعه انحصاری اقلیم در رابطه با معماری چندان رضایت‌بخش نیست، زیرا معماری محصول پیچیده‌ای است که علاوه بر اقلیم، مصالح، شیوه‌های ساخت، شرایط مذهبی، سیاسی و اجتماعی همگی نقش خود را ایفا کرده‌اند؛ بنابراین می‌توانیم موضوع را به‌صورت کلی بررسی کنیم.
چگونگی بیان عوامل اقلیمی در معماری گذشته
۱) مصر با آفتاب درخشان، گرما و فقدان باران اهرام، دیوارهای عظیم و بدون پنجره با سقف مسطح ضخیم به وجود آورد.
۲) بابل، سوریه و بین‌النهرین با دشت‌های مرطوب و کم ارتفاع خود، همراه با باتلاق، باران و باران‌های سیل‌آسا به ساختمان‌ها سکوهای مرتفعی دادند که با راه‌پله‌ها و رمپ‌های وسیع به آن‌ها نزدیک می‌شد.
۳) ایران با آب‌وهوای خشک و گرمش تالارهای ستون‌دار باز می‌داد. نفوذ فارسی در کشورهای آسیایی نیز به دلیل نفوذ سیاسی اسلام آشکار بود.
۴) یونان با آب‌وهوای سخت‌تر، اما گاه‌گاهی آفتاب داغ و رگبار ناگهانی رواق‌ها و ستون‌هایی ایجاد می‌کرد.
۵) رومی‌ها از یونان الهام گرفتند و ازآنجایی‌که آب‌وهوای ایتالیا چیز خاصی برای پذیرایی نداشت، رومی‌ها نیز رواق‌ها و ستون‌هایی داشتند.
۶) آب‌وهوای فرانسه از معتدل تا نیمه گرمسیری، از شمال تا جنوب متفاوت است. این تغییرات اندازه دهانه‌های در و پنجره را که در جنوب کوچک می‌شوند، تنظیم می‌کند. شیب سقف‌ها، شیب‌دار در شمال، برای ریختن برف، در جنوب تقریباً صاف می‌شود. سایر کشورهای اروپایی بعداً تحت تأثیر تأثیرات کلاسیک و مسیحی قرار گرفتند.
۷) در هند ویژگی‌های اقلیمی سنتی حیاط قوسی، ایوان‌ها و بالکن‌ها، چجاها، جلیس های سوراخ‌دار و استخرها و فواره‌ها.
این ویژگی‌های گسترده درگذشته مناسب و مفید بودند، اما اکنون با پیشرفت تکنولوژی و تحقیقات، راه‌حل‌های مختلفی برای مشکلات اقلیمی پیداشده است.
بررسی مسئله‌ی آب وهوا و تابش خورشید
آب‌وهوا عمدتاً توسط گرمای خورشیدی و تابش خیره‌کننده، بادهای غالب و رطوبت و باران تعیین می‌شود. در معماری این عوامل اقلیمی باید به‌گونه‌ای موردتوجه قرار گیرند که ساختاری راحت ازنظر فیزیکی و روانی برای سکونت، کار یا تفریح ایجاد کنند. استفاده از مزایا یا به حداقل رساندن معایب آن‌ها مانند گذشته کافی نیست.
خورشید مهم‌ترین عامل در اقلیم است. تابش آن دمای روزانه را تعیین می‌کند. دما مستقیماً بانفوذ پرتوهای خورشید از طریق منافذ و به‌طور غیرمستقیم از طریق جذب و تابش گرما توسط مصالح دیوار و سقف افزایش می‌یابد. برای راحتی هر دو عامل باید در نظر گرفته شود. اگر دیوارها و سقف‌های مجاور ارزش عایق کافی نداشته باشند، اقدامات اتخاذشده برای محافظت از نفوذ مستقیم اشعه خورشید از طریق بازشوها مفید نخواهد بود. سقف آسیب‌دیده‌ترین قسمت سازه است، زیرا در طول روز اشعه خورشید را دریافت می‌کند.
روش‌های محافظت در برابر آفتاب
۱. ساده‌ترین روش برای اطمینان از شرایط آسایش با توجه به برگ خرید خورشید، اجتناب از جنبه‌هایی است که در اثر پرتوهای مستقیم حداکثر دما را ایجاد می‌کنند و درصورتی‌که پرتوهای مستقیم قابل‌اجتناب نباشد، پوششی از سایه بر روی حداکثر سازه ایجاد شود. همچنین می‌توان چهره‌های ساختمان را در برابر اشعه‌های مستقیم توسط آفتاب‌شکن محافظت کرد. یکی از روش‌های محافظت از بالای ساختمان، داشتن سقف تنفسی است. سقفی که در دولایه با شکاف و از طریق تهویه قرار می‌گیرد.
۲. تابش آفتاب، اگرچه در تابستان ناخوشایند می باشد، ممکن است در زمستان خوشایند باشد. در چنین شرایطی، اقدامات محافظ و انتخاب روش مطابق با شرایط اقلیمی مناسب است.
۳. محافظت در برابر تابش خیره‌کننده نیز بسیار مهم است. اقداماتی که در برابر تابش خورشید انجام می‌شود لزوماً باعث کاهش تابش خیره‌کننده نمی‌شود. عوامل ایجاد تابش خیره‌کننده، آسمان روشن و مناطق اطراف آن می باشد. این عوامل بدون توجه به تابش خورشید که ممکن است متفاوت باشد و ممکن است در یک‌طرف (در بعضی جاها در شمال) عملاً وجود نداشته باشد، بر تمام اضلاع تأثیر می‌گذارد. تابش خیره‌کننده ممکن است توسط مزارع و رنگ‌آمیزی کاهش یابد.
تاثیر عناصر طراحی اقلیمی
طراحی ساختمان‌هایی که به محیط پاسخ می‌دهند شامل؛ استفاده از اصول طراحی خورشیدی و همچنین درک دقیق روابط متقابل پیچیده بین طراحی معماری، مصالح ساختمانی، رفتار انسانی و عوامل آب و هوایی است. این نوع طراحی که فقط به استفاده از انرژی خورشیدی محدود نمی‌شود، بلکه شامل استفاده از تمام اشکال انرژی طبیعی برای فراهم کردن شرایط راحتی موردنیاز در فضای ساخته‌شده، ممکن است به‌عنوان طراحی اقلیمی تعریف شود. قبل از تشریح راه‌ها و ابزارهای دستیابی به آسایش انسان در فضای ساخته‌شده، مفید خواهد بود که دقیقاً چه چیزی آسایش را تشکیل می‌دهد.
اصول و راهبردهای طراحی اقلیمی
هدف در طراحی سازه‌ای که به محیط پاسخ می‌دهد باید به حداکثر رساندن بهره خورشیدی در زمستان و به حداقل رساندن افزایش گرما در تابستان باشد. افزایش گرما می‌تواند به یکی از روش‌های زیر انتقال حرارت طبیعی، رسانش، همرفت و تشعشع علاوه بر تبخیر صورت گیرد که نقش عمده‌ای در خنک‌سازی محیط داخلی دارد؛ بنابراین یک تناقض ذاتی در وظایفی که پوشش ساختمان باید در تابستان و زمستان انجام دهد وجود دارد.
در اقلیمی مانند آب‌وهوای ما، سرمایش عامل اصلی تأثیرگذار بر طراحی ساختمان است. سطوح رطوبت نیز به همراه دمای بالای تابستان در دهه ۳۰ بسیار بالا است؛ بنابراین کنترل افزایش حرارت خورشیدی مهم‌ترین عاملی است که باید در نظر گرفته شود.
منابع افزایش گرما در اقلیم
استفاده صحیح از دستگاه‌های سایه بان می‌تواند از رسیدن تابش مستقیم خورشید به تمام یا بخشی از سقف، دیوارها یا پنجره‌های ساختمان جلوگیری کند. پوشش گیاهی طبیعی، ساختمان‌های مجاور یا چشم‌انداز اطراف می‌تواند سایه‌اندازی ایجاد کند، برای مثال درشیب رو به شمال یک تپه یا دره دستگاه‌های سایه‌بان روی ساختمان (ثابت یا متحرک که دومی به‌صورت دستی یا خودکار کنترل می‌شود) می‌تواند از رسیدن تشعشعات به بخش‌های مهم مانند، پنجره‌ها، درب‌ها و حتی سقف‌ها جلوگیری کند. بهره غیرمستقیم خورشیدی از آسمان یا منعکس‌شده از ساختمان‌های اطراف یا زمین و هوای گرم شده توسط سطوح تحت تابش مانند جاده‌ها و پیاده‌روها نیز می‌تواند به میزان قابل‌توجهی دربار خنک‌کننده کمک کند.
مقدار قابل‌توجهی گرما نیز توسط وسایل برقی، روشنایی الکتریکی و سرنشینان تولید می‌شود که در طول فصل گرمای بیش‌ازحد می‌تواند منجر به دمای بسیار زیاد شود. استفاده از نور طبیعی روز برای جایگزینی نور مصنوعی در صورت لزوم و استفاده از نور مصنوعی باراندمان بالا می‌تواند هزینه‌های سرمایش را به‌ویژه در ساختمان‌های تجاری به‌شدت کاهش دهد. وسایل تولید گرما باید طوری قرار داده شوند که گرما را بتوان به‌سرعت از ساختمان خارج کرد تا بار خنک‌کننده کاهش یابد.
روش‌های کنترل افزایش گرما
کنترل خورشیدی شامل؛ جلوگیری از افزایش گرمای ناخواسته خورشیدی با در نظر گرفتن عوامل زیر در طراحی است:
اقلیم و طراحی سایت
پاکت ساختمان
کنترل دستاوردهای داخلی
رای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!!
