ضوابط و قوانین طراحی کتابخانه
کتابخانه‌ها مرکز دانش، فعالیت و فناوری هستند که میتوانند مقیاس و طراحی خاص و قابل‌توجه‌ای داشته باشند. برای ایجاد فضاهای مناسب، امن و راحت جهت مطالعه، تحقیق و حتی معاشرت باید اصول طراحی یک کتابخانه را بدانیم.
طراحی کتابخانه برای جذب مردم
امروزه کتابخانه‌های زیادی در هر شهر وجود دارد؛ به همین دلیل طراحان، معماران و مهندسان در حال تلاش برای ایجاد نمای بیرونی و داخلی چشمگیر برای جذب طیف گسترده‌ای از مردم هستند؛ بنابراین اصول کلی وجود دارد که باید در نظر داشت تا بتوانید ایده کامل‌تری از معماری یک کتابخانه به دست آورید.
طراحی کتابخانه و به‌طورکلی طراحی معماری یک هنر پویا و همیشه در حال تکامل است؛ پس باید ایده‌های طراحی خود را بروز کنیم. برای نمونه می‌توانید از طراحی کتابخانه‌های مدرن موفقی مانند کتابخانه ماتسوبارا در ژاپن، بایر بلیندر در ایالات متحده آمریکا، بینهای در چین و دانشگاه لاترب استرالیا ایده بگیرید.
تاریخچه کتابخانه؛ از گذشته تا امروز
در آن زمان، قبل از ظهور موتورهای جستجوی آنلاین، افراد برای دریافت سؤالات خود به معتبرترین کتابخانه‌ای که می‌شناختند مراجعه می‌کردند. تنها کاری که باید انجام می‌دادید، این بود که سؤال خود را مطرح کنید و یک کتابدار مستقیماً به سؤال شما پاسخ می‌دهد یا شما را به سمت کتابی راهنمایی می‌کند که حاوی اطلاعات موردنظر شما است. مفهوم کتابخانه به هزاره‌ها قبل برمی‌گردد. اولین کتابخانه سازمان‌یافته در خاورمیانه باستان در قرن هفتم پیش از میلاد توسط فرمانروای آشوری در نینوا، عراق امروزی تأسیس شد. این مجموعه شامل تقریباً ۳۰۰۰۰ لوح خط میخی بود که بر اساس موضوع جمع شده بودند.
بعد از گذشت مدتی تقریباً تمام تمدن‌های بزرگ، کتابخانه‌هایی ساختند که مخزن‌هایی از دانش بودند که اطلاعات و محتویات کتاب‌ها به‌سختی فراهم می‌شد. برخی از آن‌ها به‌قدری بزرگ و جامع بودند که آثار آن‌ها تا امروز زنده است. برای مثال، کتابخانه اسکندریه در مصر حدود ۷۰۰۰۰۰ سند از یونان، ایران، مصر، هند و سایر مناطق جهان را در خود جای‌داده است. این کتابخانه آن‌قدر بزرگ و مشهور بود که یک شعبه در معبد سراپیس داشت. شهرت جهانی کتابخانه بیت‌الحکمه در بغداد که در سال ۸۳۰ پس از میلاد تأسیس شد، یکی دیگر از «ابر کتابخانه‌ها» بود که به‌خاطر مجموعه‌ای عظیم معروف بود.
باگذشت قرن‌ها، مردم به مزایای داشتن مراکز دانش در دسترس عموم پی بردند و کتابخانه‌ها در شهرها و شهرستان‌های سراسر جهان رایج شدند و تا امروز همچنان به تعداد و رونق آن‌ها افزوده می‌شود.
انواع کتابخانه‌ها برای آشنایی بهتر
برای طراحی کتابخانه شما باید با انواع آن‌ها آشنایی داشته باشید. در ادامه به بررسی چند مورد از این مسئله خواهیم پرداخت. این را هم بدانید که همه این موارد میتوانند در یک کتابخانه عمومی باشند که هرکدام در یک قسمت قرار دارند.
۱) منظور از کتابخانه‌های پژوهشی چیست؟
این کتابخانه‌ها اغلب در دانشگاه‌ها هستند که شامل مجموعه‌ای از مطالب در مورد موضوعات علمی هستند. در کتابخانه‌های پژوهشی علی‌رغم اینکه از تحقیقات علمی پشتیبانی می‌کنند، در تلاش‌اند که دسترسی به تمام موارد موردنیاز را فراهم کنند.
۲) کتابخانه‌های دیجیتال یا کتابخانه الکترونیکی
کتابخانه دیجیتال، کتابخانه‌ای است که در آن اسناد به‌جای کاغذ یا سایر رسانه‌های محلی به شکل الکترونیکی ذخیره شده‌اند. اطلاعات و منابع کتابخانه دیجیتال به‌راحتی قابل‌دسترس و مقرون‌به‌صرفه است.
۳) هدف از تاسیس کتابخانه‌های دانشگاهی چیست؟
در محوطه دانشگاه قرار دارد و باهدف خدمت به دانشجویان، اساتید و سایر مؤسسات دانشگاهی تأسیس می‌شود که می‌تواند به بهبود فرهنگ مطالعه در سراسر کشور کمک کند؛ بنابراین کتابخانه‌های دانشگاهی باید اطلاعات قابل‌اعتماد و مرتبط در رشته‌های مختلف را در اختیار دانشجویان قرار دهند.
۴) توضیحی درباره کتابخانه‌های کودکان
شامل مجموعه‌ای از کتاب‌هایی است که برای کودکان و نوجوانان در نظر گرفته شده است. این کتابخانه‌ها اغلب در اتاق‌های جداگانه در کتابخانه‌های عمومی قرار دارند. محیط این مکان باید به گونه‌ای باشد که کودکان به خواندن و سوادآموزی، علاقه‌مند شوند. می‌توانید از رنگ‌های شاد در دیوارهای اتاق و نصب پوسترهای بچگانه در اطراف اتاق استفاده کنید.
۵) کتابخانه‌های عمومی شامل چه موضوعاتی می‌شوند؟
کتابخانه عمومی شامل تمام موضوعات مختلف می‌شوند؛ از جمله موارد بالا و می‌تواند هر بخش در یک اتاق جداگانه قرار گیرد و طراحی هر بخش مربوط به موضوع خودش باشد. کتابخانه‌های عمومی معمولاً بخشی از یک سیستم سراسری هستند، بنابراین شهروندان در صورت داشتن کارت کتابخانه فعال میتوانند از همه شعب استفاده کنند.
کارت کتابخانه معمولاً برای افرادی که می‌خواهند کتاب امانت بگیرند، صادر می‌شود و کارکنان کتابخانه جزئیات زمان امانت و تعداد آیتم‌های امانت گرفته شده را برعهده دارند.
اصول و نکات طراحی کتابخانه
نکات مهمی درمورد طراحی کتابخانه وجود دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
نحوه قرارگیری مبلمان در کتابخانه
اثاثیه موجود در کتابخانه شما نقش مهمی در جذب مشتریان خواهد داشت. مبلمانی را انتخاب کنید که به شما در رسیدن به اهدافتان کمک کند. پیشنهاد می‌کنیم از به‌کاربردن مبلمان سنگین خودداری کنید و در عوض از مبلمان چابکی استفاده نمایید که به‌راحتی جابه‌جا شوند تا فضا انعطاف‌پذیرتر شود.
درنظرگرفتن میزهای قابل تنظیم ارتفاع، سطوح تاپ، سطل‌های نگهداری کنار میزها، اجزای مدولار، قفسه‌بندی روی چرخ و حتی نصب دیوارهای متحرک نکاتی هستند که میتوانند به بهبود فضای کتابخانه شما کمک شایانی کنند.
اگر می‌خواهید توجه مردم را به خود جلب کنید، به سراغ نمایشگرهایی بروید که دارای محتوای زیبا و پرطرفدار در مناطق پرتردد هستند. به‌عنوان‌مثال، بسیاری از کتاب‌ها آثار هنری باورنکردنی دارند، بنابراین نحوه قرارگیری کتاب‌ها به‌گونه‌ای باشد که جلد یا صفحات داخلی کتاب‌ها نمایان باشد.
یک تجربه تحول‌آفرین برای طراحی
در حالت ایده‌آل، معماری مدرن، مشتریان را قادر می‌سازد تا انواع تجربیاتی را که خود و جوامعشان می‌خواهند داشته باشند را به دست آورند. کتابخانه‌ها باید به چیزی بیش از فضاهایی برای امانت گرفتن کتاب تبدیل شوند؛ درواقع آن‌ها فضاهایی برای همکاری و ارتباط هستند.
یک کتابخانه مدرن فضای چندمنظوره‌ای را برای تعامل افراد و یادگیری مهارت‌های جدید فراهم می‌کند. این در اصل یک مکان ملاقات، کافه و حتی یک استودیوی دیجیتال است.
برای اینکه به مشتریان خود یک تجربه تحول‌آفرین بدهید، ایده‌هایی مانند استفاده از آشپزخانه کوچک، کافه، فضاهای ملاقات عمومی، میز خدمات سیار، کامپیوترهای بازی، دیوارهای شیشه‌ای که فضای باز را به داخل می‌آورند، قسمت‌های استراحت (مبلمان گرم و دلپذیر، شومینه و پوشش چوبی را در نظر بگیرید)، حیاط‌ها، اتاق‌های کنفرانس که به‌عنوان فضاهای سازنده دوبل می‌شوند، ایستگاه‌های ویرایش ویدئو و کلاس‌هایی با موضوعات مختلف بسیار تأثیرگذار هستند.
ریز فضاهای مربوط به کتابخانه
مساحت موردنیاز برای یک کتابخانه عمومی و جامع حدود ۵۰۰ مترمربع می‌باشد و ریز فضاهای مربوط به آن به شرح زیر است:
۱) ورودی و راهرو
۲) بخش‌پذیرش و اطلاعات: معمولاً جلوی درب ورودی قرار دارد.
۳) محل امانات: این مورد هم در نزدیکی درب ورودی قرار دارد؛ به عنوان مثال می‌تواند روبروی بخش پذیرش قرار گیرد.
۴) سالن‌های مطالعه: معمولاً باید در طبقات و یا جاهای که سکوت بیشتری داشته و از ورودی فاصله داشته باشد.
۵) بخش کودکان: در طبقه همکف در یک اتاق جداگانه قرار می‌گیرد.
۶) اتاق‌های مدیریت و کارکنان: باید در یک بخش کاملا مجزا از فضای اصلی طراحی شوند.
۷) بایگانی
۸) انتشارات
۹) نمازخانه
۱۰) سرویس‌های بهداشتی
همه این موارد تعدادی از فضاهای مربوط به کتابخانه است که باتوجه‌به خلاقیت طراح و شرایط ساختمان باید به بهترین نحو ممکن طراحی شود.
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!
