برترین جاذبههای گردشگری ایران در کرمان
کرمان یکی از محبوبترین شهرهای ایران و برترین جاذبههای گردشگری ایران است. برای بیشتر مردم وقتی میگویید کرمان، ارگ بم به ذهنشان خطور میکند؛ اما علاوه بر ارگ بم که یک جاذبه تاریخی عظیم ایرانی است، این استان بزرگ مکانهای شگفتانگیزتری برای کشف دارد. یکی از این مکانها گنبد جبلیه است که کمتر شناختهشده اما کماهمیت نیست. امروز سفری کوتاه به این بنای ارزشمندی که نیاکانمان از ما بهجا گذاشتهاند، داریم.
علت نامگذاری گنبد جبلیه
آنچه بازدید از گنبد جبلیه را جذابتر میکند، ساختار آن است. این بنای هشتضلعی با گنبد آجری، یک بنای سنگی میباشد که توجه هر تازهواردی را به خود جلب میکند. همچنین بانامهایی مانند «گنبد گبر»، «گنبد زیگ» و «گنبد گنج» نیز شناخته میشود. از سال ۱۳۸۵ آنها یک موزه در داخل بنای تاریخی و یک پارک در اطراف آن ایجاد کردند. این گنبد تاریخی، از سنگ ساختهشده که یکی از مهمترین صفاتی است که مورخان به آن اذعان داشتهاند و شاید به همین دلیل میباشد که به آن «جبل سنگی» که در لغت به معنای کوه سنگی است، نیز میگویند.
تاریخچه گنبد جبلیه کرمان
اطلاعات موثقی از تاریخچه این شاهکار در دست نیست. در مورد اینکه چه زمانی و برای چه اهدافی ساختهشده است. همین موضوع آن را مرموز و جذابتر میکند؛ اما حدود یک قرن است که این بنا در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد. هیچ اطلاعات مستدلی در مورد زمان ظهور آن بر روی زمین وجود ندارد؛ اما از سوی دیگر کتاب قدیمی وجود دارد که نویسنده درباره این گنبد تاریخی در ایران نوشته است و قدمت این کتاب به سالهای ۸۹۷ تا ۹۱۰ برمیگردد که تاکنون کهنترین زمان ذکر گنبد جبلیه در تاریخ بوده است.
یک ژنرال، نویسنده و جغرافیدان انگلیسی به نام سر پرسی سایکس دریکی از کتابهای خود به نام تاریخ ایران، این بنا را در سال ۱۹۰۰ توصیف میکند: «از گورستان که رد میشوید، ساختمانی سنگی هشتضلعی با گنبدی به شکل دو هلال به قطر ۵.۴۸ متر در داخل و ۵.۴۸ متر در هر طرف مشاهده میکنید که نوک و انتهای آن آجری است. یک دایره این مکان جبلیه نام دارد و تنها بنای سنگی کرمان همین گنبد جبلیه میباشد.»
هدف از ساخت گنبد جبلیه چیست؟
هنوز هدف از ساخت این گنبد در کرمان مشخص نیست؛ اما آنها چنین احتمالاتی را مطرح میکنند که ممکن است این باشد:
۱. آتشکده
۲. یکی از تأثیرگذاران آرامگاه زرتشتیان است که در سیل کرمان در سال ۱۹۵۴ ویران شد.
۳. آرامگاه سید محمد طبشیری
۴. آرامگاه دانیال حکیم معروف به پیرمراد
۵. معبدی بودائی که قدمت آن به دوران مغول (۱۲۰۶–۱۳۶۸) برمیگردد.
مهندسی گنبد جبلیه کرمان
این بنای هشتضلعی به ارتفاع ۱۸ متر است که هر طرف آن ۸ درب دارد. متأسفانه هفت مورد از آنها مسدود شدهاند تا بنای یادبود مستحکمتر بماند. بدنه بنا از سنگ و گنبد آن از آجر است. در روایات آمده، که بهجای آب از تخممرغ، شیر شتر و خاکستر برای استحکام بخشیدن به این بنا استفاده کردهاند.
قسمت پایین درواقع قسمت هشتضلعی است که دارای دیوارهای ضخیم میباشد. در هر طرف این سازه، یک نمای قوسی شکل بزرگ قرار دارد و شیروانی برای کاهش بار ساختمان در داخل طاقها ساخته میشود. در بالای هشت ورودی اشکال تزئینی مربع یا مستطیل وجود دارد. در طرفین طاقها دو شیروانی بر رویهم قرارگرفته است. شیروانی پایین دارای طاق جناغی و رویی مستطیل شکل میباشد.
از بالای قسمت پایین تا قاعده گنبد قسمت میانی قرار دارد. این بخش ششضلعی است و قطر آن کمتر از فونداسیون میباشد. در این قسمت هشت نورگیر وجود دارد که بالای دربها قرار دارند. قسمت فوقانی گنبد جبلیه یک متر باریکتر از قسمت میانی آن میباشد که پا یا حلقه ایجاد کرده است. این حلقه، سازه را با ۳۲ ضلع و ۲۴ شیروانی مستطیل شکل احاطه میکند.
ساختار و اجزای گنبد جبلیه
گنبد جبلیه از آجر سفید به قطر ۱۲ متر ساختهشده است. ارتفاع ساقه سنگی گنبد به ۸ متر میرسد و در وسط آن نورگیر قرار دارد. طبق شواهد، این گنبد قرار بوده دولایه باشد، اما به دو دلیل این اتفاق نیفتاد. این دو دلیل عبارتند از؛
۱. پوشش بیرونی تخریبشده
۲. فرآیند ساختوساز نیمهتمام رهاشده
فضای داخلی گنبد جبلیه
داخل ساختمان بسیار ساده است و تزئینات خاصی ندارد. فقط در قسمت فوقانی ۱۶ طاق تیز برای تبدیل هشتضلعی به دایره روی ساقه گنبد تعبیهشده است. در اینجا شیروانی نیز وجود دارد و تقریباً تنها تزئینات این بنا هستند. به نظر میرسد حتی در داخل گنبد گچبری نیز وجود داشته، که آن نیز از بین رفته است.
آثار موزه سنگ کرمان
موزه سنگ کرمان مجموعهای بیش از ۱۰۰ قطعهسنگ تراشیده شده است که متعلق به دورههای مختلف تاریخی میباشد. این موزه در ابتدا بهعنوان “گنجینه جبالیه (کتیبههای تاریخی)” شناخته میشد. از آثار مهم این موزه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. سنگقبر خواجه اتابک مربوط به دوره سلجوقی (۱۰۳۷-۱۱۹۴)
۲. کتیبه مسجد آبدار اشکان رابر که به سنگ هزاره رابر معروف میباشد. اینیکی از قدیمیترین کتیبههای موزه است. این کتیبه متعلق به بنای مسجدی در ارتفاعات شمالی شهر رابر کرمان میباشد و بر روی قطعهسنگ طبیعی به خط کوفی حکاکی شده است.
۳. کوچکترین سنگقبر کشفشده در گنبد جبلیه استان کرمان است. یک کشاورز آن را در سال ۱۹۹۸ کشف کرد. این سنگ ۲۶ در ۲۲ سانتیمتری کتیبهای با دو قسمت دارد: نوار حاشیهای حاوی آیات قرآن و متن میانی شامل نام متوفی و سال فوت.
۴. سنگقبر میرزا آقاخان فرزند میرزا احمدعلی خان وزیری نویسنده تاریخ کرمان.
کلمات پایانی
در طول اقامت خود در کرمان، اگر مایل به بازدید از جاذبههای بیشتری هستید، میتوانید از تخت درگاه قلی بیگ، پارک جنگلی پردیسان و موزه دیرینهشناسی کرمان که نزدیک به گنبد جبلیه هستند، دیدن کنید.
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان میتوانید سفارش خود را بهصورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!!