
در این مقاله شما را با همه تجهیزات سرمایشی و گرمایشی آشنا می کنیم:
سازوکار سرمایش تبخیری (کولرآبی)
در این روش توسط پاشش آب در مسیر عبور هوا، دمای خشک هوا کاهش مییابد. این روش در مناطقی با رطوبت بالا بازدهی خوبی ندارد. در کولرهای آبی، آب که در محفظه پایینی ذخیره میشود توسط پمپ به بالای کابین کولر انتقال دادهشده و روی پوشالها میریزد. هوا در جریان عبوری از پوشالهای خیس، گرمای خود را ازدستداده، خنک و مرطوب شده و توسط کانالها به فضای موردنظر هدایت میشود.
کولرآبی باید دستکم ۳ متر از هر دهانه دودکش و یا هواکش فاضلاب ساختمانی فاصله داشته باشد مگر آنکه این دهانه حداقل ۲ متر بالاتر از سطحرویی کولرآبی باشد. اطراف کولرآبی باید حداقل ۶۰ سانتیمتر فضای دسترسی و سرویس داشته باشد. کولرآبی را نباید بالای معابر عمومی نصب کرد، مگر اینکه در زیر آن سینی قطره گیر با لوله تخلیه به مکانی دور از این معابر تعبيه گردد.
بادگیر سیستم تهویه هوای سنتی
بادگیر یک سیستم تهویه سنتی بوده که در مناطق گرم و خشک کشور همچون؛ یزد هنوز موردعلاقه مردم است. در این روش جریان هوای گرم و خشک خارج از طریق دریچههای مخصوص تعبیهشده در بالای ستون منارهای وارد و به سمت پایین جریان مییابد.
در پای مناره جریان هوا با عبور از حوضچه آب به روش سرمایش تبخیری خنک شده و به فضای موردنظر هدایت میگردد. هوای گرمی که در محیط وجود دارد نیز به علت نیروی شناور به سمت بالا حرکت کرده و از طریق پنجرههای مشبک بالای گنبدی خانه خارج میشود و یک نیروی مکشی نیز برای هوای خنک تازه ایجاد میکند.
مزایا و معایب مهم فنکوئل
این تجهيز از لولههای مسی با پرههای آلومینیومی تشکیلشده و برای تجهیزات سرمایشی و گرمایشی توام با هم از طریق انتقال حرارت اجباری توسط فن (بادزن) و بیشتر برای موارد مصرف (هتلها، ادارات و آپارتمانها) بکار میرود. فنکوئلها معمولاً دارای کلید کنترل دور سه سرعتِ هستند و کنترل ظرفیت آنها با تغییر دور بادزن و تغییر دبی آب صورت میپذیرد.
از مزایای فنکوئلها میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- سیستم سرمایش نسبت به کانالکشی فضای کمتری اشغال میکند.
- نیاز به اتاق بادزن نیست یا ابعاد آن کوچکتر است.
- فضای موردنیاز برای عبور کانالهای هوا کوچکتر است.
معایب فنکوئلها نیز به شرح زیر هست:
- تعمیرات دستگاههای آبی بیشتر از دستگاههای هوایی است.
- برای میعانات رطوبت هوا باید فکری کرد.
۳ روش طراحی لولهکشی فن کوئل ها
- لولهکشی مستقل یا چهار لولهای (جدا برای آب گرم و آب سرد)
- لولهکشی مشترک یا دو لولهای (هم برای آب گرم و هم آب سرد)
- لولهکشی مرکب یا سه لولهای (رفت جدا و برگشت مشترک) صورت میپذیرد.
اجزای فنکوئلها: فنکوئلها از فیلتر، کویل سرد و گرم، بادزن، تشتک تخلیه، ترموستات و بدنه تشکیل میشوند.
سیستم کار هواساز به چه صورت است؟
در هواسازها بهمنظور تهویه ورودی هوای خارج و به جهت پیشگرمایش هوا از پیش گرمکن استفاده میشود. برای صرفهجویی در مصرف انرژی مقداری از هوای برگشتی از محل مورد تهویه پس از عبور از فیلتر (به جهت پالایش هوا) به سیستم برمیگردد تا از میزان هوای ورودی کاسته شود.
در مسیر جریان هوا میتوان از تجهیزات سرمایشی و گرمایشی مانند؛ رطوبتگیرها (مانند هوا شوی، کویل سرد و مواد جاذب رطوبت)، کویل گرمایی و سرمایی، رطوبت زن و بادزن که به یک سیستم کانال دارای خروجی هوا که به فضای تهویه شده منتهی میشود استفاده نمود. منابع تأمین سرمایش (ماشین تبرید و لولهکشی)، گرمایش (دیگ، متعلقات، لولهکشی) و تهیه آب (مخزن، پمپ، لولهکشی و برج خنککن) نیز وجود دارد.
مکانهای غیرمجاز برای استفاده از هوای برگشتی
- توالت و پیسوار
- حمام
- آشپزخانه و آبدارخانه
- رختکن
- پارکینگ مشترک
- فضاهایی که در آن گازهای زیانآور تولید میشود.
- هوای یک واحد مسکونی برای استفاده در واحد مسکونی دیگر
- فضاهایی که در آن میکروب و آلودگی تولید میشود.
- هوای استخر سرپوشیده با رطوبت نسبی بیش از ۶۰ درصد
کاربرد سیستم زنت یا ایرواشر
زنت مخفف زمستانی و نیمه تابستانی بوده و از تجهیزات سرمایشی و گرمایشی است که در تابستان مانند، کولرآبی عمل نموده و در زمستان مخلوط هوای تازه و هوای گرم برگشتی که با عبور از کویل حرارتی گرم شده است را در صورت نیاز رطوبت زنی کرده و به فضای موردنظر وارد میکند. دستگاه ایرواشر غبار، ذرات و سایر آلودگیها را از هوایی که به آن وارد میشود زدوده و هوای تمیز را بیرون میدهد.
هوا توسط بادزن به درون محفظه مکیده شده و توسط آبفشانها با آب شسته میشود. این آب پس از عبور از فیلتر آشغال زدایی شده و دوباره به آبفشانها برمیگردد. از کاربردهای این سیستم میتوان به تمیز سازی هوا، رطوبت دهی، رطوبتزدایی و همچنین سرمایش تبخیری اشاره نمود.
تفاوت پمپ حرارتی و دستگاههای تهویه مطبوع
پمپ حرارتی وسیلهای است که عمل انتقال انرژی از نقطه مبدأ (کمدما) به نقطه مقصد که دارای دمای بیشتر بوده را انجام میدهد. عمل انتقال به کمک انرژی حرارتی زیاد نقطه با دما بالاتر یا دمای مکانیکی انجام میپذیرد. تفاوت بین پمپ حرارتی و دستگاههای تهویه مطبوع مرسوم، این است که پمپ حرارتی قابلیت انتقال حرارت برای هر دو تجهیزات سرمایشی و گرمایشی را دارد. پمپ حرارتی میتواند مانند، دستگاههای چیلر یا دستگاههای تبخیری تولید سرما کنند که این عمل با چرخه سرمایش (مانند یخچال) مقدور است.
پمپهای حرارتی که به دو نوع منبع زمینی و منبع هوایی تقسیم میشوند. ادوات تبريد تمام الکتریکی هستند که هیچگونه سوخت فسیلی در آن مصرف نمیشود و بالطبع فاقد هرگونه آلایندگی زیستمحیطی هستند. این پمپها برای نواحی سردسیر (پایینتر از ۴۰ درجه فارنهایت) مناسب نبوده و دارای راندمان پایینی هستند.
پمپهای حرارتی عموماً برای آپارتمانهای کوچک مناسب بوده و جهت نصب این تأسیسات از پنجره ساختمان استفاده کرده و یا اینکه دریچهای برای آن در سطح دیوار ایجاد میکنند. پمپهای حرارتی صرفاً قابلیت تأمین هوای سرد و گرم را داشته و جهت تأمین آب گرم مصرفی از تأسیسات برداری باید استفاده نمود. سروصدا، پایین بودن بازده انرژی، هزینه بالای تعمیر و نگهداری و محدودیت استفاده، از معایب پمپهای حرارتی هستند.
آشنایی با انواع كنوکتورها و انتقال حرارت آن ها
این تجهیز ازنظر ساختمانی شبیه فن کویل بوده ولی بادزن ندارد. کنوکتورها در انواع آویزی، ایستاده، داخل دیواری ولولههای پردهدار ساخته میشوند. انتقال حرارت در آنها بهصورت جابجایی طبیعی بوده و برای آب داغ و بخار مناسب هستند.
انواع تجهیزات سرمایش و گرمایشی و روشهای تأمین حرارت، برودت و تهویه
با توجه به توضیحات ذکرشده در بالا امروزه سیستمها و روشهای مختلف تأمین حرارت، برودت و تهویه برای ایجاد شرایط آسایش رایج است که در زیر مختصر؛ به آنها، مزایا و معایبشان اشاره میکنیم:
۱. سیستم کولرآبی در تابستان و رادیاتور در زمستان
یکی دیگر از تجهیزات سرمایشی و گرمایشی بوده که این سیستم بر اساس سرمایش تبخیری است و بین رطوبت با دما رابطه معکوس وجود دارد. این سیستم شدیداً تابع دما و رطوبت نسبی هوای خارج است و در هوای خشک تر راندمان بالاتری دارد. از معایب این سیستم این است که کنترل دما و رطوبت مقدور نبوده، نیاز به کانالکشی دارد، همچنین در استفاده از رادیاتور هوا جابجا نمیشود و ممکن است مشکل تنفسی به وجود آید. مزیت سیستم مذکور در پایین بودن هزینه آن است.
۲. سیستم رادیاتور در زمستان و کولرگازی در تابستان
در این سیستم قابلیت تنظیم، گردش مناسب هوا، کنترل دما و تا حدی رطوبت وجود دارد و به سقف کاذب و کانالکشی نیز نیازی نیست؛ اما قادر به تأمین هوای تازه نبوده و هزینه بالاتری دارد. همچنین ممکن است رطوبت نسبی در زمستان به پایینتر از حد مجاز برسد.
۳. سیستم هوادهی با دستگاه تبخیری برای تابستان و کویل گرمایی در زمستان
یکی دیگر از تجهیزات سرمایشی و گرمایشی است، که در فصل تابستان عملکرد این سیستم شبیه کولرآبی بوده و در زمستان هم از همان دستگاه استفاده میشود. گردش هوای تازه، عدم نیاز به لولهکشی گسترده برای رادیاتور از مزایای این روش است. میتوان هزینه بیشتری نسبت به رادیاتور و همچنین نیاز به فضای معماری سرپوشیده برای نصب دستگاه را از مشکلات این سیستم برشمرد.
۴. سیستم فن کویل با تعبیه هوای تازه در پشت دستگاههای فن کویل
این سیستم دریچه هوای تازه دارد درنتیجه کنترل رطوبت نسبی هوای داخل ممکن نیست. علیرغم نیاز به لولهکشی گسترده در این سیستم، امکان کنترل جداگانه دمای هر اتاق از طریق فن کویل مستقل از مزایای این روش است.
۵. سیستم فن کویل به انضمام دستگاه تأمین هوای تازه جداگانه
در این نوع سیستم، هوارسان به جهت تأمین هوای تازه وجود دارد و امکان کنترل رطوبت نسبی در زمستان امکانپذیر است. این دو سیستم میتوانند جایگزین هم شوند و با کاهش ظرفیت فن کویل دمای هوای خروجی از هوارسان در تابستان کاهش مییابد. در این سیستم برای دستگاه و سقف کاذب کانال، فضای معماری نیاز است.
۶. سیستم هوادهی با دستگاههای هوا رسان
مشابه سیستم هواساز بوده که در آن کنترل دما و رطوبت صورت میگیرد اما نیاز به فضای معماری برای دستگاه و سقف کاذب کانال نیز وجود دارد.
۷. سیستم هوادهی پکیج یونیت
این سیستم به علت عدم نیاز به موتورخانه، برای استقلال واحدها مناسب است؛ اما به نسبت سیستم موتورخانهای ظرفیت پایینتر و عملکرد ضعیفتری دارد.
۸. مزایا و معایب پمپ حرارتی
در این سیستم نیز عدم نیاز به موتورخانه و استقلال واحدها یک حسن بوده اما ظرفیت پایینتر و راندمان پایین از معایب این سیستم است.
نکات اساسی در هنگام استفاده از پکیج
پکیج یک موتورخانه کوچک برای یک واحد مسکونی است که در استفاده از آن باید به نکات زیر توجه:
- فشار آب شهر در محل نصب دستگاه پکیج باید حداقل و حداکثر ۵.۳ اتمسفر باشد.
- درصورتیکه بخشی از مسیر دودکش پکیج شوفاژ بهصورت افقی (بیش از ۳۰ سانتیمتر) باشد، استفاده از پکیجهای فن دار الزامی است.
- درصورتیکه محل نصب پکیج گازی در بالکن یا فضای باز است، باید از وزش مستقیم باد یا جریان تند هوا محفوظ باشد.
- برای محاسبه تقریبی ظرفیت پکیج موردنیاز، متراژ واحد مسکونی را در عدد ۱۵۰ (کیلو، کالری) و متراژ واحدهای اداری را در عدد ۱۰۰ (کیلوکالری) ضرب میکنیم.
- با توجه به هد پمپ سیرکولاتور در دستگاههای پکیج گرمایشی، حداکثر طول لولهکشی افقی تا محل شوفاژها حدود ۳۵ متر است.
- برای آبها با سختی بالاتر بهتر است از پکیج دو مبدلِ استفاده شود.
- استفاده از دودکش مخصوص، کواکسیال (دوجداره) در هنگام نصب پکیج دیواری، این امکان را فراهم میکند که علاوه بر خروج دود ناشی از کارکرد دستگاه به خارج، هوای مصرفی موردنیاز پکیج نیز توسط جداره دوم دودکش از محیط خارج تأمین شود و درنتیجه ایمنی کاملی ازنظر هوای پاک برای مصرفکننده فراهم گردد.
- در صورت عدم استفاده از دودکش دوجداره طول لوله افقی دودکش نباید از ۲۰ سانتیمتر بیشتر باشد.
- هرگز نمیتوان دودکش پکیج دیواری را به دودکش مشترک و یا شیر مصرف گازی مشترک وصل کرد چون مکش دود بهدرستی انجام نمیشود.
۵ مزیت استفاده از پکیج
- استقلال واحدهای ساختمان ازنظر بینیازی به موتورخانه و هزینههای سرویس و نگهداری آن
- در صورت اجرای لولهکشی گاز مستقل و کنتور گاز جداگانه برای هر یک از واحدهای ساختمان، استقلال یادشده ازنظر هزینه گاز مصرفی هم ایجاد میشود.
- راندمان احتراق پکیجهای گرمایشی نسبت به سیستم حرارت مرکزی بین دو تا سه برابر بیشتر است و این بدان معناست که برای تولید مقدار ثابت انرژی گرمایشی، مقدار مصرف گاز در سیستم حرارت مرکزی دو تا سه برابر بیشتر از پکیج گرمایشی است.
- در صورت استفاده از پکیج گرمایشی نیازی به لولهکشیهای قطور سیستم حرارت مرکزی از موتورخانه تا رادیاتورهای واحدها نبوده و پرت حرارتی لولههای مربوطه در طول مسیر کاهش مییابد.
- با استفاده از پکیج دیواری یا زمینی دیگر نیازی به اشغال فضایی بنام موتورخانه در ساختمان نخواهد بود.
معایب استفاده از پکیج دیواری
- مقداری از فضای کابینت آشپزخانه یا تراس کم میشود.
- در صورت عدم استفاده از پکیج فن دار برای احتراق از هوای داخل ساختمان استفاده میشود.
- شاید پکیج برای عدهای از مردم و مصرفکنندگان مانند؛ سیستم حرارت مرکزی قابلاطمینان نباشد.
دستگاه یونیت هیتر مخصوص فضاهای بزرگ
یونیت هیتر یا واحد گرمکننده دستگاهی است که از آن برای گرم کردن فضاهای بزرگ نظیر؛ سالنهای سرپوشیده، سالن کارخانهها و غیره استفاده میشود. از اجزای این دستگاه میتوان به کویل با لولههای پره دار (حامل آب گرم، داغ یا بخار)، پروانه یا فن (ملخی و سانتریفیوژ)، پرههای جهت دهنده هوای خروجی (جهت هدایت هوا به محل دلخواه) و کابینت یا محفظه (جهت استقرار دستگاه) اشاره نمود.
یونیت هیتر ها را میتوان ازلحاظ واسطه انرژی حرارتی به سه نوع آب، بخار، برقی و ازلحاظ ترتیب قرار گرفتن قطعات به دو نوع مکنده (مکش هوا از کویل)، دمنده (دمش هوا روی کویل) و همچنین ازلحاظ محل نصب به دو گروه سقفی آویزی و زمینی تقسیمبندی نمود. کاربرد این تجهیز بیشتر به جهت قدرت حرارتی زیاد، جاگیری کمتر، توزیع بهتر هوای گرم و سرعت زیاد در گرم کردن فضا است.
بخاری منبع گرمازای متحرک
بخاری نوع متحرک منابع گرمازا است. بخاری هوای موجود در فضا را مصرف نموده و در صورت عدم ورود هوای تازه با سوختن ناقص، تولید مونوکسید کربن مینماید. در خرید نوع، قدرت گرمایش بخاری و متراژ محل استفاده بسیار تأثیرگذار است. جدول زیر روش تقریبی برای انتخاب بخاریها برحسب متراژ محل ارائه میدهد.
ظرفیت بخاری خانگی گازسوز بدون دودکش نباید از ۱۱.۷ کیلووات بیشتر باشد. از بخاری خانگی گازسوز بدون دودکش نباید بهعنوان تنها وسیله گرمایش در یک واحد مسکونی استفاده کرد. کاربرد این نوع بخاری در اماکنی مانند؛ توالت، دستشویی، حمام، انبار و اتاقخواب مجاز نیست.
جدول: انتخاب بخاری با متراژ ساختمان
نوع و قدرت بخاری گازی | متراژ محل (متر مربع) |
بخاری دیواری دودکش دار | زیر ۵۰ در محیط بسته |
بخاری بدون دودکش | زیر ۵۰ در محیط نیمه بسته |
بخاری ۸ تا ۱۲ هزار | بین ۵۰ تا ۷۰ |
2 هزار به بالا | بالاتر از ۷۰ |
بخاری های طرح شومینه | سالن |
شومینه وسیلهای گرمابخش با ظاهری زیبا
مهمترین و رایجترین منبع گرمازای متمرکز ثابت، شومینه است. شومینه گرمکنندهای با ظاهری زیباست.
معایب شومینه را میتوان بهصورت زیر برشمرد:
- شومینه بهسادگی ۵۰ درصد حرارت تولیدی را از دودکش هدر میدهد.
- خطر مسمومیت با گازهای تولیدی که شومینه آنها را کامل نمیسوزاند، بیشتر از بخاریهای معمولی است.
- این بخاری آجری دیواری نسبت به بخاریهای معمولی، بیشتر هوا را خشک میکند.
- به دلیل مخلوط شدن گازهای تولیدی از شومینه با هوای چرب شهرهای بزرگ که در آشپزخانه هم زیادتر میشود حساسیت تنفسی و چشمی را ایجاد میکند.
سیستم گرمایش از کف و کاربردهای آن
در این سیستم با گردش آب در درونشبکهای از لولههای پنج لایه که در زیر کف نصبشدهاند حرارت بهآرامی توزیع میشود. شبکه لوله، تمام کف را بهصورت ناحیه بندی پوشش میدهد. با قطع و وصل جریان در هر ناحیه، گرمایش متوقف و یا برقرار میشود. حداکثر دمای کف ۳۰ درجه سانتیگراد و آب گرم خروجی از موتورخانه با دمای ۴۰ تا ۵۰ درجه هست. این سیستم برای پوششهای سنگ، سرامیک، پارکت و موکت مناسب است.
از کاربردهای سیستم گرمایش از کف میتوان به ذوب برف در پیادهروها، لنگرگاههای بارگیری، جادهها، ورودی ساختمانها و بیمارستانها، باند فرودگاهها و زمینهای ورزشی اشاره نمود.
مزایای استفاده از سیستم گرمایش از کف
- گرمای مطبوع و یکنواخت
- خشک ماندن زمینهای مرطوب (آشپزخانه)
- قابلیت اتصال به سیستم خورشیدی
- صرفهجویی در مصرف انرژی (۳۰ تا ۵۰ درصد)
- استفاده موضعی، بهینه برای صنعت و ارزشافزوده برای ساختمان را به همراه خواهد داشت.
- عدم نیاز این سیستم به مبدل حرارتی در اتاق موجب معماری راحتتر، دیوارهای تمیزتر، فضای مفید بیشتر، ایمنی (عدم وجود صفحات داغ و تیز) بالاتر، سبکی ساختمان و افزایش ارتفاع اتاقها خواهد شد.
دو عیب عمده برای استفاده از سیستم گرمایش از کف
- به علت ایجاد شار گرمایی پایین به بالا، مواد ریز موجود در پرزهای فرش به همراه جریان گرما به سمت بالا حرکت کرده و در هوا معلق میشوند که میتواند موجب مشکلات تنفسی گردد.
- در اثر تماس مداوم کف پا به یک سطح گرم امکان ایجاد مشکلات استخوانی مانند؛ پوکی استخوان در درازمدت وجود دارد. جدیداً طرح گرمایش از کفی به بازار آمده که بجای لوله حاوی آب گرم از کابل برقی ضد آب مخصوص استفاده میکند. محل استفاده از این نوع سیستم علاوه بر کف اتاقها بیشتر مکانهایی مانند؛ دور لولهها، روی سقفهای شیبدار برفگیر، زیر مسیرهای برفگیر و دارای قابلیت انجماد سطحی هست.
بهترین محل نصب رادیاتورها
رادیاتورها رایجترین مبدلهای حرارتی برای گرمایش اتاقها بوده که انتقال حرارت آنها از طریق جابجایی طبیعی است. رادیاتورها در سه نوع چدنی، فولادی و آلومینیومی ساخته میشوند. از رادیاتور برای گرمایش با آب گرم استفادهشده که آب گرم از بالا وارد و از پایین خارج میشود. بهترین محل نصب رادیاتور زیر پنجره و کنار دیوارهای سردتر است. در قسمت بالایی رادیاتورها شیر هواگیری تعبیهشده است تا بتوان هوای به وجود آمده در سیستم را تخلیه نمود.
باید دقت کرد که رادیاتورهای فولادی برای مناطق با رطوبت نسبتاً پایین و رادیاتورهای آلومینیومی برای مناطق با رطوبت بالا مورداستفاده قرار میگیرند.
موتورخانه تأمین حرارت مطلوب
موتورخانه در بین تجهیزات سرمایشی و گرمایشی در واقع یک سیستم گرمایش مرکزی است، که با توجه به نسبت سایز دیگ، مشعل و منبعهای تبادل گرما توانایی تأمین حرارت مطلوب برای سیستم گرمایش و آب گرم مصرفی را برای ساختمانهای با تعداد واحد بالا نیز دارا هست. اساس کار این سیستم با گردش آب بین پرههای دیگ برای گرم کردن آب سیستم گرمایش، چرخش درون جدارهی منبع دوجداره و یا کویل داخل منبع کویلی جهت گرم کردن آب مصرفی ساختمان است.
عوامل مؤثر بر تعیین محل موتورخانه
- دسترسپذیری برای تخلیه، بارگیری تجهیزات، نزدیکی به منبع تأمین هوای بیرون و تخلیه هوا
- کافی بودن ارتفاع طبقه
- تداخل با طرح مناسب برای پارکینگ
- ایمنی بهطور مثال تجهیزات دارای مقدار بالای انرژی ذخیرهشده مانند؛ بویلر یا دارای مواد سمی را باید با دیوارهای آتشبند محصور کرد.
- سهولت نگهداری
- نزدیکی اجزای سیستم، مثلاً؛ نزدیکی چیلر و چگالنده (کندانسور) به برجهای خنککن
- ارتعاش و صدای تجهیزات
- زیباییشناسی
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!


