بتن در ساختوساز کاربرد مؤثری دارد. درحالیکه برخی از سازههای پایدار از چوب و شیشه خالص ساخته میشوند، اکثر ساختمانهای تجاری و صنعتی را هنوز از سیمان میسازند. امروز به بررسی اصول، اهمیت و مزایای انواع سیمان مورداستفاده در صنعت ساختمان خواهیم پرداخت.
بتن چگونه ساخته میشود؟
بتن یک عنصر حیاتی است که در چندین ساختمان مسکونی و تجاری مورداستفاده قرار میگیرد. پس از اختلاط با آب و قراردادن یک فرایند شیمیایی به نام هیدراتاسیون، جامد و سخت میشود. بتن سایر مصالح ساختمانی را به هم متصل میکند. این مادهای است که به طور گسترده در فرایند ساختوساز استفاده میگردد و از مخلوط کردن سنگدانه، سیمان، سنگهای کوچک، ماسه، شن و آب ساخته میشود. همه اجزا به یکدیگر متصل شده و مادهای شبیه سنگ ایجاد میکنند.
رومیها بتن هیدرولیک بر پایه سیمان را اختراع کردند. بریتانیاییها آن را بهبود بخشیدند و آن را در دنیای مدرن رایج کردند. پانتئون در رم یکی از بهترین نمونههای معماری رومی است که تا به امروز باقیمانده و دارای گنبدی به قطر ۴۲ متر میباشد که از بتن ریخته شده ساخته شده است.
کاربرد سیمان بتن در ساختوساز
سیمان پرمصرفترین ماده ساخت بشر است. از بتن برای ساختن موارد زیر استفاده میشود:
- پیادهروها
- سازههای معماری
- پایهها
- بزرگراهها
- جادهها و پلها
- روگذرها
- سازههای پارکینگ
- دیوارها و پایههای دروازه
- نردهها و تیرکها
بتن چگونه کار میکند؟
مواد مورداستفاده در بتن با هم از یک مایع قالبگیری به یک جامد سخت و سفت تبدیل میشوند. در دنیای امروز، بتن به یک واقعیت زندگی مدرن تبدیل شده است. سالانه شش میلیارد تن بتن در سراسر جهان استفاده میشود. افزودن شن و ماسه، سنگدانههای ریز و سنگدانههای درشت تا چند سانتیمتر، بتن میسازد. این ماده متخلخلی است که خواص آن به انواع مختلف فضای منافذ آن بستگی دارد. حفرههای هوا در فرایند اختلاط به دام میافتند، منافذ مویرگی که فضاهایی هستند که توسط آب حاصل از اختلاط اشغال شده است.
بتن دارای استحکام تراکمپذیری است که به تخلخل کلی خمیر سیمان و مقدار و شکل سنگدانهها مربوط میشود. هر چه نسبت آب به سیمان کمتر باشد، بتن استحکام بیشتری و نفوذپذیری کمتری دارد. ویژگیهای مورد انتظار از آن عبارتاند از: مقاوم در برابر یخزدگی و ذوب شدن و یخزدایی مواد شیمیایی، آببند بودن، نفوذپذیری کم، مقاومت در برابر سایش و استحکام بسیار زیاد.
مزایای استفاده از بتن در ساختوساز
در بین تمامی مصالح ساختمانی مورداستفاده در دنیا، بتن به دلیل مزایای منحصربهفرد خود در مقایسه با سایر مصالح بیشترین کاربرد را دارد. ده مزیت مهم آن در زیر توضیح داده شده است.
۱. اقتصادی بودن بتن، یک مزیت بسیار مهم
در مقایسه با مواد سیمانی مهندسی شده که برای ساختوساز استفاده میشود، هزینه تولید بتن سیمانی بسیار پایین است. بازهم، در مقایسه با فولاد، پلیمرها و سایر مصالح ساختمانی، ارزان و به طور گسترده در سراسر جهان در دسترس میباشد. مواد تشکیلدهنده اصلی بتن سیمان، آب و سنگدانهها هستند. همه اینها بهراحتی در بازارهای محلی با هزینه کم در دسترس میباشند.
۲. سخت شدن بتن در دمای محیط
بتن در دمای معمولی اتاق یا دمای محیط گیر میکند، سخت میشود و استحکام خود را به دست میآورد. این به این دلیل است که سیمان یک ماده معدنی با دمای پایین میباشد؛ بنابراین بتن را میتوان بدون توجه به شرایط آبوهوایی محیط استفاده کرد و در صورت نیاز با مواد افزودنی بهینهسازی نمود.
۳. داشتن قابلیت شکلگیری بتن سیمان
بتن تازه روان بوده و در حالت مایع است. ازاینرو، بتن را میتوان در قالبهای مختلف یا پیکربندیهای کرکرهای ریخت تا شکلها و اندازههای دلخواه را در محل ساختوساز ایجاد کند. بتن را میتوان با تنظیم مخلوط به اشکال و پیکربندیهای پیچیده ریخت.
۴. بهرهوری انرژی در تولید در مقایسه با فولاد
مقدار انرژی موردنیاز برای تولید بتن در مقایسه با فولاد کم است. برای بتن سیمانی ساده، تنها ۴۵۰-۷۵۰ کیلوواتساعت در تن انرژی موردنیاز است و انرژی بتن مسلح ۸۰۰-۳۲۰۰ کیلوواتساعت در تن میباشد. تولید فولاد سازهای به ۸۰۰۰ کیلوواتساعت در تن یا بیشتر نیاز دارد که تقریباً ۳ تا ۱۰ برابر مصرف انرژی است.
۵. مقاومت در برابر آب، یک ویژگی عالی
اگرچه مواد شیمیایی موجود در آب میتوانند باعث خوردگی در بتن و بتن مسلح شوند، بتن میتواند در مقایسه با چوب و فولاد بدون تخریب جدی در برابر آب مقاومت کند. باتوجهبه این ویژگی، بتن برای کاربردهای زیر آب مانند سازههای ساختمانی، خطوط لوله، سدها، کانالها، پوششها و سازههای اسکله ایدهآل است.
۶. مقاومت در برابر درجه حرارت بالا
بتن بهتر از چوب و فولاد میتواند دمای بالا را تحمل کند. هیدرات سیلیکات کلسیم که چسب اصلی در بتن است. این ماده میتواند تا ۹۱۰ درجه سانتیگراد مقاومت کند. بتن رسانای بد گرما است، چراکه میتواند مقدار قابلتوجهی گرما را از محیط ذخیره کرده و همچنین ۲ تا ۶ ساعت گرما را تحمل و زمان کافی را برای عملیات نجات در صورت آتشسوزی فراهم نماید. از آن برای نسوز فولاد و در دمای بالا و کاربردهای انفجار استفاده میشود.
۷. قابلیت مصرف و بازیافت زباله
بسیاری از ضایعات صنعتی را میتوان بهعنوان جایگزینی برای سیمان یا سنگدانه بازیافت کرد. این شامل؛ خاکستر بادی، سرباره، همچنین بهعنوان سرباره کوره بلند دانهبندیشده، شیشه زباله، و حتی تایرهای وسایل نقلیه زمینی در بتن میباشد؛ بنابراین تولید بتن میتواند اثرات زیستمحیطی ناشی از ضایعات صنعتی را به میزان قابلتوجهی کاهش دهد. استفاده از این ضایعات باعث بهبود خواص بتن نیز میشود؛ بنابراین، کیفیت سازه به خطر نمیافتد.
۸. قابل اهمیت در بتن مسلح
بتن دارای ضریب انبساط حرارتی قابلمقایسه با فولاد است. بتن در محیطهای خورنده به دلیل وجود CH و سایر مواد قلیایی، از فولاد محافظت مینماید. علاوه بر این، به مقاومت فشاری اعضا و سازههای بتن مسلح کمک میکند.
۹. نیاز نداشتن به تعمیر و نگهداری
سازههای بتنی در مقایسه با سازههای فولادی یا چوبی برای کاربردهای منظم به پوشش یا رنگآمیزی برای محافظت در برابر هوا نیاز ندارند. این پوشش باید به طور معمول تعویض و بازسازی شود و هزینه نگهداری بتن بسیار کمتر از فولاد یا چوب است.
۱۰. دارای برنامه چندحالته
یکی از مزیتهای مهم بتن قابلیت استفاده در روشهای کاربردی مختلف است. بتن با دست اعمال، ریخته، پمپاژ، اسپری و دوغاب میشود و همچنین برای کاربردهای پیشرفته مانند شاتکریت در تونلها قابلاستفاده است.
بتن بر چه اساس طبقهبندی میشود؟
بتن انواع مختلفی دارد که بر اساس موارد زیر طبقهبندی میشود:
- نوع مواد بهکاررفته در ساخت آن
- ماهیت شرایط فشار
- چگالی
حال در اینجا شرح مختصری از انواع مختلف بتن آورده شده است:
۱. بتن ساده یا معمولی، رایجترین نوع بتن
یکی از رایجترین انواع بتن است. در آن اجزای ضروری سیمان، شن و ماسه و سنگدانههای درشت طراحی شده و با مقدار مشخصی آب مخلوط میشوند. بتن ساده بیشتر برای ساخت روسازیها و ساختمانهایی که به مقاومت کششی بسیار بالایی نیاز نیست استفاده میشود. در ساخت سدها نیز کاربرد دارد.
۲. بتن سبک، نوعی بتن در ساختوساز
هر نوع بتن با چگالی کمتر از ۱۹۲۰ کیلوگرم بر مترمکعب بهعنوان بتن سبک طبقهبندی میشود. انواع سنگدانههایی که در ساخت بتن سبک استفاده میشوند شامل؛ مواد طبیعی مانند پوکه و اسکوریا، مواد مصنوعی مانند شیلهای منبسط شده و خاک رس و مواد فرآوری شده مانند پرلیت و ورمی کولیت میباشد. تنها ویژگی مهم بتن سبک رسانایی حرارتی بسیار پایین آن است.
بتنهای سبک بسته به ترکیب آنها، برای عایق حرارتی، برای محافظت از سازههای فولادی، همچنین در عرشه پلهای با دهانه بلند و حتی بهعنوان بلوکهای ساختمانی استفاده میشود.
۳. بتن با چگالی بالا یا بتن سنگین
در این نوع بتن چگالی بین ۳۰۰۰-۴۰۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب متغیر است. این بتن با استفاده از سنگهای خرد شده با چگالی بالا بهعنوان سنگدانههای درشت تهیه میشود. در بین اینگونه مواد، باریتها پرمصرفترین ماده هستند که وزن مخصوص آن ۴.۵ است. بیشتر در نیروگاههای اتمی و سایر سازههای مشابه استفاده میشود، زیرا از انواع تشعشعات محافظت میکند.
۴. بتن آرمه یا بتن مسلح (RCC)
RCC از فولاد در اشکال مختلف بهعنوان تقویتکننده برای ایجاد مقاومت کششی بسیار بالا استفاده میشود. در واقع به دلیل عملکرد ترکیبی بتن ساده (دارای مقاومت فشاری بالا) و فولاد (دارای مقاومت کششی بالا) است. آرماتورهای فولادی در میلهها، مشها و تمام اشکال قابلتصور ریختهگری میشوند. تمام مراقبتها برای اطمینان از حداکثر پیوند بین آرماتور و بتن در طول فرایند گیرش و سخت شدن انجام میشود.
بنابراین، ماده حاصل (RCC) قادر به تحمل انواع تنش در هر ساختمانی است. RCC مهمترین نوع بتن میباشد.
۵. منظور از بتن پیشساخته چیست؟
این اصطلاح به انواع مختلفی از اشکال بتن اطلاق میشود که در یک کارخانه یا در محل به قالب ریخته میشوند. بااینحال، تا زمانی که به طور کامل در شرایط کنترل شده سفتوسخت نشوند، در ساختوساز استفاده نمیشوند. برخی از نمونههای بتن پیشساخته عبارتاند از: تیرهای پیشساخته، پایههای نرده، لنگههای بتنی، واحدهای راهپله، بلوکهای بتنی و سنگهای ریختهگری و….
این اعضای سازهای و تزئینی در مکانی مجهز تهیه میشوند که تمامی تمهیدات برای موارد زیر در نظر گرفته شده است:
- تناسب کامل مواد تشکیلدهنده بتن.
- مخلوط کردن کامل سیمان، سنگدانهها و آب برای بهدستآوردن ترکیبی از طرح و قوام موردنظر.
- حملونقل دقیق و قراردادن در قالبهای طراحی عالی.
- پخت کامل، تحت شرایط کنترل شده دما و رطوبت. حتی پخت با بخار برای بهدستآوردن محصولات پیشساخته با استحکام بالا در زمان بسیار کمتر استفاده میشود.
- آخرین روند صنعت ساختوساز تغییر بیشتر و بیشتر به سمت واحدهای بتنی پیشساخته در ساختوساز ساختمان است.
۶. بتن پیشتنیده و مهمترین مزایای آن
نوع خاصی از بتن مسلح است که در آن میلگردهای آرماتور قبل از قرارگرفتن در بتن کشیده میشوند. چنین سیمهای کششی در هر انتها محکم نگه داشته شده، درحالیکه مخلوط بتن قرار میگیرد. نتیجه این است که وقتی بتن گیر میکند و سخت میشود، کل اعضای بتنی، در نتیجه ریختگی تحتفشار قرار میگیرد.
این آرایش بخش پایینی بتن مسلح را در برابر کشش قویتر میکند که علت اصلی ایجاد ترکهای کششی در بتن مسلح بدون تنش است. ازآنجاییکه پیش تنیدگی شامل؛ جکها و تجهیزات کششی است، بتن پیشتنیده نیز در کارخانهها ریخته میشود.
برخی از مزایای آن به شرح زیر است:
- مقاومت فشاری بالقوه بتن به طور قابلتوجهی افزایش مییابد.
- خطر ایجاد ترکهای کششی در بخشهای پایینی تیرها به میزان قابلتوجهی کاهش مییابد.
- مقاومت برشی تا حد زیادی کاهش مییابد. این امر نیاز به رکاب را تا حد زیادی از بین میبرد.
- میتوان از اعضای سبکتری نسبت به بتن مسلح بدون کشش (معمولی) استفاده کرد.
- بتن پیشتنیده در ساخت پلها، سقفهای با دهانه بلند و بیشتر سازههای با بار مرده سنگین بسیار موردتوجه است.
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!