انواع مختلف آجر در ساخت و ساز

آجر ها بلوک‌های مستطیلی کوچکی هستند که می‌توانند برای تشکیل بخش‌هایی از ساختمان، به‌طورمعمول دیوارها مورداستفاده قرار گیرند. استفاده از آن ها به قبل از ۷۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد، زمانی که آجرهای اولیه از گل‌ولای توسط دست‌ساخته شده و در معرض آفتاب خشک می‌شدند. در طول انقلاب صنعتی، آجرهای تولید انبوه به جایگزینی معمول برای سنگ تبدیل شدند، که می‌تواند گران‌تر، قابل پیش‌بینی کمتر و کار با آن دشوارتر باشد.

امروزه از آن ها برای ساخت دیوارها و سنگفرش‌ها و ویژگی‌های پیچیده‌تر مانند ستون‌ها، قوس‌ها، شومینه‌ها و دودکش‌ها معمولاً مورداستفاده قرار می‌گیرند. محبوبیت آن‌ها همچنان زیاد است زیرا نسبتاً کوچک و راحت کار می‌کنند، ازنظر فشرده‌سازی بسیار قوی هستند، دوام و نگهداری کمی دارند، می‌توانند به اشکال پیچیده ساخته شوند و ازنظر بصری نیز جذاب هستند.

بااین‌حال، اخیراً، مواد دیگری تولید شده است که می‌تواند به‌عنوان گزینه‌های دیگر برای دیوارهای ساختمان یا نمای روکش و برای برخی از انواع ساختمان‌ها، به‌ویژه ساختمان‌های بزرگ‌تر، آجرها را به‌عنوان مصالحی وقت‌گیر و گران‌قیمت در نظر بگیرند، و نیاز به نیروی کار بیش‌ازحد در محل دارد. برخی از این مشکلات با معرفی دستگاه‌های تقویت‌کننده و توسعه صفحات آجری پیش‌ساخته برطرف شده است.

آجر یک ماده ساختمانی همه‌کاره، ماده‌ای بادوام که مقاومت فشاری بالایی دارد و آن را برای استفاده در پروژه‌های ساختمانی و مهندسی عمران به‌عنوان عنصر سازه‌ای برای یک پروژه، ازجمله ساختمان‌ها، تونل‌ها، پل‌ها، دیوارها، کف، قوس‌ها، دودکش‌ها، شومینه‌ها، پاسیوها یا پیاده‌روها مناسب می‌کند. فراتر از خواص مکانیکی آن، ازنظر زیبایی نیز مصالحی وجود دارد که استفاده از آن را در کاربردهای معماری ترجیح می‌دهد.

آجر از چه موادی ساخته شده است؟

آجرها معمولاً از خاک رس ساخته می‌شوند، اگرچه معمولاً از سیلیکات کلسیم و بتن نیز ممکن است ساخته شوند. آجرهای گل نرم یا پرس خشک با فشار دادن مخلوط آجر به قالب و سپس قرار دادن آن‌ها در کوره تشکیل می‌شوند. آجرهای نرم از مخلوط نازک ساخته می‌شوند درحالی‌که آجرهای پرس خشک از مخلوط ضخیم‌تری ساخته‌شده‌اند که تعریف دقیق‌تری ارائه می‌دهند. مقاومت بیشتر با استفاده از نیروی بیشتر هنگام فشار دادن آجر و با قرار دادن طولانی‌تر آن در کوره حاصل می‌شود، اما این موضوع باعث افزایش هزینه نیز می‌شود.

همان‌طور که گفته شد، آن ها را می‌توان به روش‌های مختلفی تهیه کرد، اغلب از ماده‌ای بر پایه رس، به شکل قالب درآمده و سپس با حرارت یا سایر فرایندهای خشک کردن به شکل ثابت درآمده است.

قدیمی‌ترین آجرها از خاک رس طبیعی استفاده می‌کردند و در زیر نور آفتاب خشک می‌شدند. باگذشت زمان، تکنیک‌هایی ایجاد شد تا آن ها در برابر وزن، گرما ، هوا و فرسایش مقاوم‌تر شوند. خاک رس را می‌توان با بتن، خاکستر یا مواد شیمیایی مختلف مخلوط کرد تا ترکیب آجر را تغییر دهد و به کیفیت مطلوب برسد.

درحالی‌که بسیاری از آن ها جامد هستند، آجر سوراخ‌دار و آجر توخالی (که به آن آجر حفره‌ای نیز گفته می‌شود) وجود دارد. آجر سوراخ‌دار و توخالی وزن کمتری دارند، برای ساخت به مواد اولیه کمتری احتیاج دارند و اغلب برای کاربردهای تحمل نشده بار استفاده می‌شوند.

مزایای استفاده از آجر‌ها در ساخت‌وساز

در کاربردهای ساختمانی، آجرها مزایای مختلفی نسبت به مصالح جایگزین دارند که همگی آن‌ها هدف مشابهی را دنبال می‌کنند.

• زیبایی‌شناسی: انواع مختلفی از رنگ‌ها و بافت‌های طبیعی را ارائه می‌دهند.
• مقاومت: آن ها مقاومت فشاری زیادی دارند.
• تخلخل: توانایی آزادسازی و جذب رطوبت به تنظیم دما و رطوبت داخل سازه‌ها کمک می‌کند.
• محافظت در برابر آتش: اگر به‌درستی آماده شوند، حداکثر تا ۸ ساعت در برابر آتش‌سوزی مقاومت می‌کنند.
• عایق صدا: میزان صدایی که دیواره آجر از آن جلوگیری می‌کند متفاوت است، اما اشکال استاندارد می‌تواند به‌طور متوسط ۶۰-۷۰ دسی‌بل را مسدود کند و می‌توان آن ها را برای جلوگیری از ۲۰۰ دسی‌بل ساخت.
• عایق‌بندی: برای عایق‌بندی حرارتی عالی در مقایسه با سایر مواد، گرما را به آهستگی جذب و آزاد می‌کنند. با کمک به تنظیم و حفظ دمای داخلی سازه، آجرها می‌توانند ۵۰٪ انرژی بیشتری نسبت به چوب صرفه‌جویی کنند.
• مقاومت در برابر سایش: آجر یک ترکیب قوی است که در برابر سایش و پارگی (که در سایر مواد رایج است) مقاومت می‌کند.
• برای محافظت از محیط، آجر به استفاده از رنگ یا سایر مواد نهایی نیاز ندارد.
• ازآنجاکه خاک رس تقریباً در همه‌جا در دسترس است، می‌توان آجر را به‌صورت محلی ساخت و هزینه‌های حمل‌ونقل آن را از بین برد. این می‌تواند به این معنی باشد که ساخت‌وساز با استفاده از آجر به‌عنوان ماده ممکن است هزینه کمتری نسبت به استفاده از سنگ، بتن یا فولاد داشته باشد.
• کار با اجر به دلیل یکنواختی اندازه، نسبت به سایر مصالح ساخت‌وساز ساده‌تر است.

مشخصات یک آجر باکیفیت

• یک اجر خوب و باکیفیت باید به خوبی پخته و تهیه شود.
• دارای سنگریزه، شن و هیچ‌گونه مواد ارگانیکی نباشد.
• در برابر خراشیدگی مقاوم باشد.
• بافته‌ای آن همگن و تا حد زیادی منظم باشند.
• رنگ آن قرمز یا زرد یکدست باشد.
• درصد جذب آب در آن کمتر از ۱۰% است.
• مقاومت فشاری آن بین ۲۲۴۵-۲۲۸۰ kg/cm باشد.
• اجر باکیفیت هیچ‌گونه شوره و گل آهک در سطح آن وجود ندارد.
• سایزبندی آن کاملاً استاندارد است.
• برای ساختمان‌هایی با قدمت بالای ۱۰۰ سال و موجود در شرایط جوی بد، کاملاً مناسب است.

انواع آجر بر اساس مواد تشکیل‌دهنده آن

روش‌های مختلفی وجود دارد که می‌توان اجر را طبقه‌بندی یا مشخص کرد. در بخش‌های زیر، آجرها با مواد مورداستفاده برای ساخت آن‌ها مشخص می‌شوند.

۱. آجر رسی یا سفالی (Burnt Clay Brick)

متداول‌ترین انواع آجرهای مورداستفاده در ساخت‌وساز بر اساس خاک رس به‌عنوان ماده اولیه است. معمولاً از آن‌ها به‌عنوان آجر معمولی یاد می‌شود.

آجر سفالی پخته از خشت ایجاد می‌شود که به‌صورت قالب، فشرده، اکسترود شده و سپس خشک‌شده و در کوره پخته می‌شود. علاوه بر آن، این نوع بیشتر باکلاس مشخص می‌شود، که نه‌تنها به‌ظاهر بلکه به تخلخل و مقاومت نیز مربوط است.

کلاس‌های آجر خاک رس و خصوصیات آن‌ها

۲. آجر خاکستر بادی(Fly Ash Brick)

آجر خاکستر بادی که به آن اجر خاک رس خاکستر نیز گفته می‌شود از مخلوط خاکستر بادی و خاک رس که در دمای بسیار بالا پخته‌شده ایجاد می‌شود. خاکستر بادی ذره‌ای شیشه‌ای است که از سوزاندن زغال سنگ پودر شده در تأسیسات تولید برق الکتریکی تجمع می‌یابد. افزودن خاکستر بادی، آجری ایجاد می‌کند که غلظت بیشتری از اکسید کلسیم دارد، تخلخل کمتری داشته به این معنی که سطح نفوذ آب کمتری دارند و خود سیمانی می‌شوند. آن‌ها همچنین چگالی بالاتری دارند، بهتر از آجر سفالی چرخه یخ‌زدایی و ذوب را تحمل می‌کنند و دارای ویژگی‌های عایق‌بندی بالایی هستند.

۳. آجر نسوز (Fire Brick)

آجر نسوز‌، نوعی مصالح است که از خشت ساخته می‌شود. رس خاک دارای دمای ذوب بسیار بالایی (۱۶۰۰ درجه سانتی‌گراد) است. همچنین این نوع برای تحمل در دمای بالا، هدایت حرارتی پایین طراحی شده‌اند و می‌توانند از تغییرات حرارتی و تغییرات سریع دما زنده بمانند. از اجر نسوز در کوره‌ها، دودکش‌ها، شومینه‌ها، دیگ‌های بخار و سایر کاربردهای مشابه که در معرض مستقیم شرایط دمای بالا قرار دارد استفاده می‌شود. آن‌ها همچنین برای خط‌کشی اجاق‌های چوبی و تهیه عایق حرارتی برای بهبود بازده کلی انرژی دستگاه‌های با حرارت بالا استفاده می‌شوند. اجر منیزیت یکی از نمونه‌های اجر نسوز است که از بیش از ۹۰٪ اکسید منیزیم تشکیل شده است.

۴. آجر ماسه آهکی (Sand Lime Brick)

آجر ماسه آهکی، که به آن آجرهای سیلیکات کلسیم نیز گفته می‌شود، از مخلوط شن، آهک و آب ساخته می‌شود. یک رنگ‌دانه اغلب به مخلوط اضافه می‌شود تا رنگ‌های مختلفی به اجر منتقل شود، که در غیر این صورت سفید خاکستری یا سفید است. رنگ‌دانه‌های معمول و رنگ‌های مربوط به آ‌ن ها در جدول زیر نشان داده شده است:

برخلاف آجرهای پخته شده، این نوع، آجرهایی هستند که ازنظر شیمیایی تنظیم شده‌اند و این بدان معناست که فرآیند پخت با استفاده از گرما و فشار در اتوکلاو برای تسریع واکنش شیمیایی مرتبط با فرآیند پخت انجام می‌شود.

آجرهای ماسه آهکی مزایای مختلفی نسبت به آجرهای سفالی دارند:

• آن‌ها توانایی تحمل بار بیشتری دارند، و از مقاومت فشاری بسیار بالا (۱۴۵۰ psi یا ۱۰N / mm2) برخوردار هستند.
• آجرها رنگ و بافت یکنواختی دارند.
• پایان صاف هنگام استفاده در سطح قابل مشاهده. درنتیجه به گچ کاری کمتری نیاز دارند.
• آن‌ها عایق صوتی خوبی هستند.
• مقاومت خوبی در برابر آتش دارند.

۵. آجرهای بتنی (Concrete Bricks)

مواد تشکیل‌دهنده بتن شامل سیمان پرتلند، آب و سنگدانه است. آجرهای بتنی با ریختن بتن در قالب برای ریخته‌گری و تولید محصول آجری با اندازه یکنواخت ایجاد می‌شوند. قالب را می‌توان به‌گونه‌ای طراحی کرد که در لبه صورت اجر، متناسب با جزئیات معماری و زیبایی‌شناسی موردنظر، جلوه‌های مختلفی تولید کند. انتهای آن نیز ممکن است صاف باشد یا به‌عنوان‌مثال ممکن است ظاهر سنگ طبیعی را شبیه‌سازی کند.

در هنگام ساخت می‌توان رنگ‌دانه‌های مختلفی به بتن اضافه کرد تا رنگ‌های مختلفی به اجر ببخشد. رنگ‌دانه‌هایی مانند اکسید آهن می‌توانند به سطح اضافه شوند و یا می‌توانند در سراسر بتن مخلوط شوند تا ظاهر متفاوتی برای آجر ایجاد کنند. با استفاده از سنگدانه‌هایی از بافت متفاوت از سنگ شنی به ماسه، می‌توان ظاهر را نیز تغییر داد.

در مقایسه آجرهای بتنی با آجرهای سفالی، آجرهای سفالی ۲.۵ تا ۳ برابر از آجرهای بتنی قوی‌ترند. مقاومت فشاری متوسط آجرهای بتنی در حدود ۳۰۰۰ – ۴۰۰۰ psi است، درحالی‌که آجرهای سفالی دارای مقاومت فشاری متوسط ۸۰۰۰ – ۱۰،۰۰۰ psi هستند. قابلیت جذب آجرهای بتنی نیز بیشتر از آجرهای سفالی است. میزان جذب اولیه برای آجر سفالی حدود ۱۵-۳۵ گرم رطوبت در دقیقه از طریق سطح ۳۰ اینچ مربع است. از طرف دیگر، اجر بتنی دارای مقادیر جذب است که تقریباً ۲-۳ برابر بیشتر از ۴۰ – ۸۰ گرم در دقیقه در همان سطح است.

۶. آجر لعابی (Enamelled Brick)

آجر‌های لعابی دارای یک پوشش حفاظتی در سطح خود هستند که آن‌ها را در برابر فرسایش، نفوذ آب، هوازدگی و عوامل شیمیایی مقاوم می‌کند. آن ها علاوه بر مقاومت دارای زیبایی بیشتری نیز است که علت آن، وجود لعاب در سطوح آن بوده که سبب صاف بودن سطح آن می‌شود.

نحوه تولید و تهیه این آجر نیز همانند سایر آجرهای معمولی است، با این تفاوت که بعد از خشک شدن باید لعاب‌کاری شود. آن ها علاوه برساخت و ساز دیوار، در طراحی داخلی ساختمان و همچنین نماسازی نیز استفاده می‌شوند. لعاب‌کاری آجر سبب مقاومت آن در برابر تغییرات آب و هوایی شده و آن را تا حد زیادی نفوذناپذیر می‌کند.

۷. آجر ماشینی (Machine Bricks)

این‌گونه آجرها به‌صورت سوراخ‌دار تهیه می‌شوند، که تا حد زیادی شکننده و ترد بوده و همچنین قابلیت تیشه‌داری نیز ندارند. در صورت استفاده از این نوع، باید سوراخ‌های آن با ملات پر شود تا سبب استحکام آن شود. از این نوع اجر در ساخت دیوار و اصطلاحاً سفت‌کاری استفاده می‌شود و به‌هیچ‌وجه برای ساخت طاق‌های ضربی استفاده نمی‌شوند.

به علت قیمت مناسب این‌گونه آجرها، از آن‌ها در ساخت‌وساز استفاده می‌شود.

انواع آجر بر اساس کاربرد آن

۱. آجر مهندسی (Engineering Bricks)

آجرهای مهندسی به‌طور خاص ساخته شده‌اند تا مقاومت فشاری بالا و تخلخل کم را به نمایش بگذارند. آن‌ها اغلب در ساخت‌وسازها مورد استفاده قرار می‌گیرند که مقاومت کلی مواد، و همچنین مقاومت آن در برابر آب و یخ‌زدگی، از ویژگی‌های مهم آن‌ها است.

در آجر مهندسی دو کلاس وجود دارد که هرکدام دارای مقاومت و تخلخل متفاوت هستند. جدول زیر خواص هر یک از این کلاس‌ها را بیان می‌کند:

از آجر مهندسی به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن، در ساخت پروژه‌هایی استفاده می‌شود که نیاز به مقاومت دارند اما در مواردی که ظاهر لزوماً موردتوجه قرار نمی‌گیرد، به‌عنوان مثال در پروژه‌های تونل یا برای برنامه‌های زیر‌زمین که مواد ضد رطوبت موردنیاز است مانند فاضلاب‌ها از این نوع آجر استفاده می‌شود.

۲. آجر نما (Brick Facade)

آجر نما، اصولاً آجرهایی هستند که برای تزئین نمای ساختمان و یا طراحی و دکوراسیون داخلی استفاده می‌شوند. این نوع آجرها به‌صورت ماشینی یا دستی ساخته می‌شوند و در ساخت‌وساز مورداستفاده قرار می‌گیرند.

۳. آجر معمولی (Ordinary Brick)

از این نوع آجر نیز برای کارهای معمولی ساختمان استفاده می‌شود. باید گفت که آن ها هم به‌صورت دستی و هم به‌صورت ماشینی ساخته می‌شوند.

انواع آجر بر اساس شکل آن

۱. آجر توپر (Solid Brick)

آجر توپر آجری است که حجم سوراخ‌های آن از ۲۵% حجم آجر بیشتر نمی‌شود. همچنین سوراخ‌های موجود در آن کاملاً از میان اجر عبور می‌کنند.

۲. آجر با شکل مخصوص (Special shape Brick)

آجری که دارای اشکال هندسی مختلفی باشد، به‌گونه‌ای که آن را با نوع معمولی آن متمایز سازد.

۳. آجر سوراخ‌دار (Perforated Brick)

آجر سوراخ‌داری آجری است که حجم سوراخ‌های آن از ۲۵% حجم آجر بیشتر باشد.

۴. آجر متخلخل (Porous Brick)

آجری که داری بیش از ۲۰% منفذ در سطح خود باشد آجر متخلخل است. این‌گونه اجرها با استفاده از روش پرسی تولید و تهیه می‌شوند.

۵. آجر توخالی (Hollow Brick)

اجر توخالی آجری است که بیش از ۲۵% حجم آن یا استفاده از سوراخ‌هایی پرشده که تمامی آن‌ها از میان اجر عبور می‌کنند.

برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!!