همه چیز درباره پنجره ارسی
ایران به‌عنوان یکی از اولین تمدن‌های باستانی دارای معماری سنتی غنی است. پنجره ارسی یکی از بهترین نمونه ها برای نشان دادن سنت ها و آیین های ایرانی است. نور خورشید به‌عنوان یک عامل مهم طراحی، بافت شهرها و پیکربندی ساختمان‌ها را تشکیل می‌دهد. باتوجه‌به تشعشعات شدید در اقلیم گرم و خشک ایران، راهکارهای جدیدی برای کنترل و هدایت نور طبیعی به کار گرفته شده است. به طور خاص، پنجره ارسی یک کنترل‌کننده نور در خانه‌های سنتی ایرانی می باشد که عموماً در نماها و در انواع اقلیم‌های مختلف در نظر گرفته می‌شود.
۱. پنجره ارسی (orosi) چیست؟
ترکیبی از پانل‌های چوبی با نقوش هندسی اسلیمی و شیشه‌های رنگارنگ است. درگذشته از این نوع پنجره استفاده می‌کردند. پانل‌های متحرک با حرکت لغزشی عمودی باز می‌شدند و وظیفه کنترل مقدار نور عبوری را بر عهده داشتند، بنابراین یک روشنایی واجد شرایط بودند. علاوه بر این، ارسی‌ها در برآوردن الزامات حریم خصوصی بصری ساکنان مؤثر بودند.
به‌طورکلی انواع پنجره‌های ارسی بودند که به طور خاص با جنبه‌های زیبایی‌شناسی ساخته می‌شدند و درعین‌حال مقدار کافی از نور روز را در فضای داخلی می‌پذیرفتند.
۲. انواع و دسته‌بندی پنجره‌های ارسی
این پنجره‌ها عملکردهای مختلفی دارند که عمدتاً به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- عملکرد تنظیم نور روز
- عملکرد حرارتی
- نقش تزئینی
۳. عملکرد ارسی برای تنظیم نور در روز
نور با داشتن جایگاهی ارزشمند در اسلام و باورهای دینی، عنصری می‌باشد که بسیار مورد تأکید معماران بوده است. به‌عنوان‌مثال، از شیشه‌های رنگارنگ برای ارائه نماهای رنگارنگ مختلف باتکیه‌بر تجلی بصری و معنوی نور استفاده شده است. این شیشه‌ها از عبور مستقیم و شدید نور جلوگیری کرده و نور را به مقدار کافی وارد اتاق می‌کنند.
۴. عملکرد حرارتی پنجره ارسی در مناطق مختلف ایران
درگذشته در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری ایران از این نوع پنجره استفاده‌ی بیشتری می‌شد چراکه شیشه‌های رنگارنگ از تابش مستقیم نور آفتاب جلوگیری می‌کردند که این باعث می‌شد فضای اتاق بسیار گرم نشود. همچنین با بالا و پایین رفتن آن ها (باز و بسته شدن) هوای داخل اتاق تهویه می‌شد.
۵. تأثیر زیبا و نقش تزئینی ارسی در فضا
علاوه بر عملکردهای مفید ارسی، این نوع پنجره نقش مهمی بر زیبایی فضای اتاق دارد. به دلیل تکنیک‌های ساخت، نقش‌ها و رنگی بودن آن‌ها زیبایی خاصی را به فضا می‌بخشند.
۶. اجزای تشکیل‌دهنده‌ی پنجره ارسی
- چهارچوب: چوب‌هایی هستند که به‌صورت عمودی، افقی و یا منحنی قرار گرفته و اجزای دیگر ارسی میان آن جای می‌گیرند.
- بائو: ستون‌هایی از جنس چوب هستند که پنجره را به‌صورت طولی به قسمت‌های مساوی تقسیم می‌کنند. نام دیگر آن‌ها وادار می‌باشد.
- پاتاق: به چهارچوب متصل، در قسمت بالایی ارسی ثابت و ویژگی اصلی‌اش نورگیر بودن آن است. پاتاق جز اصلی ارسی را تشکیل می‌دهد. به آن سه پهلو نیز می‌گویند.
- لنگه: قسمت متحرک که به‌صورت کشویی در محور عمودی بالا و پایین می‌شود. برخلاف پاتاق در قسمت پایینی ارسی قرار دارد.
- کلاه: چوب افقی میان پاتاق و لنگه‌ها هم به‌صورت ثابت هم به‌صورت متحرک هستند.
- چفته ریزه: اهرم یا چفتی است که لنگه‌ها را در شیار بائو به‌صورت ثابت و در ارتفاع‌های مختلف نگه می‌دارد.
- پاخور: در قسمت پایین ارسی و تا سطح زمین قرار دارد. پهنای آن بر اساس لنگه‌ها در هر پنجره متفاوت است.
۷. انوع الگوها و نقش‌های ارسی
- الگوی اسلیمی
- نقش چهارپر
- نقش جقه
- الگوی گره چینی
۸. الگوی اسلیمی ارسی چگونه است؟
این نقش برگرفته از گیاهان است. به‌طوری‌که اشکال ساخته شده بر روی ارسی به طرح گیاهان می‌باشد. همان‌طور که از اسم آن پیداست در کشورهای اسلامی رایج بوده و نماد مسلمانان است.
۹. نقوش چهارپر در پنجره سنتی
این نقش نماد سعادت و خوشبختی است. طرح آن برگرفته از گل چهار برگ شبدر می‌باشد.
۱۰. جقه یکی از نقوش و نمادهای مهم در پنجره ارسی
معنای اصلی آن درخت سرو است. در این پنجره جقه به معنای مرد آزاده که در برابر معبود خود سر خم کرده و تسلیم اوست.
درخت سرو برای ایران و ایرانیان نماد می‌باشد بدین معنا که به‌عنوان آزادگی از آن یاد می‌شود.
۱۱. گره چینی یکی از الگوهای زیبا
این نقش برگرفته از کائنات، گیاهان، حیوانات و اجرام آسمانی است که به‌صورت اشکال هندسی طراحی می‌شود.
همچنین این نقش در کاشی‌کاری‌ها و آجرنماها کاربرد فراوانی دارد.
۱۲. عملکرد ارسی چگونه است؟
یکی از قابلیت‌های مهم ارسی باز و بسته‌شدن آن است به‌گونه‌ای که با بالا و پایین رفتن می‌تواند باعث تهویه هوا در فضا شود براین‌اساس این نوع پنجره از نظر عملکرد به دودسته تقسیم می‌شود:
- ساده: در این دسته به دلیل سبک‌وزن بودن لنگه‌ها می‌توان ارسی را به‌راحتی باز و بسته (بالا و پایین) نمود.
- وزنه‌ای: در ارسی‌های وزنه‌ای علاوه بر کشویی بودن، به دلیل قرارگرفتن وزنه‌های سربی در چهارچوب و اتصال آن به‌وسیله‌ی یک طناب به لنگه‌ها می‌توان ارسی را باز و بسته کرد.
برای طراحی داخلی، طراحی نقشه و طراحی نما ساختمان می توانید سفارش خود را به صورت آنلاین در سایت ما ثبت کنید!!
